دالكی در بخش مركزی شهرستان دشتستان در استان بوشهر قرار دارد. این شهر به دلیل قرارگرفتن در كنار مسیر ارتباطی بنادر استان بوشهر با نواحی داخلی ایران از قدیم دارای اهمیت و رونقی نسبی بوده است. وجود چشمه آب شیرین در شمال دالكی وعبور رودخانه دالكی از كنار این محل از دیر باز سبب سكونت دراین ناحیه شده است. آثار یافته شده درنخلستان‌های دالكی و نقاطی همچون قلعه دختر دلیلی بر این مدعاست. از بزرگان این شهر می‌توان به محمد بحرانی (خاور دشتستانی) شاعر و احمد دالكی (پدر علم نجوم آماتوری در ایران) اشاره كرد.
آثار تاریخی و جاذبه‌های گردشگری
كاروانسرای دالكی
در ۲۳ كیلومتری شمال شهر برازجان در كنار راه قدیمی شیراز به بوشهر و در وسط شهر دالكی آثار زیبایی بر جای مانده ازاواخر دوره قاجار به نام كاروان سرای دالكی وجود دارد.
این كاروان‌سرا به دستور مشیرالدوله والی وقت فارس و توسط شخصی به نام محمد رحیم بنا شد. این كارون‌سرا از جمله بناهای حیاط دار چهار ایوانی است كه فرم رایج معماری وقت در آن رعایت شده است. حیاط مركزی آن دارای ابعادی در اندازه ۳۰,۷ × ۶۰,۳۰ است. پیرامون كاروان سرا دو ردیف بنا وجود دارد كه در بخش پیشین اطاق‌هایی موجود است كه بدون واسطه به داخل حیاط راه می‌یابند. این اطاقها یك اطاقك كوچك را نیز در پیش دارند. در بخش پشتی تالارهای ستون داری است كه به منظور نگه‌داری چهار پایان یا اصطلاحا اصطبل ایجاد شده است. عمده مصالح تشكیل دهنده آن قلوه سنگ‌های رودخانه‌ای و ملات گچ است. در چهار گوشه بیرونی كارون سرا برج‌هایی قرار گرفته كه به وسیله درگاه كوچكی به فضای داخلی كارون سرا راه پیدا می‌كردند. این برج های مدور دارای تزیینات گچ بری هستند. به منظور دید پاسداران كاروان‌سرا، روزنه‌هایی در این برج ها منظور شده است. این بنا كه در یك طبقه بوده در چندین مرحله مورد مرمت واقع شده است. این اثر تاریخی به شماره ۲۰۸۳ در شماره آثار ملی كشور به ثبت رسیده است.
پل مشیر
پل كه امروزه به پل مشیر معروف است با فرمی تركیبی از پل های مثلثی و پل های خطی و تركیب دو نوع قوس ضربی و رومی در طاق پل بنا گردیده و دارای ۱۳۰ متر طول می‌باشد. ارتفاع بلندترین دهانه آن ۱۱,۴۰ متر و عرض آن ۱۰,۵۰ متر است.
این پل دارای شش دهانه می‌باشد. با طاق زنی از دو طرف كه به‌وسیله طاق های تیزه داری كه مابین پایه ساخته شده است بوجود آمده اند. دهانه و طاق ها به علت زوج بودن دهانه وسطی پل در سمت جنوب ساخته شده به همین دلیل در دو سوی بزرگ‌تر ، سمت جنوب دو و سمت شمال سه دهانه ساخته شده است. این پل مانند تمامی پلهای قدیمی بصورت وزنی كار می كند كه به عبارتی وزن پل ، یعنی تمام وزن طاق های دهانه‌ها و بارهای وارده بر پل از طریق پایه‌ها به بستر رودخانه منتقل می‌شود.
معمار برای ارتباط بهتر و بیشتر پل و ساحل اقدام به ساخت چند اطاق ظاهراً با كاركرد معماری ولی در عین حال با كاركردی سازه‌ای كرده است. كه این اطاق ها و فضاها را در دو سوی پل می‌توان مشاهده كرد.
روی پل قبل از اولین دهانه تا آخرین دهانه با سنگ های تراش چهارگوش مفروش است كه زیبایی قابل تحسینی دارد. بر روی طاق چهار منار با نوك مخروطی ۲عدد در سمت راست و ۲عدد در سمت چپ جاده بنا گردیده است.
