یكی از سازهای قدیمی و اصیل ایرانی ساز نی انبان است. این ساز نوعی هوا صداست كه با لوله‌های صوتی مضاعف ایجاد می‌شود. ساز نی انبان بیشتر در نواحی جنوبی ایران مانند بوشهر، خوزستان، هرمزگان و جنوب كرمان یافته می‌شود. نی انبان معرف به سازبندری است كه در نزد جنوبی‌ها مانند كرنا اهمیت دارد كه بیشتر در مجالس عروسی و بزنی كاربرد دارد. برای آشنایی با ساز نی انبان با ادامه مطلب با ما همراه باشید.
نحوه نواختن ساز نی انبان
اجزای نی‌انبان بر روی نحوه نواختن ساز تاثیر خوبی می‌گذارد، دسته‌ی نی انبان علاف چوبی ناودانی شكل است كه داخل آن دو عدد نی زبانه دار قرار دارد كه نی‌ها با موم داخل دسته ثابت می‌شود. روی هر نی ۶ سوراخ صوتی قرار دارد كه بر سر هر كدام نی‌ها، زبانه‌ای یك لایه قرار میگیرد. انبان از پوست دباغی شده بز و گوسفند تولید شده كه باعث ذخیره هوا می‌شود. قسمت پایینی پوست در یك نقطه جمع شده و داخل آن بسته می‌شود. در مجرای ورود هوا دهانی نصب می‌شود كه به منظور خروج هوا از آن استفاده می‌شود.
نوازنده قبل از نواختن نی انبون ساز را با فوت كردن پر از هوا می‌كند وبعد دسته‌ی نی انبان را در دست‌های خود میگیرد و شروع به نواختن می‌نماید. فشار هوای داخل مخزن باعث ارتعاش زبانه شده و با گرفتن و برداشتن سوراخ‌های صوت نی تغییر می‌كند. در نی انبان زبانه‌ها داخل مخزن هوا قرار میگیرد كه با لب‌های نوازنده تماس ندارد. با ثبت نام در آموزشگاه موسیقی ساز نو با نحوه نواختن سازنی انبان آشنا می‌شوید.
اجزای ساز نی انبان
ساز نی انبان از اجزای مختلفی تشكیل شده كه هر كدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. كه از سه قسمت دهانه، انبان و دسته تشكیل شده كه هر روی صوت ساز تاثیر گذار هستند. همانگونه كه گفتیم انبان یك كیسه بزرگی است كه از هوا دمیده است توسط نوازنده ایجاد شده كه از پوست بزو گوسفند است. دسته‌ی ساز به وسیله باد دمیده می‌شود كه بدنه آن شبیه یك ساز نی است. نوازنده با گرفتن و رها كردن سوراخ‌ها نت و صدای ساز را تعیین می‌كند. دهانه ساز بخشی است كه نوازنده به آن می‌دمد و هوا را وارد انبان می‌كند.
نی انبون بیشتر در مجالس عروسی و شادمانی نواخته می‌شود و همراه با ترانه‌ها و قطعات مختلف همچون حاجیونی، و آهنگ‌های رقص همراه است. در مناطق غربی استان بوشهر از نی انبان در مراسم‌های همچون مولودی و زار استفاده می‌شود. ساز نی انبان با نام‌های مختلفی همچون نی همبونه، نی مشكی، خیك‌نای، نی تكی، نی جفتی، نی بی لی بو و نی همبونه شناخته شد. است.
انواع ساز نی انبان
ساز نی انبان در انواع و مدل‌های مختلف هستند كه از متریال‌های چوب و فلز است. سازهای بادی به دو دسته تقسیم می شوند. این سازها به دو صورت برنجی و چوبی است كه نحوه به صدا آوردن ساز در قسمت دهان است. نحوه اجرا سازه‌های بادی دو دسته به صورت دمش و مكش هوا است یعنی به صورت مستقیم داخل ورودی هوا دمش انجام می‌شود. سازهای بادی برنجی صدا به وسیله لرزش لب‌ها به همراه دمش هوا صورت میگیرد. ساز بادی دو دسته در انواع مختلف ساز نی، نی لبك، دوزله، قرنی، سرنا، بالابان، كرنا و غیره شناخته می‌شود.
ساز دوزله
یكی از انواع ساز نی انبان كه در میان كرد نشینان استفاده می‌شود دوزله است. این ساز دست ساز است و از جنس چوب است. دوزله مانند دو فلوت است كه به یكدیگر متصل می‌شود، دمش هوا داخل این سازها به صورت مستقیم انجام می‌شود كه هیچ‌گونه لرزشی ندارد. تنفس نواختن این ساز به مهرت بالایی نیاز دارد كه با تمرین و پشتكار شكل میگیرد.
ساز بالابان
نوعی ساز بادی چوبی است كه صدایی دلنشین و رویایی دارد. این ساز در مناطق آذربایجان مورد توجه مردم بومی بوده است و همواره علاقمندان خود را دارد. بدنه‌ی ساز بالابان مانند ساز فلوت كه قسمت دهنی آن با فلوت متفاوت است. قسمت دهنی این ساز به صورت زبانه دابل است كه طول آن حدود ۶ سانتی‌متر است.
صدای ساز دهنی
ساز دهنی با نام هارمونیكا شناخته شده كه تولید صدا به وسیله دمش و مكش هوا انجام می‌شود. با دمش و مكش بر روی یك سوراخ هوا به سمت نت هدایت می‌شود. سازدهنی از دسته سازهای چوبی است كه بدنه و زبانه‌های آن جنس فلز و برنج است. در سازدهنی هر سوراخ با دمش ومكش هوا ایجاد صدا می‌كند. سازدهنی كروماتیك محبوب و پركاربردترین مدل سازدهنی است كه تعداد نت هر سوراخ به ۴ عدد می‌رسد.
فلوت
قدیمی ترین نوع ساز نی انبان ساز فلوت است. فلوت یك ساز بادی است كه از لوله چوبی و فلزی تشكیل شده است. اكثر سازهای بادی دارای تیغه قمیش هست كه با دمیدن هوا صدا تولید می‌كند.
فلوت ریكوردر
یكی از سازهای بادی چوبی بی زبانه فلوت ریكوردر است كه با فلوت تفاوت زیادی دارد. فلوت ریكوردر مستقیم بر روی دهان قرار میگیرد، نوازنده به صورت مستقیم با قسمت دهنی ساز تماس برقرار می‌كند و به صورت مستقیم بر روی آن دمش انجام می‌دهد.
ساز بادی برنجی
ساز بادی برنجی با لرزش لب‌ها همراه با دمش دهانی ایجاد می‌شود به وسیله این سازهای بتدی می‌توانید انواع سبكـ‌های موسیقی اجرا كنید. سازهای برنجی شامل فلوت، ترومبون، ترومپت، هورن و كورنت است.
ساز ترومپت
ترومپت یكی از سازهای برنجی است كه قدمت بسیار طولانی دارد. سازها برای موسیقی نظامی در بسیاری اركسترها و تك نوازی كاربرد دارد. ترومپت یك ساز برنجی است كه باعث لرزش وارتعاش لب‌ها و همزمان دمش در قسمت دهنی می‌شود. با ارتعاش لب‌ها می‌توان صدای زیبای این سازها را در آورد.
ساز توبا
ساز توبا یكی از سازهای بادی برنجی است كه از ارتعاش و لرزش لب‌ها در قسمت دهنی ایجاد می‌شود. این ساز دست ساز كلاسیك است كه صدای بم دارد كه اجرای آن به صورت تك‌نوازی انجام می‌شود كه جذابیت بالایی دارد.