تقریبا همه ما ایرانی‌ها اعتقاد داریم كه در حق گردشگری این مملكت جفا شده است. وقتی در جمعی صحبت از مسافرت به جاهای مختلف دنیا می‌شود، حتما این جمله برای یك بار هم كه شده گفته می‌شود كه «ایران خودمان هم جاهای دیدنی كم ندارد.»
واقعیت آن است كه این جمله كاملا درست است. اما معمولا وقتی تصمیم می‌گیریم تا به جاها و مكان‌های دیدنی ایران سفر كنیم، متوجه می‌شویم كه خودمان چیز زیادی از آنهمه مكان دیدنی كه حرفش را می‌زدیم نمی‌دانیم!
ایران پر از جاذبه‌های گردشگری است كه كمتر دیده شده و مردم شناخت زیادی از آنها ندارند. یكی از این مكان‌ها كه در بحث گردشگری كمتر اسمش به گوش هركسی خورده، استان كردستان است. مردم كمتر با جاذبه‌های شگفت‌انگیز این استان آشنایی دارند و این استان را بیشتر با نام شهر مركزی اش یعنی سنندج می‌شناسند؛ درحالیكه یكی از زیباترین شهرهای كردستان مریوان است.
اگر از مركز استان كردستان، یعنی شهر سنندج ۱۲۵ كیلومتر به‌سمت غرب حركت كنید رفته‌رفته مناظر طبیعی حیرت‌آوری پیش‌چشمانتان خودنمایی می‌كند. این مناظر نوید آن را می‌دهند كه به مریوان رسیده‌اید. مریوان، با كوه‌ها و دشت‌های سرسبز و زنده‌اش، انگشتری است كه به نگین دریاچه زریوار مزین شده است. دریاچه زریوار بزرگترین چشمه آب شیرین دنیاست كه البته بهخاطر رسیدگی نكردن‌های اخیر و رشد نیزارها كم‌كم آن فروغ گذشته را از دست می‌دهد. اما با این حال، هنوز هم منظره‌ای فوق‌العاده دارد كه شما را شگفت‌زده خواهد كرد.
شهر مریوان بهخاطر مرز مشتركی كه با عراق دارد، به واسطه واردات و صادرات وضع اقتصادی خوبی دارد. مخصوصا بازارهای مرزی كه كالای اصلیشان پارچه و لباس است قطب جذب مسافر مهمی از این شهر به‌حساب می‌آیند. آب و هوای بسیار مطلوب و سرزنده این شهر بهخاطر جریان‌های هوایی مدیترانه‌ای است كه پس از برخورد با ارتفاعات كوه‌ها بارش‌های زیادی را با خود برای این منطقه به ارمغان می‌آورند. بارش‌هایی كه جاذبه‌های طبیعی گردشگری حیرت‌آوری در این شهر پدید‌آورده است. جاهای دیدنی مریوان به‌قدری زیاد است كه اگر یكبار قدم در آن بگذارید، دیگر نمی‌خواهید از این بهشت گمشده بیرون بیایید.
چرا به این شهر مریوان می‌گویند؟!
داستان‌ها و روایت‌های متعددی وجود دارد كه چرا نام این شهر به مریوان شهرت یافته است. عده‌ای معتقدند كه ازآنجایی كه مریوا در زبان و گویش كردی به معنی مرغابی است و دریاچه زریوار مأمن و زیستگاه انواع گوناگونی از مرغابی‌هاست، به همین جهت نام آن به مریوان، یعنی شهر مرغابی‌ها شهرت یافته است.
از آن طرف گروه دیگری هم هستند كه معتقدند محصولات جنگلی این ناحیه مانند كتیرا و مازوج كه در این منطقه بسیارند، در گذشته بسیار محبوب تجار مروی بوده كه به این شهر می‌آمدند. تُجاری كه رفته‌رفته در اینجا ساكن شدند و نام شهرشان را مریوان گذاشتند.
اما گروه سومی هم وجود دارد كه بر خلاف دو گروه قبلی معتقدند پس از شكست و خروج خاندان امویان، مروانیان به این منطقه فرار كردند و شهری بنا نهادند كه به مریوان شهرت یافته است.
اما دلیل انتخاب این نام هر چه كه باشد هیچ تاثیری بر طبیعت شگرف و جادوی این مكان ندارد.
جمعیت شهر مریوان
طبق آخرین سرشماری عمومی كه در سال ۱۳۹۵ صورت‌گرفته آمار جمعیت ساكنین مریوان به عبارت زیر است:
جمعیت كل شهرستان ۱۹۵.۲۶۳ نفر است، كه از این تعداد ۱۵۱.۱۸۸ نفر ساكنین مناطق شهری و ۴۴.۰۷۴ نفر ساكنین مناطق روستایی هستند. مریوان از نظر جمعیت سومین شهر بزرگ استان كردستان به شمار می‌رود كه از میان كل جمعیتش ۹.۹۵۶ نفر را مردان و ۹۵.۳۰۷ نفر را زنان شكل می‌دهند. این آمار به‌خوبی نشان می‌دهد كه شهر مریوان شهر پر‌جمعیتی نیست.