چهار منار نه تنها به خاطر زیبایی بیشتر پل طراحی و اجرا گردیده بلكه به هنگام فشار بیش از ظرفیت ، سازه لرزش پیدا می كند ، در فاصله بین ستون ها یك شكستگی كه از بالاترین نقطه طاق ها به ((رویه )) پل سرایت كرده اجرا گردیده تا فشار و سنگینی را بهتر مهار كند.
در فاصله بین هر دو دهانه باز هم از از هر دو جهت ستونهای مقاوم، حامی و بشكل مخروط كه تقریباً از ۱,۵ متری نوك مخروط با دایره‌ای یكنواخت به كف رودخانه می‌رسد. این ستونهای مخروطی به بصورت طولی نصب شده است كه نیمه بیرونی آن در ظاهر به چشم می‌آید.
با ورود و هجوم تازیان به ایران بسیاری از سدها، پل‌ها و جاده‌ها به علت ناآگاهی امیران عرب از بین رفته باشند و ایرانیان نیز دیگر آن حوصله و اتفاق نظر را برای آبادانی میهن در دل خود احساس نمی كردند. آن چنان كه مورخان گفته اند بسیاری از آنان نابود شدند. از جمله همین پل كه چون سده‌ها گذشت بار دیگر به مخروبه‌های آن توجه شد.
دقیقا نمی‌توان حدث زد در روزگار كدامین سلسله پل مذكور ترمیم شده باشد اما كاروان سرای شمال پل كه می‌توان گفت ساختمانی بوده برای مامورین دولتی تا حافظ پل باشند و هم سلامت عبور و مرور كاروانها و قافله‌ها را تا پاسگاه دیگر بر عهده داشته اند و هم به علت كثرت اطاقها محل اطراق و استراحت مسافران بوده است.
این پل در زمان ناصرالدین شاه قاجار به دستور میرزا ابوالحسن‌خان مشیرالملك و با معماری حاج محمد رحیم شیرازی بصورت كامل مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت و تا اواخر دوران پهلوی اول مورد استفاده قرار می‌گرفت. طی قرنها كاروانهای حامل مسافر و كالا از روی آن گذشته‌اند. سیلاب ها و رودخانه‌های طغیان كرده نتوانستند بر آن آسیبی وارد كنند. وقتی سازمان آب منطقه‌ای فارس و بوشهر بدون مطالعات لازمه و مذاكره و كسب مجوز از سازمان میراث فرهنگی وقت مبادرت به انتقال لوله‌های فلزی و بسیار سنگین آب از روی پل نمود، وجود لوله‌های آب علت رفت و آمد وسائط نقلیه سنگین موتوری همچون جرثقیل و تانكر و تریلرهای سازمان آب بر روی پل گردید. عدم توجه به ظرفیت پل و فشار بیش از حد كامیون‌های سنگین به مرور باعث گردید سقف بعضی از دهانه‌های پل فرو ریزد.
این اثر تاریخی در فهرست آثار تاریخی ایران به شماره ۲۵۴۶ مورخ ۸/۱۰/۷۸ به ثبت رسیده است. این پل قدیمی ترین پل استان بوشهر است.
چشمه آبگرم دالكی
این چشمه در ۱۸ كیلومتری برازجان قراردارد. اهمیت ان علاوه بر آبیاری نخلستان‌های اطراف به دلیل خواص درمانی آن است. دراطراف این چشمه چاههای نفتی قراردارد كه برجای مانده ازاولین تلاشها برای كشف نفت دراین منطقه بوده است. شركت هوتز در سال ۱۸۸۴ امتیاز استخراج نفت را در دالكی و جزیره قشم كسب كرد و برای استخراج نفت به حفر چاه در آن مناطق اقدام نمود اما به نتیجه‌ای دست نیافت. ازدیگر مكانهای دیدنی شهر دالكی می‌توان به حمام قدیم، بقعه شاهزاده احمد، نخلستان‌ها و كناره‌های رود دالكی در ایام بهار اشاره كرد.واز اثار دیگر كه به قدمت این شهر می افزاید نامگذاری رودخانه مجاور به نام دالكی كه خود نشان دهنده قدمت زیاد این شهر می‌باشد.
