موغار در ۲۸ كیلومتری شمال غربی شهر اردستان واقع می باشد . طول جغرافیایی آن ۵۲ درجه و ۱۲ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۳ درجه و ۳۳ دقیقه وارتفاع آن از سطح دریا ۹۹۷ متر است . موغار در كنار جاده ی ترانزیت تهران ، قم و كاشان به ۴ استان یزد ، كرمان ، بندر عباس و سیستان و بلوچستان واقع و از نظر موقعیت محلی بسیار مهم است .
موغار از دو كلمه موغ و آر تشكیل یافته است. موغ یا مغ به ضم میم در اصل مك بوده و به معنی آتش پرست ، پیشوای زردشتی و مرد روحانی زردشتی است. جمع آن مغان است و مغان طبقه ای پائین تر از موبدان بوده اند . آر برای نسبت است ، بنابراین موغار یعنی جای آتش پرستی ؛ جای پیشوای زردشتی ؛ ممكن است كه در عهد باستان در آنجا آتشكده یا آتشكده هایی هم وجود داشته كه با این صفت باید اعتقاد كرد كه بنای اولیه موغار مربوط به زمان بسیار قدیم و یادگار رواج آتش پرستی بوده است .
آثار تاریخی:
مسجد جامع موغار : مسجدی با قدمتی بیش از ۵۰۰ سال است كه توسط فردی به نام «حاج ربیع» ساخته شده است. برخی قدمت این مسجد را برابر با مسجد جامع نطنز می دانند.
بقه ای پیر بابا اسماعیل : بقعه ای است با گنبد خشتی. جای شمعدانی از عصر صفوی بر دیوار آن ساخته شده است.
بر روی صورت قبر سنگ قبری نهاده اند كه متناسب با نام زیارت نیست. كتابه ی این سنگ به اندازه ۳۶ * ۶۳ كه به خط نستعلیق چنین است:
هوالباقی/ناد علیاْ مظهر العجایب/تجده عونا لك فی النوائب/كل همّ و غمّ سینجلی/بو لایتك یا علی یا علی یا علی/وفات یافت/.غلام علی بن/بابا میر بن بهاءالدین/میكاییل بتاریخ چهاردهم/شهر جمادی الثانی سنة ???.
دور تا دور سنگ نام دوازده امام به خط نسخ كتابه شده است.
ارگ موغار : در این روستا دو قلعه قدیمی وجود دارد كه یكی به زمین زراعی تبدیل شده ولی دیگری هنوز به همان سبك باقی مانده است.
این ارگ از آثار منحصر به فرد و ناشناخته كویر مركزی ایران است و شباهت زیادی به «ارگ بم» دارد. این قلعه تاریخی با وسعت سه هزار متر مربع در دوطبقه و چهار برج دیده بانی مربوط به دوره قاجار است. این اثر ارزشمند تاریخی كه تمام سازه های آن خشت و گل است دارای یك در ورودی با دیواره های بلند می باشد كه ورود به داخل آن غیرممكن است. عكس هایی از این قلعه توسط «جورج استی ونس» انگلیسی (مورخ و عكاس) در ابتدای قرن بیستم(حدود یكصد سال پیش) همزمان با نهضت مشروطیت تهیه شده كه در آن زمان این قلعه سالم و مورد استفاده مردم و مسافران قرار می گرفته است. بخشهای مسكونی این قلعه تاریخی به مرور زمان تخریب شده اما چهار برج و دیوار خارجی آن سالم مانده است.
فعالیت های اقتصادی:
فعالیت عمده روستاییان كشاوزری و باغداری است
وجه تسمیه
موغار از دو كلمه "مغ" و "آر" تشكیل شده، در اصل اسم آن "مغ آر" بوده كه به مرور زمان موغار تلفظ شده است. مُغ در اصل مُك بوده و به معنی پیشوای زردشتی و مرد روحانی زردشتی است. جمع آن مُغان است و مغان طبقه ای پائین تر از موبدان بوده اند، در واقع "آر" برای نسبت است، بنابراین مغار (موغار) به معنی مكان پیشوای زردشتی می باشد. ممكن است كه در عهد باستان در موغار آتشكده یا آتشكده هایی نیز وجود داشته است.
موقعیت جغرافیایی
موغار در شمال غربی شهر اردستان و ۲۵ كیلومتری نطنز واقع است. طول جغرافیایی آن ۵۲ درجه و ۱۲ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۳ درجه و ۳۳ دقیقه و ارتفاع آن از سطح دریا ۹۹۷ متر می باشد. موغار در كنار جادهٔ ترانزیت تهران، بندرعباس و پاكستان قرار گرفته و راه آهن بین المللی خلیج فارس و دریای عمان به روسیه و چین و اروپا در قلب دهستان و در میان مزارع گندم و جو ایستگاه دارد.
