این بنا كه از ساخته‌های دوره آل بویه بوده، روزگاری در محله باب الدشت اصفهان ـ در مكان فعلی مسجد حكیم قرار داشته كه امروزه تنها بخشی از سردر آن باقی مانده است. مافروخی در كتاب «محاسن اصفهان» در توصیف این مسجد آورده كه این بنا توسط صاحب بن عباد ساخته شده و دارای شبستان‌ها، خانقاه‌ها، كتابخانه و مدارسی بوده است. وی متذكر می شود كه این مسجد، از مسجد جامع اصفهان كوچك تر، ولی از آن زیباتر و مستحكم تر بوده است. مناره این مسجد، از خشت خام به ارتفاع صد ذراع بوده است. مقدسی در سال ۳۷۵هـ . ق از مسجد جامعی یاد كرده كه ستون‌های گردی داشته و در ضلع جنوبی آن، مناره رفیعی به ارتفاع ۷۰ گز وجود داشته كه همگی از خشت ساخته شده بوده‌اند. به نظر می رسد كه این عبارات، توصیف همان مسجد جورجیر باشد.
سردر نفیس و تاریخی این مسجد تا سال ۱۳۳۵ شمسی در میان قشر ضخیمی از اندود گل پنهان بوده تا این كه در این سال اندودزدایی شد. این سردر، نمونه‌ای بسیار عالی از هنر آجرتراشی و گچ بری نیمه دوم قرن چهارم هجری است و بر آن كتیبه‌ها و خطوطی خوانده می شود كه فاقد عبارات تاریخی است. این كتیبه‌ها به خط كوفی گچ بری شده‌اند. سراسر سردر با طاق نماها، نقوش متنوع آجری و گچی با غنایی فراوان تزیین و نماسازی شده است. عرض كل نمای سردر، ۳۵/۱۱ متر است. دو فضای جانبی، دالان سردر را در میان گرفته كه عرض هر یك ۹۵/۳ متر است. تمام سطوح بنای سردر به طاق نماها و حفره‌هایی منقسم است كه با دالبرهای مدوری محدود شده‌اند و در بالا به طاقی نیم دایره شكل ختم می شوند. برفراز سردر، سطوح مقعری شبیه به فیلگوش با تزیینات گچ بری شده دیده می شود.
متاسفانه در پی حمله خانمان سوز مغول به ایران، بجز همین سردر، بقیه بخش های آن همچون مناره بی نظیر یك صد متری اش ویران شد و بعدها در دوران صفوی، مسجد حكیم به همت «حكیم محمد داوود» پزشك شاه عباس دوم در جای آن ساخته شد. اما این سردر با شكوه به عنوان نمونه ای عالی از هنر معماری دوران دیلمی، تنها بازمانده مسجد جورجیر است كه برایمان به یادگار مانده است.
این سبك كه از ری برخاسته، مبتنی بر استفاده از آجر در ابعاد كوچك برای ایجاد نقوش مختلف هندسی در كالبد بنا و تزیین چشمگیر آن بوده است. در سردر جورجیر، هنر آجركاری در بخش های سازه ای و تزئینی به قوت و استادانه در دل یكدیگر به كار رفته است.
نقوش یگانه به كار رفته در سردر جورجیر آمیخته ای است از طرح های خطی هفت شاخه، كتبیه های كوفی، طرح های گل و برگ، شمعدان های سه شاخه، نقوش پایه شمعدان، نقش لاله گون، طرح های هندسی، نقش هایی شبیه حروف عبری و پهلوی، شمسه هشت، درخت و پرنده، غنچه های محدب، نقوش گیاهی بال مانند، تزیینات زنجیری، شمعدان هفت شاخه، و گل های سه پر لاله مانند كه هر یك هماهنگ با دیگر نقوش در جای خود نشسته اند.
شاخص ترین ویژگی سردر جورجیر یك قوس شكنج یا كنگره ای بزرگ یازده پر بر فراز آن است كه در نوع خود بی نظیر است و پشت بغل های آن با نقوش چلیپای ایرانی تزئین شده است. نمونه های كوچك تری از این كمان شكنج را با پنج پر بر فراز دو تاق نمای كوچك تر در دیواره های جانبی سردر می توان دید كه در بالا و پایین شبدری پنج پر آن ها، نقوش شمسه هشت و نقوش شبیه حروف الفبای پهلوی و عبری به كار رفته است كه نشانه ای از توجه سازندگان بنا به نمادهای ادیان گوناگون است.
از كتیبه سردر دیلمی جورجیر كه به خط كوفی گچ بری شده بود، در طرف راست فقط عبارت «بسم الله الرحمن الرحیم» و در طرف چپ سردر، عبارت «بالقسط لاالله الا هوالعزیز الحكیم» برجای مانده و بقیه كتیبه از بین رفته است. در نماهای خارجی طرفین سردر و در داخل تاق نماهای آجری آن عبارات «لااله الاالله»، «محمد رسول الله»، «القدره لله»، «العظمه لله»، «سبحان الله»، «الحمد لله» به خط كوفی گچ بری شده و باقی مانده است.
از پایین تا بالای فرورفتگی دیوار سمت راست بیرونی سردر، پنج جفت نقش شمعدان مانند تكرار شده است كه در بالای هر هفت نقش شمعدان، كتیبه ای مستطیل شكل دربرگیرنده عبارات قرآنی به خط كوفی دیده می شود. در هر نقش شمعدان مانند، در طرفین یك شاخه اصلی، سه جفت شاخه با زاویه شكست 90 درجه بر روی هم جاگرفته و لبه بالایی شاخه های دوم و سوم با گردشی نرم به بیرون خمیده شده است.
در پایین دیوار بیرونی چپ سردر، نقش دو جفت پرنده در دو ردیف (چهار پرنده) به نشانه چهار پدیده طبیعی نماد زندگی در فلسفه ایران باستان، در زیر یك درخت به چشم می خورد كه به نظر می رسد تكرار نماد درخت زندگی و الهام گرفته از معماری ایرانی پیش از اسلام به ویژه معماری دوران هخامنشی و ساسانی باشد. یكی دیگر از نقوش جالب توجه دیوارهای جانبی، نقوش گیاهی تداعی كننده بال شاهین، پرنده نماد قدرت در ایران باستان و همچنین یادآور نماد فروهر است.
در دو طرف بالای درگاه ورودی و داخل نیم گنبد، دو پیلپوش متقارن پوشیده از نقوش گیاهی و هندسی هستند. استفاده از نقوش ترازو مانند در لابه لای نقوش گیاهی كه یادآور «مهر ترازو دار» نماد دادگستری در ایران باستان هستند و تاكید در به كارگیری عبارت «قسط» در كتیبه گچ بری سردر، می تواند نشانه ای از كاربری دیگر بنای جورجیر به عنوان جایگاهی برای رسیدگی به مسائل حقوقی مردمان آن زمان باشد.
به این ترتیب به نظر می رسد كه آمیختگی كم نظیر این نقوش در سردر جورجیر صرفا با هدف تزئین سازه به كمك نقوش متداول در معماری ایرانی نبوده و انتخابی هدفمند و دارای پیام خاص بوده است. به سخن دیگر، با توجه به سابقه همزیستی پیروان ادیان اسلام، یهود، مسیحی و زرتشتی در اصفهان و برپایه نقش های برجای مانده در سردر جورجیر، به نظر می رسد كه بنای جورجیر در زمان خود كاربری فراتر از یك مسجد داشته و به عنوان «خانه ادیان» و به نشانه صلح و همزیستی پیروان ادیان گوناگون در اصفهان ساخته شده بود.
