حاج میرزا حسن رشدیه تبریزی كه در دوره قاجاریه این بنا را ساخته است، نخستین مدرسه را به سبك نوین و بر اساس اصول فنوتیك در تبریز بنیان گذاشت و سپس آموزش و پرورش نوین را در سایر نقاط ایران اشاعه داد. امروزه از بركت مجاهدت‌های وی بیش از ۲۰ میلیون دانش آموز و ۲ میلیون دانشجو در سراسر كشور به تحصیل مشغول هستند. بنابه نوشته فریدون كوچرلی «در تمام دنیای اسلام، آذربایجان نخستین خطه‌ای است كه تدریس با اصول صوتی در آن آغاز گردیده است.
مدرسه رشدیه كجاست؟
بنای اولیه مدرسه رشدیه در محله ششگلان، از محله‌های قدیمی شهر تبریز قرار داشت كه در سال ۱۳۱۱ قمری (۱۲۷۲ هجری شمسی) به‌علت تخریب آن، بنای دیگری در كوی جبه‌خانه احداث شد. سپس در سال ۱۳۲۹ قمری (۱۲۸۹ شمسی) مدرسه به مكان فعلی خود در خیابان ارتش جنوبی و به مجاورت بنای «مركز اسناد شمالغرب كشور» انتقال یافت. امروزه این بنای تاریخی میزبان سازمان میراث فرهنگی است و در نزدیكی برخی از جاهای دیدنی تبریز قرار دارد.
برای دسترسی به این مكان می‌توانید از خودروی شخصی یا وسایل نقلیه عمومی استفاده كنید. نزدیك‌ترین ایستگاه مترو، ایستگاه متروی میدان ساعت است. همچنین اگر قصد استفاده از اتوبوس تندرو را دارید، با سوار شدن به اتوبوس BRT خط شماره یك می‌توانید به ایستگاه میدان ساعت دسترسی داشته باشید. البته در نظر داشته باشید كه از ایستگاه اتوبوس تندرو یا مترو مسافتی را باید پیاده كنید. برای استفاده از خودروی شخصی به مواردی از قبیل شلوغی مركز شهر و كمبود فضای پارك توجه داشته باشید.
تاریخچه مدرسه رشدیه
میرزا حسن تبریزی ملقب به «رشدیه» - لقب رشدیه به سبب تاسیس مدارس ابتدایی در ایران به وی داده شده است، زیرا در استانبول نام مدارس ابتدایی «رشدی/رشدیه» بود – روز جمعه پنجم ماه رمضان سال ۱۲۲۹ هجری شمسی (۱۲۶۷ هجری قمری) فرزند ملا مهدی از علمای بنام تبریز و سارا خانم نوه‌ی صادق خان شقاقی در محله چرندآب تبریز چشم به جهان گشود. وی پس از رسیدن به سن رشد وارد مكتب‌خانه شد. پس از گذشت مدتی كوتاه مكتب‌دار به هوش و ذكاوت وی پی برد و او را به‌عنوان جانشین یا به عبارت امروزی «مبصر» كلاس تعیین كرد.
حسن كه كودكی باهوش بود و علاقه فراوانی به یادگیری داشت، از رفتار مكتب‌دار (میرزا) به‌شدت ناراحت بود، زیرا وی كودكان را برای یادگیری به‌شدت مورد تنبیه بدنی قرار می‌داد. در نتیجه این رفتار خشن باعث می‌شد كه با وجود یادگیری خواندن و نوشتن با تمرین و تكرار، اغلب كودكان از تحصیل و یادگیری منزجر می‌شدند. حسن كه كلید مكتب را در اختیار داشت، صبح‌ها زودتر به آنجا می‌رفت و از دوستان خود نیز خواسته بود كه زودتر به مكتب بروند؛ وی پس از آب و جاروی حریم مكتب، در یادگیری درس‌ها به سایر دانش‌آموزان كمك می‌كرد و در نتیجه، مجازات‌ها نیز تخفیف پیدا می‌كرد. این روند باعث شد تا در میان بچه‌ها محبوبیت فراوانی پیدا كند.
پس از فراگیری علوم و تحصیلات در نزد پدر به‌دلیل هوش و استعداد فراوان در زمره علمای شهر قرار گرفت و در سن ۲۲ سالگی به‌سمت امام جماعت یكی از مسجدهای تبریز انتخاب شد. سپس، برای ادامه تحصیلات و خواست پدرش برای كسب درجه اجتهاد قصد داشت تا عازم نجف اشرف شود؛ اما با خواندن مقاله‌ای در روزنامه «ثریا» كه شمار ایرانیان باسواد را از هر هزار نفر ده نفر ذكر كرده بود، بسیار متاثر شده و از سفر به نجف صرف‌نظر كرد و برای فراگیری شیوه‌های نوین آموزش عازم دارالمعلمین شهر بیروت شد كه توسط فرانسویان تاسیس شده بود. وی به‌مدت دو سال در آنجا اقامت داشت و در این مدت ضمن تحصیل در علوم مختلف با شیوه‌های نوین تدریس آشنایی پیدا كرد. پس از طی این دوره و در سال ۱۲۶۱ شمسی، به‌منظور تاسیس مدرسه با شیوه نوین، از مدارس جدید استانبول بازدید كرد و در همان جا الفبای صوتی را برای جایگزینی با روش‌های قدیمی آموزش و رفع مشكلات تدریس در زبان فارسی را ابداع كرد.
بازدید از مدرسه رشدیه
در حال حاضر دفتر مركزی سازمان میراث فرهنگی تبریز در این بنا جای گرفته است و امكان بازدید از فضاهای داخلی بنا وجود ندارد؛ اما می‌توانید از محوطه بیرونی و حیاط مدرسه بازدید كنید. روزهای غیرتعطیل و ساعات اداری بهترین زمان برای بازدید است.
پرسش‌های متداول
چرا مدرسه رشدیه شهرت دارد؟
زیرا مدرسه رشدیه نخستین مدرسه به سبك جدید در شهر تبریز است.
موسس مدرسه رشدیه تبریز كه بوده است؟
موسس مدرسه رشدیه تبریز میرزا حسن تبریزی ملقب به «رشدیه» بوده است.
مدرسه رشدیه كجاست؟
امروزه مدرسه رشدیه میزبان دفتر مركزی سازمان میراث فرهنگی است. برای دسترسی به این بنای تاریخی می‌توانید از خودروی شخصی یا وسایل نقلیه عمومی استفاده كنید. نزدیك‌ترین ایستگاه مترو به این مكان، ایستگاه متروی میدان ساعت است. همچنین اگر قصد استفاده از اتوبوس تندرو را دارید، با سوار شدن به اتوبوس BRT خط شماره یك می‌توانید به ایستگاه میدان ساعت دسترسی داشته باشید. البته در نظر داشته باشید كه از ایستگاه اتوبوس تندرو یا مترو مسافتی را باید پیاده كنید. برای استفاده از خودروی شخصی به مواردی از قبیل شلوغی مركز شهر و كمبود فضای پارك توجه داشته باشید.
آیا امكان بازدید از مدرسه رشدیه وجود دارد؟
در حال حاضر دفتر مركزی سازمان میراث فرهنگی تبریز در این بنا قرار دارد و امكان بازدید از فضاهای داخلی بنا وجود ندارد؛ اما می‌توانید از محوطه بیرونی و حیاط مدرسه بازدید كنید. روزهای غیرتعطیل و ساعات اداری بهترین زمان برای بازدید است.
