ریپورتاژ آگهی
نقش‌برجسته ساسانی ری

نقش‌برجسته ساسانی ری

در اراضی امروزی كارخانه سیمان ری، حدود ۸ كیلومتری جنوب تهران، جایی كه در اصل دامنه جنوبی ارك ری بسط یافته است، بقایای ناپدید شده نقش برجسته ای كه در سال ۱۹۷۴ توسط آقای فون گال دیده شده است، قرار داشت
  • 1400/11/13
  • استان : تهران
  • شهر : ري
  • دسته : مناطق توریستی ایران
آدرس : حدود ۸ كیلومتری جنوب تهران دامنه جنوبی ارك ری در اراضی امروزی كارخانه سیمان ری
تلفن : 66059000-021

در اراضی امروزی كارخانه سیمان ری، حدود ۸ كیلومتری جنوب تهران، جایی كه در اصل دامنه جنوبی ارك ری بسط یافته است، بقایای ناپدید شده نقش برجسته ای كه در سال ۱۹۷۴ توسط آقای فون گال دیده شده است، قرار داشت. این نقش برجسته كه فتحعلیشاه قاجار محتملاً در سال های ۲۰ قرن نوزدهم دستورو حجاری آن را داده است، او را سوار بر اسب در حال زدن نیزه به یك شیر نمایش داده است. او بدین وسیله نه فقط از یك نقش مایه قدیمی ایرانی دوباره پیروی كرده است، بلكه ظاهراً محلی را انتخاب كرده است كه سفركنندگان قدیمی به ایران در آنجا یك نقش برجسته قدیمی ساسانیان را دیده اند كه اكنون فدای تصویر حجاری شده دوره قاجار شده است. از همه آشكارتر این را در نقاشی آبرنگ كرپورتر می بینیم كه نقش برجسته را محیط شده در چارچوب عمیق خشنی نشان می دهد. كرپورتر طول و عرض تسطیح شده مستطیل شكل صخره را كه نقش برجسته باید روی آن حجاری می شده است به ترتیب۱۶ و ۱۲ پا(معیار انگلیسی) عرضه داشته است. دقیق ترین توصیف نقش برجسته را مدیون سرویلیام اوزلی هستیم كه متن او در اینجا تمام و كمال عرضه می شود: او (سوارساسانی) در اندازه طبیعی عرضه شده است، در حال تاخت برای نبردی كه در پیش است پیش می رود، مسلح به نیزه ای است كه قبضه آن در اندازه نسبی تقریباً به كلفتی مچ دست است، تیردانی در كنار ران راستش آویخته است، زینت گوی شكل تاج شاپور به نحوی چشمگیر از نشانها و سایر یادبودهایش در اینجا قابل شناسایی است. اما تمام تندیس با وجود اینكه از نظر حركت خطوط طراحی كمبودی ندارد، با این وصف مبهم است و به نظر من بیشتر كاری ناتمام می رسد تا كاری كه به دست انسان یا هوازدگی تدریجی دچار فرسایش شده باشد. هنرمند شاید كارش را هنگامی رها كرده باشد كه دریافته است جنس صخره برای كار ظریف تر نامتناسب است. شكل حریفی كه به احتمال زیاد می بایست به ضرب نیزه شاپور از پا درآید به نظر می رسد طراحی نشده است و از اسبش می توان فقط سر را در نقش برجسته ای ضعیف تشخیص داد. در میدان دیدی كه بالای شكل پادشاه وجود دارد یك مستطیل در ابعاد كوچك قرار دارد كه ظاهراً برای كتیبه ای ایجاد شده است ولی نمی توان ردی از حروف را روی آن تشخیص داد. قابل ذكر است كه در كنار موریه، اوزلی و پرایس نیز كه طرحی به جا گذاشته است كه همراه با نقاشی آبرنگ كرپورتر می تواند تصویری تقریبی از اثر تاریخی به دست دهد. نویسندگان قدیمی عموماً نقش را به اوایل دوره ساسانی تاریخ گذاری می كنند. اوزلی حتی معتقد است كه تصویر مربوط به شاپور است و حریف باید اردوان باشد. چون طبق گفته طبری به نظر می رسد كه اردوان به وسیله شاپور كشته شده است. در نقش برجسته ری نیز با قضاوت روی پوزه اسب باید حمله متقابل خصم به حمله كننده در برنامه بوده باشد. به همین جهت نقش برجسته ری نیز یقیناً نمی تواند قبل از پایان قرن چهارم به وجود آمده باشد(فون گال، ۱۳۷۸: ۵۰-۴۹).

نقش‌برجسته ساسانی ری-kddhR6L3xt