چرا كیفیت آب مصرفی در دیگ بخار و آبگرم حیاتی است؟
اهمیت بررسی شرایط فیزیكی، شیمیایی و میكروبی آب در بویلرها
اگر شما هم در صنایع حرارتی، ساختمان‌های بزرگ یا مراكز صنعتی فعالیت می‌كنید، حتماً با دیگ بخار یا بویلر آبگرم سر و كار دارید. شاید برایتان جالب باشد بدانید كه كیفیت آب ورودی به دیگ بخار دقیقاً به اندازه كیفیت خود دستگاه اهمیت دارد! چرا؟ چون اگر شرایط فیزیكی و شیمیایی آب مناسب نباشد، طولی نمی‌كشد كه دیگ شما دچار رسوب‌گرفتگی، خوردگی یا كاهش راندمان شود.
در این مقاله، قصد داریم به زبان ساده و كاربردی، به بررسی كامل شرایط استاندارد آب مصرفی در دیگ بخار و دیگ آبگرم بپردازیم. اگر به دنبال نگهداری اصولی بویلر هستید و می‌خواهید از دردسرهای تعمیر و افت راندمان فرار كنید، تا انتهای این مطلب با ما باشید.
نقش حیاتی آب در عملكرد دیگ بخار
آب خوب، یعنی عمر طولانی بویلر شما
در دیگ‌های بخار و آبگرم، آب نقش اصلی در انتقال حرارت دارد. در واقع، هر مشكلی كه در كیفیت آب وجود داشته باشد، مستقیماً عملكرد كل سیستم را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اینجاست كه اهمیت شرایط فیزیكی، شیمیایی و میكروبی آب دیگ بخار مشخص می‌شود.
اگر آب دارای سختی بالا، املاح معدنی زیاد یا اكسیژن محلول بالا باشد، به‌راحتی باعث تشكیل رسوب، افزایش فشار داخلی، كاهش راندمان گرمایی و حتی تركیدگی دیگ می‌شود.
شرایط فیزیكی آب مناسب برای دیگ بخار
از دما تا شفافیت؛ هر جزئیاتی اهمیت دارد
در بخش اول بررسی كیفیت، سراغ شرایط فیزیكی آب مصرفی دیگ بخار می‌رویم. این موارد شامل:
-
دما: بهتر است دمای آب ورودی به دیگ در محدوده‌ای كنترل‌شده باشد تا شوك حرارتی به سیستم وارد نشود.
-
رنگ و شفافیت: آب باید شفاف، بی‌رنگ و بدون ذرات معلق باشد.
-
بوی آب: نباید بوی نامطبوع داشته باشد. بوی گوگرد یا تعفن نشانه وجود آلودگی‌های میكروبی است.
هر گونه وجود ذرات معلق یا گل‌آلود بودن آب می‌تواند نازل‌ها و شیرها را دچار گرفتگی كرده و باعث كاهش جریان انتقال حرارت شود.
شرایط شیمیایی آب دیگ آبگرم و بویلر بخار
سختی آب، pH، اكسیژن محلول و قلیائیت در تعادل باشند
وقتی صحبت از تركیب شیمیایی آب مصرفی در دیگ‌ها می‌شود، منظورمان مجموعه‌ای از پارامترهای مهم و حساس است كه در ادامه بررسی می‌كنیم:
1. سختی كل (Total Hardness):
مهم‌ترین فاكتور! وجود كلسیم و منیزیم در آب باعث رسوب‌گذاری می‌شود. این سختی باید تا حد امكان كاهش یابد؛ معمولاً زیر 5 ppm.
2. pH آب:
بازه pH مناسب بین 8.5 تا 9.5 است. آب اسیدی یا خیلی قلیایی، باعث خوردگی یا تشكیل رسوب در لوله‌ها می‌شود.
3. اكسیژن محلول:
اكسیژن محلول باید با استفاده از سیستم‌های دی‌اكسیدكننده (de-aerator) یا مواد شیمیایی حذف‌كننده اكسیژن مانند سولفیت سدیم كاهش یابد، چون باعث خوردگی دیگ بخار می‌شود.
4. قلیائیت (Alkalinity):
قلیائیت باید كنترل شود تا آب خاصیت ضد خوردگی طبیعی داشته باشد.
