مجموعه تئاترشهر هشتم بهمن ماه سال ۱۳۵۱ تاسیس شد.
این مكان قبلا یكی از تفرجگاه های مردم تهران بوده است ؛ البته در این فضا ساختمانی معروف به «مهمانخانه بلدیه (كافه شهرداری)» در آن قرار داشت كه در سال ۱۳۰۹ ساخته شده بود و گاهی گروه های شعبده باز و سیرك بازان، در فضای باز اطراف این مهمانخانه به اجرای برنامه می پرداختند.
مجموعه تئاتر شهر كه ساختمان مدور آن یكی از شاهكارهای معماری ایران به شمار می رود، در حالی یكی از مهم ترین مجموعه های تئاتری ایران است.
نمای گنبد نیم مدور بام و ستون های قرینه اطراف آن از دور چون خیمه ای بر محوطه سنگ فرش گسترده پارك دانشجو قوام یافته چنانكه یادآور تابلوی تكیه دولت اثر كمال الملك می نمایاند. از نظر بافت ظاهری بنا، ساختما آن شبیه برج طغرل در شهر ری به نظر می رسد. دیوار بیرونی، تركیب انتزاعی و زیبای كاشی فیروزه ای و سبز و آجر به شكل برجسته، یادآور نشانه های معماری دوره ایلخانیان است.
فضاهای داخلی بنا با پیچ و خم های هندسی شاید بر كاربرد دایره و رازگونگی آن در فرهنگ و هنر ایرانی تاكید می كند كه در پلان دایره ای آن بارز ترین نمود را دارد. مساحت بستر طرح این بنا۳ هزار متر مربع ، و مساحت زیر بنا ی آن۵ هزار و ۶۰۰ متر مربع است. با توجه به پلان دایره ای شكل این بنا، قطر تقریبی بدنه آن ۳۴ متر است. ارتفاع تئاتر شهر ۱۵ متر است.
ساخت این مجموعه در سال ۱۳۴۶ بر اساس طرحی از بیژن انصاری و با نظارت مهندس سردار افخمی آغاز و در هشتم بهمن ۱۳۵۱ افتتاح شد.
این مجموعه ، دولتی و نخست زیر نظر «سازمان جشن هنر» سپس «سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران» و «انجمن ایران و آمریكا» اداره می شد. اما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران با حكم شورای انقلاب در سال ۵۹ اداره این مجموعه از وزارت فرهنگ و آموزش عالی به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی محول شد.
این مجموعه در ابتدا تنها برای تالار اصلی در نظر گرفته شده بود كه به مرور محل پاركینگ اتومبیل های تماشاگران ،كاركنان و همچنین برخی انبارها و سالن های تمرین هم با اعمال تغییراتی به عنوان تالار نمایشی مورد استفاده قرار گرفت.
تالارهای مجموعه تئاتر شهر در حال حاضر شامل «تالار اصلی» در طبقه همكف، تالارهای «چهارسو»، «قشقایی»، «سایه» و «پلاتو اجرا» در طبقه زیرین است.
علی رفیعی، فخرالدین انوار،سید محمدرضا آل محمد، نادر خوشدل، فریدون علیاری، میرمحمود موسوی، مهدی حجت، صادق هاتفی، سید مهدی میردانش، مجید جعفری، حسین پاكدل، مجید شریف خدایی، حسین پارسایی، محمد علی خبری، شهریار رشیدعلی پور، جواد افشین نژاد، حسین راضی، مهرداد رایانی مخصوص، محمد حیدری، سید صادق موسوی، اتابك نادری، پریسا مقتدی و پیمان شریعتی از جمله افرادی بودند كه از اغاز فعالیت های این مجموعه تا كنون به عنوان سرپرست یا مدیر حضور داشتند.
بخش های مختلف این مجموعه شامل واحدهای نور، صدا، چهره پردازی، آكسسوار، حمل و نقل دكور، صحنه، فروشگاه كتاب، تداركات، خدمات، كافه تریا، تلفنخانه، تاسیسات، نقاشی، برق، معاونت فنی، معاونت اداری مالی، روابط عمومی، حراست، اداری و دبیرخانه ، مدیریت تالارها، هماهنگی، گیشه و مدیریت است كه به تناوب تقسیم وظایف در طبقات مختلف پذیرای مراجعان هستند.
در طبقه چهارم این مجموعه نیز كتابخانه تخصصی و مركز اسناد هنرهای نمایشی كشور قرار دارد كه سال های گذشته به همت منصور خلج پژوهشگر و مدرس تئاتر سامان یافت. البته یك تالار كنفرانس با عنوان «تالار مشاهیر تئاتر ایران» هم پس از بازسازی سال ۸۶ مجموعه به جای «تالار شماره ۲ » مجموعه ساخته شد كه در سال های اخیر میزبان میزگردهای، نشست های تخصصی، نشست های رسانه ای و جلسات نمایشنامه خوانی گروه ها و هنرمندان نمایشی داخلی و خارجی شركت كننده در رویدادهای نمایشی كشور بوده است.
