مسجد رحیم‌خان با قدمتی كه به دوره قاجار بازمی‌‌گردد، از بناهای جالب‌توجه و مكان های دیدنی اصفهان است. همچنین این مسجد یكی از مساجد بزرگ و باشكوه اصفهان به‌شمار میرود. بانی اولیه مسجد رحیم خان، میر سید حسن مجتهد اصفهانی نام داشته است. وی قبل از اتمام بنا درگذشت و بقیه امور را محمد رحیم خان و پس از مرگ وی نیز برادرانش انجام دادند. مسجد رحیم‌خان در تاریخ ۱۲ مهر ۱۳۷۷ به‌‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.این مسجد بعد از مسجد سید بزرگترین مسجد اصفهان است و در واقع می توان آنرا پنجمین مسجد بزرگ و با شكوه اصفهان دانست كه در ابتدای محله نوی شیرازی ها و متصل به محله در بكوشك قرار گرفته است.
نكته: مطالبی كه در سایت شهرداری اصفهان درباره ی مسجد رحیم خان نوشته شده دارای اشتباهات بسیار بزرگی است. برای نمونه محل قرار گیری مسجد در آن سایت «محله نوی خواجو» نوشته شده است در حالی كه همه ی مردم اصفهان می دانند «محله نوی خواجو» در نزدیكی پل خواجو است و ربطی به خیابان طالقانی ندارد.
مسجد از آثار بعد از صفویه است . بانی آن مرحوم « آقا سید حسن مدرس میر محمد صادقی »(متوفی ۱۲۷۳ ق) است و پس از فوت وی ، « محمد رحیم خان بیگلر بیگی امین الرعایا » و برادرانش « محمد كریم خان وكیل الرعایا » و « محمد حسین خان امین الرعایا » هر یك پس از دیگری اقدام به تكمیل ساختمان مسجد پرداختند . سال پایان ساخت مسجد ۱۳۰۴ هـ ق است و در سالهای اخیر نیز توسط مردم تزئینات و كاشی كاری شده است .
مسجد دارای سه ایوان جنوبی ، شرقی و غربی است . و در سمت شمالی شبستان زمستانه قرار دارد . همچنین سه سردر شرقی ، غربی و شمالی دارد .
شبستان اصلی در سمت قبله متشكل از سه قسمت است . دو قسمت چپ و راست هر كدام دارای چهار ستون بزرگ سنگی به قطر حدود ۸۰ سانتیمتر با پایه ستون و سرستون ها به قطر بیش از ۱۲۰ سانتیمتر هستند . قسمت مركزی شبستان در زیر گنبد دل نما قرار دارد . كف گنبد خانه با كاشی های ۲۰*۲۰ فیروزه ای و كف دو قسمت چپ و راست با خشت خام فرش شده است . دور گنبد ۱۶ پنجره وجود دارد و در زیر گنبد چوبهای زیادی بصورت شبكه ای به گنبد متصل هستند كه سنگینی وزن گنبد را تحمل میكنند و همگی آنان به تیرك بزرگی اتكا دارند . احتمالا این چوبها را بعدها به گنبد متصل كرده اند . در ورودی ایوان قبله یك سنگاب به بلندی تا كمر انسان قرار دارد و در شمالی ترین قسمت حیاط هم یك سنگاب كوچكتر قرار دارد .
درون حیاط مسجد دو سكوی نماز شمالی و جنوبی در دو طرف حوض قرار دارد كه هر كدام از این سكوها محرابی جداگانه دارد . در دو سوی شرقی و غربی مسجد نزدیك فضای گنبد خانه دو راهروی ورودی است كه به كوچه های شرقی و غربی مسجد باز میشود . در سمت جنوبی سردر شرقی ، حوضخانه و سرویس بهداشتی مسجد قرار دارد كه یك در از بیرون و یك در از داخل مسجد دارد . این حوضخانه دارای چهار ستون سنگی و حوضی چهارگوش در میان آنها میباشد .