5. سیلیس، كلراید و سولفات‌ها:
وجود این املاح در مقدار زیاد، علاوه بر رسوب، موجب ترك و نازك شدن جداره بویلرها می‌شود.
شرایط میكروبی آب در سیستم‌های حرارتی
باكتری‌ها، دشمنان پنهان دیگ بخار
در اغلب سیستم‌ها، میكروارگانیسم‌ها كمتر مورد توجه قرار می‌گیرند، اما اگر آب ورودی دارای باكتری‌های هوازی و بی‌هوازی باشد، احتمال ایجاد لجن، انسداد و بوی بد افزایش می‌یابد.
برای اطمینان از سلامت میكروبی، استفاده از ضدعفونی‌كننده‌ها یا كلرزنی دوره‌ای توصیه می‌شود. در پروژه‌های حساس‌تر، اشعه UV یا ازن‌زنی نیز كاربرد دارد.
روش‌های بهبود كیفیت آب دیگ بخار
تصفیه آب، فقط با دستگاه سختی‌گیر تمام نمی‌شود
برای اینكه آب ورودی به دیگ بخار و دیگ آبگرم مطابق با استانداردهای بالا باشد، معمولاً از تركیبی از روش‌های تصفیه استفاده می‌شود:
-
نرم‌كننده یا سختی‌گیر رزینی: حذف یون‌های كلسیم و منیزیم
-
فیلتر شنی و كربنی: حذف ذرات معلق و بوی نامطبوع
-
اسمز معكوس (RO): حذف نمك‌های محلول و كاهش سختی تا سطح ppm صفر
-
دی‌اریتور و دستگاه حذف گازهای محلول: حذف اكسیژن و CO2
-
تزریق مواد شیمیایی مانند فسفات و سولفیت سدیم
تفاوت كیفیت آب در دیگ بخار و دیگ آبگرم
آیا شرایط آب مصرفی برای هر دو یكسان است؟
خیر! اگرچه اصول كلی مشابه‌اند، اما چون دیگ بخار در دمای بالاتری كار می‌كند و فشار بیشتری دارد، به كیفیت بسیار بالاتری از آب نیاز دارد.
| پارامتر | دیگ بخار فشار بالا | دیگ آبگرم |
|---|
| سختی كل |
زیر 5 ppm |
تا 50 ppm قابل قبول است |
| اكسیژن محلول |
تقریباً صفر |
تا 2 ppm قابل تحمل است |
| سیلیس و سولفات |
باید به شدت كنترل شود |
در حد كنترل‌شده قابل استفاده است |
اگر به فكر عمر طولانی دیگ هستید، با آب شروع كنید
كیفیت آب، سرمایه‌گذاری بلندمدت است
حتی بهترین دیگ بخار دنیا هم اگر با آب نامناسب تغذیه شود، نمی‌تواند به خوبی كار كند. پس اگر هزینه و زحمت زیادی برای نصب بویلر صنعتی یا دیگ آبگرم ساختمان كشیده‌اید، حیف است با یك آب سخت و آلوده آن را نابود كنید.
پیشنهاد ما؟
قبل از هر چیز، یك آنالیز كامل آب خام ورودی انجام دهید. سپس با مشورت متخصصان، بهترین سیستم‌های تصفیه را انتخاب كنید. این كار شاید كمی هزینه داشته باشد، اما در مقایسه با تعویض دیگ بخار یا تعمیرات اساسی، بسیار اقتصادی‌تر خواهد بود.
نتیجه‌گیری
آبی كه وارد دیگ می‌شود، مهم‌تر از خود دیگ است!
همان‌طور كه دیدیم، بررسی و كنترل شرایط آب مصرفی دیگ بخار و آبگرم یك گام اساسی برای حفظ راندمان، افزایش عمر مفید و كاهش هزینه‌های نگهداری است. چه از دیگ بخار صنعتی استفاده می‌كنید و چه از بویلرهای خانگی یا موتورخانه‌ای، كیفیت آب اولین شرط موفقیت شماست.
برای مشاهده قیمت و خرید انواع دیگ بخار،دیگ آبگرم و همچنین مشاوره رایگان در مورد آب مصرفی دیگ بخار به سایت https://mashhadbokhar.com مراجعه كنید.