شیرقلعه: قلعه‌ای تاریخی در قلب كویر
شیرقلعه، قلعه‌ای تاریخی در استان سمنان ایران، با قدمتی بیش از 1500 سال، در دل كویر و در نزدیكی شهر گرمسار واقع شده است. این قلعه به دلیل معماری منحصر به فرد، قدمت دیرینه و موقعیت جغرافیایی خاص خود، به یكی از جاذبه‌های گردشگری محبوب در ایران تبدیل شده است.
تاریخچه شیرقلعه:
شیرقلعه در دوره ساسانیان ساخته شده است و در طول تاریخ، كاربری‌های مختلفی از جمله دژ نظامی، كاروانسرا و محل سكونت داشته است.
این قلعه در دوره صفویه بازسازی و مرمت شده است و از آن زمان به عنوان پایگاه نظامی و محل اسكان حكام محلی مورد استفاده قرار می‌گرفته است
شیر قلعه یا قلعه شیخ چشمه در ۵ كیلومتری شمال شهر شهمیرزاد واقع شده است.
ارتفاع كوهی كه شیر قلعه در بالای آن قرار گرفته حدود ۲۵۰ متر بلندتر از زمینهای اطراف است .
در این ناحیه چشمه های متددی از جمله سر چشمه ( شیخ چشمه ) و هفت چشمه قرار دارد .
این قلعه كوهستانی بر اساس مطالعات باستان شناسی دارای زیر ساخت دوره اشكانی و ساسانی می باشد . با این وجود شیر قلعه در دوران اسلامی نیز به عنوان یكی از پناهگاههای مستحكم اسپهبدان طبرستان و همچنین بر اساس اسناد و مدارك تاریخی مورد استفاده اسماعیلیان مطرح بوده است .
شیر قلعه مربوط به حكومت طبرستان می باشد كه در دوره اشكانی در مناطقی از ایران حكومت داشتند و این قلعه را جهت حفاظت راه انشعابی از بزرگراه ابریشم، احداث كرده بودند و در قرن پنجم و ششم، اسماعیلی مذهبان كه مركز آنان قلعه الموت قزوین بود، از این قلعه استفاده نموده اند و به روایتی تونلی زیرزمینی از قلعه به چشمه قلعه ساخته بودند تا از آب چشمه استفاده نمایند و از گزند دشمنان در امان بمانند.
شیر قلعه كه مصالح اصلی آن را سنگ و ساروج تشكیل می دهد دارای هفت برج دفاعی و تقویتی است . این برج ها دارای ابعاد منظمی نیستند و همچنین ارتفاع آنها به دلیل ناهمواری سطح كوه یكسان نیست .
ظاهرا در گذشته این قلعه نظامی دارای یك دروازه بوده كه در ضلع جنوبی آن قرار داشته است .
دوگانگی ملات به كار رفته در معماری شیر قلعه و نیز ساخت و سازهای جدید بیانگر بازسازی و مرمت آن در دوران اسلامی می باشد .
آب مورد نیاز قلعه نشینان این گونه قلاع كوهستانی عموما به وسیله چشمه ها قناتها و باران و برف تامین می شده است . در خصوص شیر قلعه و بر اساس یك عقیده تاریخی ساكنان اولیه قلعه با احداث بنایی برج مانند در پای كوه مورد نظر و ایجاد پله های مارپیچی نظیر پله های مناره آب مورد نیاز را از چشمه پای كوه كه ظاهرا خودجوش بوده است به داخل قلعه می رساندند. بقایای برج یاد شده نیز اكنون به خوبی قابل مشاهده است .
فضاهای داخلی شیر قلعه شهمیرزاد اكنون پس از گذشت قرنها در زیر خاك مدفون است لیكن دیوارها و برج و باروهای آن نسبتا سالم مانده است .
سنگهای مورد استفاده در بنای شیر قله از نوع سنگ های كوجك و بزرگ است . علاوه بر سنگ كاربرد ملات ساروج آهك خاكستر ماسه بادی گل نی و دانه های ریز سنگ ( گرد و سفید ) در بنای این قلعه سبب استحكام بی نظیر آن شده است .
شیر قلعه شهمیرزاد در كنار قلعه شیخی قلعه ساروی بزرگ قلعه ساروی كوچك و قلعه وهل به عنوان یكی از مهم ترین و جذابترین قلاع منطقه باستانی قومس مطرح می باشد و طبیعت زیبا و آب و هوای ییلاقی این ناحیه نیز بر جذابیت آن افزوده است .
این قلعه همچنین دارای آبشاری مصنوعی است كه از بالای آن تا دامنه ادامه دارد در پای این قلعه چشمه ای به نام شیخ چشمه سر وجود دارد كه سرچشمه نیز نامیده می شود و جایی مناسب برای تفریح و اقامت است شامل چشمه درختان بزرگ گردو و رودخانه است كه آب و هوای خوب آن آن را دلپذیر تر كرده است همچنین در این مكان قهوه خانه روباز هم موجود است
آدرس: شهمیرزاد شیرقلعه