بر بالای ایوان شرقی مسجد یك مأذنه چوبی مستطیل شكل با گنبد رك قرار دارد و در دورادور سه طرف این ایوان شبستان كوچكی است كه احتمالا محل درس بوده . در دو طرف شرقی و غربی مسجد اتاقهایی قرار گرفته و در بالای دالان ورودی شرقی (پشت سردر) سه حجره برای طلاب علوم دینی قرار دارد . در سمت غربی مسجد هم در طبقه دوم دیوارها و نیم طاقهایی است كه احتمال میرود برای زیبایی مسجد ساخته شده است .
شبستان شمالی ، فضایی چهل ستونی زیبا و یك متر پایینتر از حیاط مسجد است . این فاصله یك متری را ازاره های سنگی دورتادور گرفته اند . شبستان دارای هفت درگاه است كه درگاه میانی در ورودی و بقیه پنجره هستند . شبستان در امتداد شرقی – غربی دارای چهار ردیف ستون سنگی و دو ردیف ستون آجری در طرفین است . در امتداد شمالی – جنوبی ۶ ردیف ستون قرار دارند . ستونهای سنگی هشت ضلعی با قطر حدود ۴۰ و ستونهای آجری مربع با قطر حدود ۶۰ سانتیمتر هستند .
در سمت غربی شبستان دالانی زیبا قرار دارد كه در هر طرف دارای ۹ دهنه ، هر كدام به طول حدود ۲ متر است و در هر كدام از این دهنه ها صفه ای بزرگ برای نشستن و استراحت وجود دارد . به سمت شمالی كه برویم در دهانه ششم در سمت شرقی یك در به شبستان زمستانی و در سمت غربی یك در به راهرویی باز میشود . در بالای این دهانه هم نورگیری كوچك قرار دارد .
دالان پس از یك چرخش به سمت غرب به یك هشتی بزرگ وارد میشود . سردر شمالی مسجد از این هشتی به داخل بازارچه باز میشود . در ضلع شرقی هشتی درگاهی كوچك است كه به حیاط پشت شبستان زمستانی باز میشود . در داخل حیاط حوضی كوچك است و یك سنگ قبر بزرگ به ارتفاع نزدیك یك متر و در ضلع شرقی حیاط بنای مقبره آیت الله سید حسن مدرس قرار دارد .
* مقبره آیت الله مدرس گنبد خانه ای بزرگ به طرح چلیپایی است كه گنبدی ویژه دارد . این گنبد در واقع تركیب دو گنبد بر روی هم است . گنبد پایینی بزرگ و نیم كره است و گنبد بالایی كه بر روی استوانه ای قرار دارد شكلی پیازی كشیده دارد . مقبره به وسیله پنجره ای به كوچه شرقی ارتباط دارد كه مردم در كنار این پنجره شمع روشن میكنند . در وسط مقبره یك ضریح بزرگ آلومینیومی قرار دارد و داخل آن سه سنگ قبر بلند است به ارتفاع بیش از یك متر . چند سنگ قبر در پایین پای ضریح ، یك سنگ قبر در جلوی رو و سه قبر در پشت سر متعلق به خاندان مدرس است و در بالای سر نیز سنگ قبر مرمر نفیس و قدیمی است كه مربوط به « میرزا آقا خان محاسب الدوله » فرزند حسینقلی خان می باشد (از مشایخ نعمت الهی صفی علیشاهی و صاحب تالیفات متعدد). بنا به گفته مرحوم مهدوی احتمالا رحیم خان بیگلر بیگی و برادرانش نیز در این مكان مدفون هستند لیكن در حال حاضر سنگ قبری از آنان دیده نمی شود .
بازارچه رحیم خان در ضلع شمالی مسجد است و در كوچه سمت شرقی مسجد بوستان كوچك محلی رحیم خان قرار دارد . سطح حیاط مسجد و مقبره حدود چهار پله از سطح بازار و كوچه های اطراف پایینتر قرار دارد .
* مسیر دسترسی :
۱- خیابان طالقانی – كوچه نارون ۲- خیابان میرداماد – كوچه رحیم خان
۳- دروازه دولت – پشت ساختمان جهان نما – كنار مادی فدن – كوچه سرلت