حالا كه اطلاعات كلی درباره زیست‌بوم این ناحیه به دست آوردید بهتر است به‌سراغ معرفی جاهای دیدنی مریوان برویم.
دریاچه زریوار
دریاچه زریوار، با ارتفاع ۱۲۵۰ متراز سطح دریا، در فاصله ۲ كیلومتری از شهر مریوان قرارگرفته است. درباره اندازه و وسعت دریاچه نمی‌توان اطلاعات دقیقی داد چراكه به واسطه تغییر حجم آبش در فصل‌های مختلف، اندازه‌اش تغییر می‌كند. كمترین عمق آب در این دریاچه ۲ متر و بیشترین عمق ۶ متر است. دریاچه زیبای زریوار همانطور كه قبلا هم اشاره كردیم بزرگترین چشمه آب شیرین در جهان است.
اما جدای از اطلاعات آماریش، دریاچه زریوار منظره فوق‌العاده‌ای دارد. اگر دوست دارید طعم تجربه‌ای تكرارنشدنی در دل طبیعتی بكر را بچشید، حتما توصیه می‌كنیم از این دریاچه دیدن كنید. پوشش گیاهان آبزی و گیاهانی كه در اطراف این دریاچه می‌رویند، از جمله نیلوفر‌آبی، نعناع، بزواش، جگن و هزاران هزران نی، دریاچه زریوار را به زیستگاهی بسیار ایدئال برای انواع گونه‌های جانوری از جمله ماهی‌ها، پرندگان و پستانداران مختلف تبدیل كرده است.
آبشار گویله یكی از جاهای دیدنی مریوان
اگر در مسیر مریوان-سقز رانندگی می‌كنید، حتما به شما توصیه می‌كنیم سری هم به آبشار گویله بزنید. در واقع پیشنهاد می‌كنیم، به جای سر زدن وقتتان را مدیریت كنید و حتما از این آبشار دیدن كنید. آبشار گویله به‌ویژه در اوایل فصل بهار، یكی از زیباترین و بهترین جاهای دیدنی مریوان است. آبشار شگفت‌انگیزی كه از كوه پایین می‌ریزد و حیاط سبز زمین‌های پایین‌دست را ممكن می‌كند.
البته اگر قصد دیدن این آبشار را دارید، توصیه می‌كنیم لوازم اولیه و آمادگی لازم را داشته باشید. چون ناچار باید مقداری كوهنوردی و در دل جنگل پیاده‌روی كنید.
غار “كونا شم شم” از دیگر مكان های دیدنی مریوان
جاذبه های گردشگری مریوان بسیار زیاد است، و از جمله آنها غار كونا شم شم است.
این غارسحرآمیز كه در نزدیكی روستای تراق‌تپه واقع شده، در كوه چهل‌چشمه قرار دارد. غار كونا شم شم از سنگ‌های آهكی منطقه شكل یافته و سه دهانه مجزا دارد. این غار علاوه‌بر اینكه یك جاذبه‌گردشگری طبیعی است، یك اثر باستانی هم هست. چراكه سفالینه‌های به‌دست آمده از آن كه به دوره دالمایی تعلق دارد به خوبی نشان می‌دهد كه قبلا سكونتگاه مردمان آن دوره بوده است. اگر به داخل فضای غار بروید هنوز هم می‌توانید نقاشی‌های دیواری باستانی را مشاهده كنید.
كونا شم شم به سكونتگاه خفاشها معروف است. جالب است كه در زبان كردی هم «كونا» به معنی غار و «شم شم» به معنی خفاش است. اگر فكر می‌كنید تحمل دیدن خفاش‌های خفته بر بام این غار را ندارید توصیه می‌كنیم تنها از منظره بیرون آن لذت ببرید.
دشت بیلو مریوان
دشت بیلو تفرجگاه طبیعی مریوان و مردمانش است. اگر از مریوان حدود ۱۵ كیلومتر به‌سمت جنوب حركت كنید با دشتی سبز مواجه می‌شوید كه محصور در بین جنگل‌های زیباست و چشمه‌های آب متعددی هم دارد. دشت سرسبز و زیبای بیلو یكی از جالب‌ترین جاذبه های گردشگری مریوان است. مردم معمولا در ایام تعطیلات و به‌خصوص تعطیلات نوروز، به این دشت می‌آیند و اوقات خوشی را در طبیعت بهاری آن سپری می‌كنند.
دیدن پل تاریخی گاران در مریوان
پل تاریخی گاران كه نام خود را از رودخانه‌ای كه بر روی آن ساخته شده می‌گیرید، در نزدیكی مریوان قرار گرفته و یكی جاذبه‌های باستانی مریوان و حتی كردستان به شمار می‌رود. این پل تاریخی زیبا سه دهنه شش ضلعی دارد كه طول آنها ۴۲، عرضشان ۹.۵ و ارتفاعشان ۶ متر است. در ساخت پل گاران از مصالحی مانند ملات، سنگ، آجر، سنگ های تراشیده و ساروج استفاده شده است.
