ریپورتاژ آگهی
برج چهل دختر دامغان

برج چهل دختر دامغان

این برج كه تقریباً به سبك برج طغرل ری و میل رادكان بنا شده در سال ۴۴۶ هجری(۱۰۵۴ میلادی) به امر ابوشجاع اصفهانی ساخته شده‌است.
  • 1400/11/20
  • استان : سمنان
  • شهر : دامغان
  • دسته : برج های تاریخی ایران
آدرس : برج چهل‌دختر برج آجری در مغرب شهر دامغان پشت آرامگاه امام‌زاده جعفر و كنار جاده دامغان به سمنان قرار دارد
تلفن : 66059000-021

برج چهل‌دختر برج آجری در مغرب شهر دامغان پشت آرامگاه امام‌زاده جعفر و كنار جاده دامغان به سمنان قرار دارد. ارتفاع برج مذكور تقریباً ۱۵ متر و محیط خارجی آن ۲۳ متر و قطر داخلی آن ۵/۵ متر است. این برج كه تقریباً به سبك برج طغرل ری و میل رادكان بنا شده در سال ۴۴۶ هجری(۱۰۵۴ میلادی) به امر ابوشجاع اصفهانی ساخته شده‌است.
در بیرون این برج كتیبه‌ای به خط كوفی قرار دارد كه خواندن آن بسیار مشكل می‌باشد. فقط «امر ببناء هذا لقبة الامیر الجلیل ابوشجاع» و در آخر كتیبه «ثلثمائه» از آن خوانده می‌شود و معلوم می‌شود كه از بناهای قرن چهارم هجری است. به علت استحكام بنا خوب دوام كرده بطوریكه هیچگونه آثار خرابی در آن مشاهده نمی‌شود. در بالای در كوچك این برج كه به جانب جنوب باز می‌شود كتیبه‌ای است از گچ به خط كوفی گویا نام بانی آن را نوشته‌اند.
در وسط برج، قبر ساده‌ای است كه از گچ كه صاحب آن معلوم نیست و از قرائن چنان بر می‌آید كه تا چندی قبل سطح داخلی برج مرتفع‌تر از زمان كنونی بوده‌است زیرا با اندكی دقت، قسمتی را كه در زیر خاك بوده و بعداً خاك برداری شده‌است می‌توان تشخیص داد.
قدر مسلّم اینكه اسم چهل دختر یا چهل دختران مربوط به دوره‌های قبل از اسلام می‌باشد و بعید به نظر نمی‌رسد كه این ساختمان نیز مانند ساختمان چهل دختر سمنان از خشت خام بوده، چون به مرور زمان قسمتی از آن كه فرو ریخته، در قرن چهارم یا پنجم به دستور ابوشجاع كه هویت او تا اندازه‌ای مجهول است مجدداً با در نظر داشتن طرح سابق آن، منتهی با آجر و سقف مخروطی شكل بنا گردیده‌است.
بنای مقبره چهل دختران همراه با گنبد بزرگش و مزین شدن نمای خارجی‏اش با الگوهای هندسی و خطاطی كه مشخصه مدارس و مساجد و مقبره‏های‏ آن زمان است، همانند نگینی است بر خطه سرزمین‏ دامغان كه می‏بایستی در اجرای تزیینات آن و بازسازی دوباره‏اش از معماران قدیم و جدید ایرانی‏ قدردانی كنیم. نوار كتیبه‏ای زیر قرنیس‏های آجری، به رغم اندازه وسیعش، كاملا مشخص و خوانا نیست.
اما باید از دوباره‏سازی كتیبه‏ها ممنون باشیم كه حداقل‏ می‏توانیم بفهمیم كه كتیبه یك متن پایه‏ای است. بنابراین‏ مقایسه آن با دیگر متن‏های پایه‏ای ما را قادر می‏سازد كه‏ اجزای و تركیبات‏ جمله‏های آن را مشخص نماییم. كتیبه با این جمله‏ آغاز می‏شود: «امر بنای این گنبد»، این‏ جمله شاخص همه‏ متن‏های پایه‏ای‏ است كه در صدر همه جملات قرار می‏گیرد. این جمله در این‏ بقعه با«امیر متعالی» و چند كلمه دیگر در جهت دعای‏ آمرزش گناهان ادامه می‏یابد.
با اسامی«ابوشجاع» و «اسفر بن شیراویه» و سه كلمه‏ دیگر كه معنای گدایی یا گدا دارد و دو كلمه دیگر كه به دنبال می‏آید می‏بایستی‏ قسمتی از اسم و مشخصات‏ باشد. كلمه آخری به روشنی‏ اصفهان خوانده می‏شود. «ابو شجاع اسفر بیگی،پیر اصفهان» كه نام این بانی و مشوق با دعایی زاهدانه در درگاه مقبره چهل دختران كه‏ می‏گوید:سلطنت و «حكمفرمایی مخصوص‏ خداست» همراه می‏شود. جمله‏ای كه به دنبال این‏ نیایش می‏آید بیان می‏كند كه چرا بانی این گنبد را بر پا كرده است. مقبره‏ای برای خواب ابدی خود و پسرانش آماده كرده، به امید این‏كه خداوند آنها را ببخشاید و به پیامبر گرامی(ص) ملحق كند. به‏طور وضوح روشن است كه در اغلب موارد هدف از ساخت بنا هم در كتیبه آمده است كه اغلب برای جلب‏ رضایت خداوند در جستجوی بازیابی عوض آن‏ از خداوند، برای در امان ماندن از عذابش و شفاعت‏ از انتقام‏جوئی‏اش بوده است.
این بنا با الگوهای آجری پیچیده‏اش همان نسبت و تكنیكی را كه در سایر ساختمانهای قدیمی دامغان‏ دیده می‏شود و از قرون پنجم-ششم به یادگار مانده، بازگو می‏كند. چهل دختران در حقیقت بقعه‏ای است‏ كه از قرن پنجم در دامغان باقی‏مانده است.

 

 

برج چهل دختر دامغان-mcZgUDYqJG