«زیوان» دانه سیاه رنگی است كه در گندمزارها می روید و این نام بیش از یك قرن است كه روستایی را با خود همراه كرده است. شاید اهالی قدیم روستا به جهت رویش گندمزارهای طلایی ری در مزارع شان این نام را برگزیدند.
متاسفانه هیچ اسنادی از قدمت این روستا در دسترس نیست اما گپ و گفت با اهالی روستا نشان می دهد كه بیش از ۱۰۰ سال قدمت دارد. در روستاگردی این شماره از هفته نامه مهرتابان از كوچه پس كوچه های روستای قدیمی و تاریخی زیوان عبور كردم. آنچه بیشتر نظر من را بعنوان یك خبرنگار تحقیقی جذب كرد حفظ بخشی از بافت تاریخی روستا از سوی اهالی بود كه با پرس و جو دانستم كه این اقدام خودجوش بوده و هیچ ارتباطی با مسئولان ندارد!
خانه های كاه گلی با سقف های گنبدی شكل كه در میان روستاهای شهرستان ری حائز اهمیت است. درب یكی از این خانه های كاه گلی كه هنوز هم سرپاست را زدم كه مستاجری در آن سكونت داشت. البته مستاجرانی از اهالی اتباع افغان در این روستاها رویداد طبیعی است. با ۷ میلیون پول ودیعه و ماهانه ۲۰۰ هزارتومان در خانه ای ۱۰۰ ساله زندگی كند.
سراغ صاحب خانه را گرفتم كه من را به فاطمه خانم همسایه دیوار به دیوار معرفی كرد. فاطمه خانم می گفت: خانه برای پدرهمسرم است و ۲۰ سال است اینجا زندگی می كنیم. قصدی هم تخریب یا ساختمان سازی نداریم و همین سبك معماری را دوست داریم. البته خدا از دل آدم ها خبر دارد شاید سالهای بعد همین خانه ها با افزایش ارزش افزوده زمین به ساختمان های سنگی و چند طبقه تبدیل شوند.
در كوچه های دیگر هم همین شكل خانه ها قابل مشاهده بود. اما نكته جالب و قابل تامل نمای یك قلعه قدیمی بود كه نظر من را جلب كرد. وقتی از همسایه های قدیمی سوال كردم گفتند: نام این قلعه «قلعه حاجی ها» بوده كه در آن اربابان و حاجی های روستا سكونت داشتند. همسایه روبروی قلعه كه خودش هم ساكن یكی از خانه های كاه گلی قدیمی بود می گفت: آنقدر این قلعه زیبا بود كه هر روز به آن سر می زدم اما امروز ویرانه شده است.
دوان دوان از كنار قلعه خودم را از كوره راهی به داخل قلعه رساندم كه تصاویر نشان دهنده عمق فاجعه است. بخش زیادی از قلعه از بین رفته و بخشی هم توسط سودجویان و جویندگان طلا تخریب شده بود. یكی از اهالی كه عضو شورای روستا هم بود می گفت: مالك این قلعه فردی بود كه فوت شده است و حالا ۷۰ ورثه دارد. از سویی دیگر میراث فرهنگی دست روی قلعه گذاشته اما اقدامی برای خرید یا بازسازی آن نمی كند. برای همین دست ما خالی است و تكلیف روشن نشده است.
او در مورد دیگر مشكلات روستای زیوان گفت: بوی بد فاضلاب و كم آبی چالش دیگر روستا است كه مجبوریم گاها آب خوردن خریداری كنیم. یكی دیگر از اهالی روستا وجود چند كارگاه بزرگ تولید موزائیك و لنت سازی را آفت روستا عنوان كرد و گفت: چون این كارگاه ها برای اقوام یكی از مسئولان روستا است كسی حرفی نمی زند و پشتش قرص است اما بوی نامطبوع و تردد كامیون ها و نیسان ها در دل روستا امان روستائیان را گرفته است.
از بخشدار حسن آباد فشافویه می خواهیم به صورت ناشناس و بدون تشریفات تشریف بیاورند تا ازنزدیك چالش ها را رصد كنند. بدتر اینكه پشت همین كارگاه ها مجموعه ورزشی و مدرسه قراردارد.
مسجد بزرگ روستاهم برایم جالب بود چون مسجدی به این وسعت كمتر در روستاهای ری دیده بودم. اهالی می گویند: در ایام محرم و مناسبت های مذهبی شبی ۴۰۰۰ غذای نذری در این مسجد توزیع می شود و سایر روستاها به این مسجد می آیند. از دیگر چالش های روستای زیوان وجود ۳۰ درصدی اتباع افغان مانند سایر روستاهای ری است و همین دلیلی شده تا قیمت خانه ها و اجاره خانه ها افزایش یابد. وقتی علت را سوال كردیم گفتند: افغان ها پول زیادی در دست دارند و به راحتی می توانند رهن و اجاره خانه را تامین كنند برای همین هر قیمتی را اجاره می كنند و نرخ قیمت افزایش می یابد. نكته قابل تاسف این بود كه روستای زیوان یك حمام قدیمی هم داشته كه به دلیل سوء مدیریت از بین رفته و اثری از آن نیست.
حمامی كه می توانست در كنار بافت قدیمی روستا به جاذبه گردشگری و بومگردی تبدیل شود. البته جدول كشی، آسفالت، نورپردازی، ساختمان دهیاری و خدمات دیگر دهیاری به روستا قابل تقدیر است اما آیا وظیفه دهیار و شورای روستا آسفالت و جدول كشی است؟ مگر روستاهای كوچك در اروپا كه تبدیل به مكان گردشگری شدند رئیس جمهور داشتند؟ به هیچ وجه … بلكه این خلاقیت، مدیریت، سواد، علم، تخصص و هنر دهیار و بخشدار است كه می تواند روستایی قدیمی را ظرفیت سنجی كرده و با استفاده از ظرفیت بخش خصوصی آن را توسعه و رونق دهد.
روستایی كه روزگاری به ۴ بخش محسنی، عبدیان، نیكبخت و طاهری تقسیم می شد و یخچال طبیعی و آسیاب آبی آن به بركت حق آبه سد كرج پر رونق بود امروز به متروكه ای قدیمی تبدیل شده كه با چند جدول رنگی و تیر چراغ برق تصور روستا دارد. این روستا نیست! این نحوه مدیریت كاملا اشتباه است و منابع بیهوده هدر می رود. متاسفانه دهیارها و اعضای شورای روستا تصور می كنند بزرگترین خدمت به اسلام و ایران اجرای طرح هادی روستایی است در حالی كه یك ربات هم می تواند طبق برنامه تدوین و تنظیم شده مدیریت كند. فرق مدیر و ربات این است كه مدیر دارای هنر مدیریت و خلاقیت است و می تواند با داشته های خود تولید سرمایه كند.
روستای قدیمی زیوان یكی از همین روستاهاست كه با احیای بافت تاریخی و قدیمی روستا و ترمیم و بازسازی قلعه حاجی ها و حتی حمام قدیمی محل بكری برای توسعه بومگردی در جنوب پایتخت باشد. در روزهایی كه سرمایه دارها نمی دانند چگونه و كجا سرمایه خود را سرمایه گذاری كنند هوشیاری دهیاری هاست تا بتوانند اعتماد آنها را به وی سرمایه گذاری در روستا جلب كنند و قطعا رسانه بعنوان یك ابزار ارزشمند می تواند بازوی روستا باشد نه اینكه برای افتتاح جدول و پمپ آب و سقاخانه رسانه های محلی را بسیج كنند و بابت كاری كه وظیفه آنها است هزینه رپورتاژ بدهند.
