به گزارش صد آنلاین ، وقتی نامی از حمام عمومی به گوش می‌خورد، آن فضای قدیمی با یك زیر زمین تو رفته و درهای چوبی با محیطی بخار گرفته و كاشی‌های قدیمی یا كف سنگی به ذهن ما می‌رسد. متصدیان حمام با مشت و مال و ماساژهای سنتی ارائه خدمات می‌كنند. لنگ و قدیفه و كیسه و سنگ پا، همه با هم در اختیار شما قرار می‌گیرد و پس از یك استحمام درست و حسابی و در نهایت یك نوشابه شیشه‌ای خُنك، از حمام كه خارج می‌شوید انگار جانی دوباره گرفته‌اید.
حمام‌های عمومی با بروز شدن زندگی و احداث حمام‌های مجزا در هرخانه، رفته رفته به ورطه فراموشی سپرده شدند و بسیار كم مورد استفاده قرار می‌گیرند. سبك زندگی ایرانیان در گذشته، حمام را به مكانی عمومی نه تنها برای نظافت، بلكه برای معاشرت در خصوص مسائل مختلف زندگی، جامعه و معیشت تبدیل كرده بود.
اهالی محل و فامیل‌ها همدیگر را در حمام‌ها می‌دیدند و جویای احوال همدیگر می‌شدند. حمام‌ها در فرهنگ ایرانی سمبلی از نظافت و معماری تاریخی – هنری مختص هر منطقه محسوب می‌شدند كه به تدریج در حال فراموشی هستند. اما امروزه نیز، اگرچه با از دست دادن قابلیت قبلی، استفاده از حمام‌های عمومی محدود شده اما به لطف فعالیت‌های مثبت عمرانی و ترمیم بافت‌های قدیمی، از حمام‌های تاریخی به نحو مثبتی استفاده می‌شود.
حمام‌های سنتی در ایران، بخشی از فرهنگ این دیار كهن است و استان اردبیل با پیشینه تاریخی خود دارای حمام‌های سنتی متعددی است.
به روایت تاریخ حمام‌های اردبیل در كل ایران زمین به جهت ساخت، معماری، نقاشی و توجه ویژه در نگهداری بی‌همتا بوده و هم‌اكنون برخی از این حمام‌ها با توجه به بلااستفاده بودن به موزه تبدیل شده است.
حمام ظهیرالاسلام(آقانقی)
حمام آقانقی(ظهیرالاسلام) یكی از حمام‌های تاریخی اردبیل است كه از دوران صفویه به جای مانده است. این حمام را شخصی به نام ظهیرالاسلام در دوره صفوی بنا نمود و ۲۰۰ سال بعد بخش‌هایی به آن اضافه شد.
در زمان قاجار فردی به نام «آقا نقی موتمن الرعایا» این حمام را خریداری و بازسازی نموده و به همین دلیل این حمام به نام هر دو نفر نامیده می‌شود. این حمام تاریخی امروزه پس از بازسازی های انجام یافته تبدیل به موزه مردم شناسی اردبیل شده است.
در این بنا دو مرحله ساختمان متفاوت با فاصله زمانی حدود ۲۰۰ سال قابل تشخیص است. این مطالعات نشان می‌دهد كه مصالح بخش چال حوض حمام حدوداً ۶۵۰ سال قدمت دارد و مصالح دیگر قسمت‌ها در حدود ۴۵۰ سال. این اثر در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۷۶ با شماره ثبت ۱۸۹۶ به عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
در این موزه علاوه بر نمایش ۳۳ نوع مجسمه با پوشش محلی مردم استان اردبیل، آثار و دست نوشته‌های مربوط به هویت تاریخی و فرهنگی این منطقه جمع‌آوری و عرضه شده است. این موزه محل مناسبی برای آشنایی با نحوه زندگی، آداب و رسوم پوشش محلی مردان و زنان، نحوه پخت غذاهای محلی و آیین‌های خاص این استان است.
حمام آقانقی با زیربنای ۷۲۰ متر از دو قسمت واحد مردانه و زنانه تشكیل شده است. این حمام در میدان عالی قاپوی اردبیل اول خیابان اصلی سعدی واقع شده است.
حمام تاریخی پیرزرگر
حمام مربوطه به دوره قاجاریه كه سال ۱۳۸۲ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این حمام به‌علت قرارگیری در محله قدیمی پیرزرگر و روبروی مسجد تاریخی همان محله به حمام پیرزرگر معروف شده كه دارای دو بخش مردانه و زنانه است.
حمامی كه در بدنه سقف گنبدی‌اش، نقاشی‌های زیبایی از پرواز ملائك و گل و بوته‌های شاه عباسی و اسلیمی توریقی چشم هر بیننده‌ای را مبهوت خود می‌كند.
در این حمام درب ورودی و راهروی ساده و بی‌آلایشی چشم نوازی می‌كند. اما رختكن آن شكل قدیمی خود را حفظ كرده است. سكوی قدیمی، شاه‌نشین‌ها، كف سنگ‌فرش و حوض سنگى هشت ضلعى با چهار بازوى سنگى كه با یك پله كوچك به سكوى رختكن منتهى مى‌شود.
سقف رختكن با نواری كه با گل‌هاى تكرارى نقاشى شده، تزیین شده و این نوار از پایین به آویزها و از بالا به عرقچین گنبد ادامه دارد. رویه گنبد با عدد «بته ترمه» بزرگ به چهار قسمت تقسیم شده است. بین آن‌ها، تصاویرى از ملائك و گل و بوته‌هاى اسلیمى نقاشى شده است. اما در زیر عرقچین، كنگره‌اى مركب از ۱۶ آویز به صورت گردنبندى قرار گرفته كه در متن آن‌ها گل و بوته‌هاى اسلیمى نقاشى شده است. یك ردیف پایین‌تر در رویه دوازده آویز، صحنه‌هاى مجلسى نقاشى شده است.
بقیه آویزها و چهار فیل‌گوش میان آن‌ها، سفیدكارى شده و آثار نقاشى آن از بین رفته است. نقاشى‌هاى دیوار شاه‌نشین‌ها هم در نتیجه سفیدكارى از بین رفته است ولى نمونه نقاشى‌هاى شاه‌نشین‌ها را مى‌توان در شاه‌نشین سمت راست در ورودى حمام دید. این شاه‌نشین با یك دیوار جدید از رختكن جدا شده و به صورت انبار خرده‌ریز درآمده است. در یكایك دیوارهاى آن، نقاشى‌هاى قدیمى دیده مى‌شود.
داخل حمام، به صورت چهار تاقى بلند با آویزهاى متعدد و یك گنبد كوچك نسبت به وسعت حمام است و ابعاد آن ۵×۴ متر است. دیوار خزینه آب گرم و در ورودى، با تاق‌نماى كم‌عمق ساخته شده است.