آقا بالاخان سالار معتمد گنجی، از خوانین بزرگ خراسان، در زمان جنگ جهانی اول زمین لم یزرعی را به باغ تبدیل نمود كه به نام باغ نشاط (سالار) تقی آباد نامور گردید. این باغ، دربرگیرنده عمارت شمالی، مركزی، حصار، برج و ... است. قدیمی ترین بخش باغ، عمارت شمالی است و عمارت مركزی بعد از عمارت شمالی ساخته شده. طبقه همكف عمارت مركزی در زمان سلار معتمد بنا شده و بنا به شواهد و نیز گفته های افراد سالخورده و مطلع محل، ساخت طبقه بالای آن توسط اجلال خان (فرزند سالار معتمد) انجام شده است. شایان یادآوری است كه هنرمند و نقاش شهیر ایرانی، كمال الملك، بخشی از زندگی خود را در این باغ گذرانده است، از این روی بیشتر كتاب هایی كه به زندگی كمال الملك پرداخته اند به این باغ نیز اشارتی داشته اند. همچنین بسیاری از شخصیت های اجتماعی، سیاسی، ادبی و ... نیز به این باغ رفت و آمدی داشته اند.
ویژگیهای معماری
باغ نشاط، با مساحت حدود ۱۵ هكتار، شامل دو عمارت اصلی، دیوار، حصار باغ، برج و تعداد زیادی اصله درخت است. این باغ با دیوار چینه ای به ارتفاع حدود دو در دو و نیم متر و چهار برج، از چهار طرف، محصور شده است. عمارت شمالی باغ كه قدیمی ترین بنای آن است بر كناره دیوار ضلع شمالی و دقیقاً رو به روی درب ورودی، در جانب جنوب قرار گرفته است. این عمارت، از بخش های ساختمان مركزی، حمام، آب انبار و اصطبل تشكیل شده است. این بنا یك ورودی در مركز عمارت و همچنین یك دسترسی نیز به بیرون باغ از جبهه شمالی دارد. شالوده اصلی بنای عمارت شمالی، از خشت خام و ملات گل است كه برای جلوگیری از فرسایش و نیز زیبایی ظاهری، با آجر، نماكاری شده است. عمارت مركزی، تقریباً در مركز باغ، جای گرفته و نسبت به عمارت شمالی، قدمت كمتری دارد. بنای این عمارت، دارای پلانی مستطیل شكل، در دو اشكوب همكف و طبقه اول، با ۶ اتاق در طبقه همكف و ۷ اتاق در طبقه اول می باشد كه مساحتی در حدود ۳۵۰ متر مربع را در بر گرفته است. این بنا دارای دو ورودی در ضلع های جنوبی و غربی است كه با چند پله به سطح باغ می رسد. تزئینات شایان توجهی بر نمای بیرونی عمارت مركزی، در قسمت درگاهی و پنجره ها اجرا شده كه در حاشیه دارای عناصر تزئینی آجری زیبایی می باشند. عناصر تزئینی دربرگیرنده یك قاب آجری در دو طرف پنجره، پیش آمدگی آجری در قسمت سرطاق پنجره ها، یك سنتوری در سردر ورودی كه در راس آن یك گلدان است و درون سنتوری، گچبری دو فرشته، همراه با گل و بوته در اطراف، دیده می شود.بر روی بدنه بنای جبهه جنوبی عمارت شمالی، تزئینات آجركاری و كاشیكاری زیبایی به چشم می خورد كه به مرور زمان صدمات زیادی دیده است، این تزئینات عبارتند از: آجركاری برجسته همراه با عناصر ترئینی كاشی كاری بر روی لچكی های قوس ورودی با آجرهای قالبی كه شامل نقش های لوزی شكل برجسته است، آجری كاری بالای نعل درگاه پنجره ها نیز به صورت برجسته می باشد. این باغ درگذشته دارای درختان زیادی از نوع كاج و پسته بود كه به علت كم آبی بیشتر این درختان خشك و یا قطع شده اند.
این باغ تاریخی در سال ۱۳۸۵ به شماره ۴۴۹۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. شایان ذكر است این باغ تاریخی از سوی اداره میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری شهرستان فیروزه مورد مرمت و بازپیرایی قرار گرفته و زیرساختهای لازم از قبیل برق، آب شرب، مخابرات و سرویس بهداشتی درآن فراهم شده است. عمارت مركزی این باغ تاریخی هم اكنون محل استقرار اداره میراث فرهنگی شهرستان فیروزه می باشد. استقرار كارگاه و فروشگاه فیروزه تراشی درباغ نشاط كه همزمان با اتمام مرمت فاز نخست باغ صورت گرفت از جمله جاذبه های جالب باغ نشاط می باشد.
موقعیت مكانی
باغ نشاط در ۳ كیلومتری شمال شهر فیروزه در حاشیه روستای تقی آباد، در جاده قدیم نیشابور به سبزوار، ۲۰ كیلومتری شهر نیشابور قرار گرفته است.
