باغ ارم با قدمتی بیش از چندین قرن، طبیعتی منحصربه‌فرد و مناظری بی‌نظیر و به‌یادماندنی، یك جاذبه گردشگری مهم در شیراز محسوب می‌شود.
: شیراز برای همه ما ایرانیان نماد شعر و ادب و فرهنگ است. ادب و فرهنگی آمیخته با مردمانی نرم‌خو و دوست‌داشتنی. شیراز، این شهر هزار راز، مردمان گرم و مهربانش و بناها و اماكن تاریخی‌اش، همواره طی سالیان، پذیرای گردشگران از سراسر جهان و ایران بوده‌اند.
باغ ارم یكی از چندین مكان تاریخی و تفریحی شیراز است، كه همیشه مقصد مسافران و گردشگران بوده‌است. باغ ارم با قدمتی بیش از چندین قرن، طبیعتی منحصربه‌فرد و مناظری بی‌نظیر و به‌یادماندنی، یك جاذبه گردشگری مهم در شیراز محسوب می‌شود.
گشتی در باغ ارم
اگر به شیراز سفر كرده باشید، بی‌شك یكی از بهترین و یادماندنی‌ترین عكس‌های خود را در باغ ارم گرفته‌اید. عكسی كه با هر بار نگاه كردن به آن، عطر بهارنارنج در مشامتان می‌پیچد و روحتان را نوازش می‌دهد.
باغ ارم از دو بخش ساختمانی و فضای باز تشكیل شده است. كه هر كدام جاذبه‌های مخصوص خود را دارند. راه رفتن كنار گذرگاه باغ ارم و نگاه كردن به مناظر طبیعی زیبا و خارق‌العاده آن، روح شما را به پرواز درمی‌آورد. شاید بتوان قدم زدن میان سروهای سر به فلك كشیده باغ ارم، با پس‌زمینه صدای پرندگان و عطر بهارنارنج تعریف دقیق آرامش دانست.
مسافران و گردشگران، با حضور در میان گل‌ها و درختان زیبای باغ ارم و قدم زدن در تالارها و عمارت‌های باغ، ساعاتی هرچند كوتاه با زندگی ماشینی بدرود می‌گویند. و در دل تاریخ و گذشته این سرزمین سفر می‌كنند. آنجا كه پدرانمان با روحی بلند و مناعت طبعی بی‌نظیر، میان این طبیعت دل‌انگیز زندگی می‌كردند.
اگر بنابه نوشتن و توصیف و خیال‌پردازی باشد، نویسندگان می‌توانند چندین و چند هزار سطر در وصف شیراز و باغ ارم بی‌مانندش بنویسند. بیخود نیست كه شاعران بزرگی چون حافظ لسان‌الغیب و سعدی شیرین سخن در این شهر و دیار می‌زیسته‌اند.
قدمت و سیر تاریخی باغ ارم
در كتب تاریخی و سفرنامه‌هایی كه اكنون به دست ما رسیده، هیچ تاریخ دقیقی برای احداث باغ ارم ذكر نشده است. اما چیزی كه مسلم است آن است كه این باغ در دوران صفویه وجود داشته‌است. و ردپای آن در سفرنامه‌ها و كتاب‌های تاریخی این دوران و دوران سلجوقیان به چشم می‌خورد.
پس از آن و در دوران زندیه، این باغ به دستور كریم خان زند، مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. در اواخر دوران زندیه و شروع سلطنت قوم قاجار بر این، عمارت اصلی این باغ توسط ایلخان قشقایی و پسرش محمد قلی‌خان ساخته شد. این عمارت به عنوان یكی از شاهكارهای معماری ایران به‌شمار می‌رود.
در سال‌های بعد و در دوران ناصرالدین شاه این باغ توسط حاج نصیرالملك، كه فرد مشهوری در شیراز است، خریداری شد. و عمارت اصلی آن پس از تغییر و مرمت به شكلی در حال حاضر وجود دارد، درآمد.
پس از حاج نصیرالملك، باغ ارم به خاندان قوام شیراز رسید. با روی كار آمدن سلسله پهلوی این باغ به تصرف حكومت درآمد. و توسط همسر شاه پهلوی، به دانشگاه شیراز اهدا شد. هم‌اكنون نیز باغ ارم جزء دانشگاه شیراز محسوب می‌شود. و دو دانشكده حقوق و كشاورزی این دانشگاه نیز در عمارت اصلی و باغ گیاه‌شناسی قرار دارند.