شرایط اقلیمی
تركیب آب و هوای سرد و گرم و زمستان های سرد و تابستان های گرم و اختلاف دمای زیاد شب و روز از ویژگ ی‌های كویر است. موغار نیز با آب و هوای كویر هماهنگ است. میزان بارندگی سالیانه ۷۵ الی ۱۰۰ میلی متر است كه این میزان یك هشتم میانگین بارندگی جهانی است. شن های روان با آمدن بادهای چهارگانه خراسان و كاشان، پاییزی و اسفندی بر فراز دهستان به پرواز درمی آیند و سبب كاهش دید می شوند. گرمترین دما در تابستان ۴۷ درجه سانتی گراد و در زمستان سردترین دما به ۸- می رسد.
محصولات و صنایع دستی
فعالیت عمده مردم موغار كشاورزی و باغداری است، مخصوصا صیفی كاری در این منطقه رواج دارد. زعفران، انار، پسته، زیتون، طالبی صادراتی، خربزه، انگور و محصولات دامی در این منطقه به عمل می آیند. قالیبافی بخشی از هنر مردمان این منطقه است.
شرایط اقلیمی
تركیب آب و هوای سرد و گرم و زمستان های سرد و تابستان های گرم و اختلاف دمای زیاد شب و روز از ویژگ ی‌های كویر است. موغار نیز با آب و هوای كویر هماهنگ است. میزان بارندگی سالیانه ۷۵ الی ۱۰۰ میلی متر است كه این میزان یك هشتم میانگین بارندگی جهانی است. شن های روان با آمدن بادهای چهارگانه خراسان و كاشان، پاییزی و اسفندی بر فراز دهستان به پرواز درمی آیند و سبب كاهش دید می شوند. گرمترین دما در تابستان ۴۷ درجه سانتی گراد و در زمستان سردترین دما به ۸- می رسد.
محصولات و صنایع دستی
فعالیت عمده مردم موغار كشاورزی و باغداری است، مخصوصا صیفی كاری در این منطقه رواج دارد. زعفران، انار، پسته، زیتون، طالبی صادراتی، خربزه، انگور و محصولات دامی در این منطقه به عمل می آیند. قالیبافی بخشی از هنر مردمان این منطقه است.
جاذبه‌های گردشگری
مسجد جامع موغار
مسجد جامع این روستا با قدمتی بیش از پانصد سال توسط فردی به نام «حاج ربیع» ساخته شده است. برخی قدمت این مسجد را برابر با مسجد جامع نطنز می دانند. این مسجد دارای شبستان زیرزمینی بسیار قدیمی و البته زیبا می باشد كه هنوز جای مشعل و چراغ ها داخل آن دیده می شود. این نوع شبستان در مسجد سامع الدین زواره نیز وجود دارد.
بقعه پیر بابا اسماعیل
بقعه پیر بابا با گنبد خشتی كه جای شمعدانی از عصر صفوی بر دیوار آن ساخته شده است از مكانهای دیدنی روستا است. سنگ قبر متناسب با نام زیارت نیست. نوشته این سنگ به اندازه ۳۶*۶۳ به خط نستعلیق است كه بر روی آن نادعلی نوشته شده است. دور تا دور سنگ هم نام دوازده امام به خط نسخ كتابت شده است.
ارگ موغار
در این روستا دو قلعه قدیمی وجود دارد كه یكی به زمین زراعی تبدیل شده ولی دیگری هنوز به همان سبك باقی مانده است. این ارگ از آثار منحصر بفرد و ناشناخته كویر مركزی ایران است و شباهت زیادی به ارگ بم دارد. این قلعه تاریخی با وسعت سه هزار متر مربع در دو طبقه و چهار برج دیده بانی مربوط به دوره قاجار است. این اثر ارزشمند تاریخی كه تمام سازه های آن خشت و گل است دارای یك در ورودی با دیواره های بلند است كه ورود به داخل آن غیرممكن است. به گفته اهالی عكس هایی از این قلعه توسط گردشگران انگلیسی در ابتدای قرن بیستم تهیه شده كه در آن زمان این قلعه سالم و مورد استفاده مردم و مسافران قرار می گرفته است. بخش های مسكونی این قلعه تاریخی به مرور زمان تخریب شده اما چهار برج و دیوار خارجی آن سالم مانده است. ساباط ها، گذرها و خانه های قدیمی در كنار این آثار ارزشمند دیده می شوند.
موقعیت مكانی
روستای موغار در ۲۵ كیلومتری شهر اردستان، در بخش مهاباد و در كنار جاده ترانزیت تهران-بندرعباس قرار گرفته است.