در جنوب و جنوب‌غربی روستای فیروزآباد و منتهی الیه ساختمان های مسكونی، محوطه ای بزرگ باستانی وجود دارد كه تنها بنای پابرجا و سالم آن مناره استوانه ای آجری است كه بنام برج فیروزآباد معروف است. این اثر تاریخی در ۱۷ كیلومتری جنوب بردسكن و در بخش شهرآباد در میان روستای فیروزآباد و بر روی ویرانه های بست دروازه ترشیز قدیم قرار دارد. شواهد باستان شناسی مؤید آثار زیستگاهی از صدر اسلام تا سده هفتم هجری در اطراف مناره است كه بنا بر اقوال عبور علی بن موسی الرضا از این مسیر بوده است. برج فیروزآباد نخستین بنایی است كه در شهرستان بردسكن به شماره ۹۱ و در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسیده است.
معماری برج فیروزآباد
مناره نامبرده استوانه ای شكل و با ارتفاع فعلی ۱۸ متر است كه از تزئینات و نحوه آجر چینی نشان دهنده معماری به سبك شیوه رازی و ۷و ۸ می باشد. شیوه رازی نوعی سبك در معماری ایرانی است كه مربوط به سده پنجم تا آغاز سده هفتم هجری قمری می باشد و دوره هایی چون سامانیان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان را دربر می گیرد. ارتفاع اولیه آن ۲۴ متر بوده اما در نتیجه فرسایش در طول زمان، در حال حاضر فقط ۱۸ متر آن باقی مانده است. این مناره از چهار جهت با حدود هشت متر از هر جهت، دارای ستون های زیرزمینی است كه از این بنا در مقابل باد و طوفان محافظت می نماید. مناره فیروزآباد دارای ۲ كتیبه در بالا و پایین به خط كوفی با مضامن آیات قرآنی، تاریخ بنیان و بانی اثر است كه می رساند این بنا متعلق به پایان سده هفتم هجری است. در داخل مناره پلكانی به صورت مارپیچ تعبیه شده كه دسترسی به بام را امكان پذیر می سازد اما پله ها تا حدودی تخریب شده اند. ساختار بنا كلاً از آجر بوده و به صورت استوانه ای طراحی شده است. البته بنای فعلی به صورت نیمه بوده و در ساقه برج تمام می شود و بخش بالای آن فرو ریخته است، در این بخش یك صفحه فلزی مخروطی شكل با زاویه بسیار كم جهت ممانعت از ورود نزولات جوی به داخل بنا كار گذاشته اند. در قسمت خارجی بنا و در وسط بدنه یك كتیبه آجری دیده می شود كه با دو نوار تزئینی باریك در بالا و پایین، تزئین شده است و دور تا دور برج را در بر گرفته است. پایه برج از كف تا ارتفاع تقریبی شش متری با آجر كاری ساده اجرا شده و پس از آن كتیبه قرار دارد. در بالای كتیبه تا ارتفاع تقریبی هشت متر با آجر كاری به صورت زیگزاگ و گره های آجری با نقوش هندسی تزئین شده است و پس از ان مجدداً نواری تزئینی اطراف بنا در بر گرفته است. پس از آن نیز به فاصله تقریباً یك متر تزئینات ادامه دارد و از این قسمت به بعد بنا فرو ریخته است. در ورودی برج در جهت مشرق آن قرار دارد كه به راه پله باز می شود. مصالح به كار رفته در بنا، آجر و ساروج بوده و كاربری آن برای دیده بانی بوده است.
ترشیز باستانی
محوطه فیروز آباد مربوط به دوران تاریخی پیش از اسلام تا دوره تیموریان است و در شهرستان بردسكن، بخش مركزی، روستای فیروز آباد واقع شده است. این مكان در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۹۱۹ به عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. محوطه مزبور شامل تپه ای مدور به ارتفاع ۱۲ متر و شعاع ۷۰ متر و با پیرامونی حدود ۴۰۰ متر، یك حصار گلی مستطیل شكل و بقایای ساختمان های داخل حصار می باشد كه اكثراً تخریب شده و در حال حاضر به صورت تپه ماهورهایی در داخل حصار خود نمایی می كند. سالم ترین بخش معماری شهر سمت جنوب غربی و حد فاصل بارو و تپه مركزی (بقایای ارگ) است. بقایای ساختمانی شامل دیوارهای قطور خشتی و گلی و آجری و متعلق به اتاق های مربع و مستطیل با تاق های ورودی جناغی شكل می باشد. باروی شهر، گلی و در حال حاضر مرتفع ترین بخش آن بیش از ۳ متر ارتفاع ندارد ولی مسلماً ارتفاع آن بیشتر از این بوده است. سرتاسر بارو برج هایی مدور به فاصله ۱۰ متر از یكدیگر ایجاد شده است. با توجه به آثار و شواهد موجود، موقعیت جغرافیایی و تاریخی، موقعیت مكانی آن نسبت به كندر، وسعت و گستردگی آن و انباشت و تراكم آثار و بقایای باستانی می توان به یقین اظهار نمود كه این مكان همان ترشیز باستانی بوده است. آثار فرهنگی-تاریخی برجای مانده و مهم تر از همه سفال های موجود، گویای این واقعیت هستند كه این مكان از دوران تاریخی قبل از اسلام تا دوره تیموری مسكونی و آباد بوده است.
موقعیت مكانی
این منطقه تاریخی و برج فیروزآباد در ۱۷ كیلومتری جنوب شهرستان بردسكن، در بخش شهرآباد در میان روستای فیروزآباد در استان خراسان رضوی قرار دارد.