باغ ارم در یك نگاه كلی
همان‌طور كه گفته شد باغ ارم از دو بخش ساختمانی و فضای آزاد (باغ) تشكیل شده است. قسمت ساختمانی یا همان عمارت اصلی شامل سه طبقه است. طبقه اول به تالار حوض‌خانه یا سرداب معروف است.
سرداب به جایی گفته می‌شود كه از داخل آن نهر آب می‌گذرد. در گذشته برای آسایش از گرمای تابستان در خانه‌های بزرگ و اعیانی سرداب تعبیه می‌شده‌است. تا اهل خانه با حضور در كنار نهر آب، با خنكای برخواسته از نهر، از گرمای تابستان در امان باشند.
در طبقه دوم عمارت، پر از نقاشی‌ها و كاشی كاری‌های سنتی و حماسی است. كه شما را به شاهنامه‌خوانی‌های گذشته می‌برد. علاوه بر آن، ایوان عمارت نیز در این طبقه وجود دارد. و شما می‌توانید روی آن بایستید و به جلوه‌ای كوچك از بهشت برین كه روبه‌رویتان است، سلام كنید.
طبقه سوم عمارت نیز مشابه طبقه دوم است. این طبقه پر از نقاشی‌ها، تابلوها و كاشی‌كاری‌های زیبا و هنرمندانه است. كه بیننده را مبهوت این میزان از خلاقیت، لطافت روح و هنرمندی آفرینندگان این آثار می‌كند.
طرح‌های نقش بسته روی كاشی‌های دیوارهای عمارت به معنای دقیق كلمه سفر در زمان است. چه آنجا كه شما به تماشای داریوش هخامنشی می‌ایستید، چه زمانی كه محو شكار آهو توسط پلنگ می‌شوید و چه آنجا كه عشق جاودانه زلیخا به یوسف را برای شما به تصویر می‌كشد.
از این دست تصاویر كه چون ماشین زمان عمل می‌كنند، در عمارت بسیار دیده می‌شود. و زیبایی آنجا به حد اعلاء خود می‌رسد كه شما اشعار گران‌بها و ارزشمند شاعرانی چون حافظ و سعدی را با خط زیبای نستعلیق نقش بسته بر كتیبه‌ها و دیوارهای عمارت می‌بینید.
عمارت اصلی، دارای یك تالار بی‌نظیر و غیرقابل وصف نیز هست. تالاری كه ظرافتی منحصربه‌فرد و زیبا آیینه‌كاری شده است. و شما در هر كدام از دیوارهای آن، تكه‌ای از خودتان را می‌بینید. تكه‌ای ذوق‌زده از این میزان زیبایی! تكه‌ای مبهوت و متعجب از این حد از هنر و هنرمندی و تكه‌ای گم‌شده در معماری ایرانی و پیشینه و قدمت ایران عزیز!
یكی دیگر از بخش‌های زیبا و مورد توجه علاقه‌مندان به تاریخ و باستان‌شناسی، موزه سنگ و گوهر دریای نور است. این موزه هم در عمارت اصلی قرار دارد. شما می‌توانید بیش از 130 نوع سنگ قیمتی و كم‌یاب را در این موزه مشاهده كنید.
امكانات تفریحی باغ ارم
هر چند گشت‌وگذار میان درختان زیبای باغ و بازدید از عمارت اصلی، فرصتی برای گردشگران باقی نمی‌گذارد اما درون باغ ارم برخی از امكانات رفاهی نیز وجود دارد كه برای علاقه‌مندان محیا شده است. و از آن جمله می‌توان به امكان عكاسی با لباس‌های سنتی مردم شیراز اشاره كرد. تقریبا در هر زمان از سال كه باشیم این بخش یكی از پررونق‌ترین و شلوغ‌ترین بخش‌ها محسوب می‌شود.
هم‌چنین شما می‌توانید سوغاتی‌های مورد نظر خود را از غرفه‌های فرهنگی موجود در باغ خریداری كنید. و در نهایت پس از یك سفر كوتاه اما دور و دراز با خوراكی‌های خوشمزه پذیرایی كنید.
هدف از نگارش این مقاله، توصیفی كوتاه و مختصر در وصف باغ ارم شیراز بود. تا كسانی كه تا به‌حال به این تكه از بهشت سفر نكرده‌اند، مشتاق سفر شوند. و كسانی كه تجربه سفر به این باغ زیبا را دارند، تجدید خاطره‌ای كنند و بار دیگر خودشان را به روح‌نوازی این باغ، این بار به وسیله كلمات بسپارند.