اینها مواد تشكیل دهنده اكثر ابنیه آن دوران است كه هنوز هم بناهای ساخته شده با آنها مستحكم و استوار باقی مانده‌اند. علاوه بر ارزش باستانی خود پل، مناظر سرسبز اطراف هم منطقه پل گاران را به یكی از جاهای دیدنی مریوان تبدیل می‌كند.
كوه برقلا مریوان
با ۲ كیلومتر دور شدن از مریوان و رسیدن به روستای برقلعه، می‌توانید از كوه زیبای برقلا دیدن كنید. جاذبه دیدن این كوه تجربه سفری دلچسب از مردمان خوش‌برخورد و مهمان‌نواز و لذت بردن از منظره دشت سرسبزی است كه در پای كوه وجود دارد.
منطقه تفریحی قمچیان مریوان
هنگامی كه از جاده مریوان-سقز عبور می‌كنید، علاوه بر آبشار گویله، حواستان به منطقه تفریحی قمچیان هم باشد. این بهشت سبز پر از رودها و جویبارها، كوه‌های آسمان خراش درخت‌ها و پوشش گیاهی متنوع است. در جنگل‌های این منطقه می‌توانید خوراكی‌هایی همچون قارچ و ریواس و پیچك پیدا كنید. این منطقه زیست بوم برخی حیوانات وحشی از جمله خرس، روباه، گرگ و خرگوش هم هست.
روستای قلقله از جذاب‌ترین جاهای دیدنی مریوان
۲۸ كیلومتر كه از خود مریوان فاصله بگیرید، به روستای قلقله می‌رسید. روستایی با جمعیتی بیشتر از ۵۰۰ نفر كه در دهستان خاو و میرآباد مرویان قرار گرفته است. این روستا كه در دامنه‌های زاگرس جای گرفته از شمال و جنوب و غرب در جنگل‌های طبیعی محصور شده است. همین موضوع باعث می‌شود چشم‌انداز كوهستانی حیرت‌آوری داشته باشد. این روستا مأمن یكی‌دیگر از مهمترین جاهای دیدنی مریوان، یعنی ارتفاعات چهل‌چشمه است. قلقله از ناحیه شمال غرب به عراق می‌رسد.
مزارع زیبای كشاورزی این روستا محصولاتی همچون گندم، جو و نخود كشت می‌كنند، البته روستای قلقله یكی از مهمترین پایگاه‌های تولید توتون و سیفی‌جات هم هست.
دشت ناوطاق در مریوان
در بین بخش‌های سرشیو و مركزی، در فاصله ۴۰ كیلومتری مریوان دشت ناوطاق گاران قرار گرفته است. سرسبزی و طراوتی كه فصل بهار به این دشت عرضه می‌كند تعداد زیادی از گردشگران را به‌سمت خود جلب می‌كند.
این دشت زیبا كه در میان كوه‌های سربه‌فلك كشیده دورش محدود شده، زیستگاه انواع گونه‌های گیاهی از جمله ریواس، قارچ‌های خوراكی، پیچك و غیره است. در فصل بهار تعداد زیادی از اهالی روستاهای اطراف به این دشت سرازیر می‌شوند و با جمع كردن این گیاهان طبیعی آنها را در بازارهای محلیشان می‌فروشند.
زیارتگاه ملاقوبی
اگر به روستای برقلعه رفتید، بهتر است بدانید كه در سمت جنوب شرقی این روستا، در بخش شمال زمین‌های روستای هجرت، زیارتگاه ملاقوبی قرار گرفته است. این زیارتگاه كه در حقیقت آرامگاه شخصی به نام ملاقوبی است، در محلی مملو از طبیعت زیبا و درختان جنگلی واقع شده است. رفتن به این زیارتگاه قطعا ارزش انرژی و وقتی كه برایش می‌گذارید را دارد. چون علاوه بر فضای طبیعی زیبا، فضای روحانی دلگشایی هم در انتظار شما خواهد بود.
قلعه مریوان یا قلعه ایمام
یكی از دیگر از جاهای دیدنی و البته از جمله جاذبه‌های باستانی مریوان قلعه مریوان یا قلعه ایمام است كه در ۳ كیومتری جنوب شهر واقع شده است. بنای این قلعه ظاهرا متعلق به قرن ۱۰ هجری است. این قلعه در دوران “سرخاب بیگ اردلان” روی كوهی ساخته شده است.
سخن آخر
اگر به‌دنبال تجربه‌ای نو و حیرت‌انگیز از سفر در ایران می‌گردید، توصیه می‌كنیم استان كردستان و مخصوصاً شهر مریوان را از دست ندهید. جدای از مناظر و محیط‌های شگفت‌آور طبیعی، برخورد گرم و مهمان‌نوازی اهالی دوست‌داشتنی این شهر و روستاهای اطرافش می‌تواند برای شما بسیار خاطره‌انگیز و فراموش‌نشدنی باشد.
زیبایی های مریوان به‌قدری زیادند كه هنوز هم خیلی‌ها آن را بهشت گمشده می‌خوانند. پس تجربه این بهشت را از خود دریغ نكنید.