فورگ روستایی در ۱۰۷ كیلومتری جنوب شرقی بیرجند و ۱۰ كیلومتری مركز شهرستان با ۱۹۵خانوار و ۸۲۳ نفر جمعیت در دهستان درمیان از دهستانهای شهرستان درمیان واقع شده است. این روستا كاملا در دامنه كوه مومن آباد واقع شده و دارای آب و هوای سرد كوهستانی می باشد و جزء مناطق ییلاقی خراسان جنوبی بشمار می رود. فورگ به لحاظ دارا بودن یكی از قلعه های بسیار زیبا و ارزشمند ایران از اهمیت خاصی در منطقه و خراسان جنوبی برخورداراست. فورگ به تجربه آدمی عمق تازه می بخشد و این تجربه كه تجربه ای شادی آور، سوداگر و شورانگیز و همراه با احساس تعلق است با وجود پیچیدگی كلی كه در مجموعه بافت وجود دارد از جلوه ای ویژه و دیدنی برخوردار است این بافت كه برروی كوه ودر دورتا دور قلعه ای عظیم شكل گرفته و در طول دره حاصل از كوهها پیش رفته است به فورگ سیمایی رویایی و غیر قابل تصور داده است. قلعه به همراه برج های مختلف بلند خود از دور دست بر فراز كوه خودنمایی می كند و در جهت یابی كمك شایانی كرده است. همه اطراف فورگ را دشتهای وسیع با باغستانهای زرشك احاطه كرده و هر منظره ای در اینجا یا به قلعه ختم می شود. تاریخ فورگ بسیار دیرینه تر از دژی است كه در سده دوازدهم قمری ساخته شده است. كوه ها نیز مانند باروهای طبیعی، فورگ را نگهبانی می كنند. ایوان خانه ها و درگاه‌ه ای خوش نقش آنها نیز از دیگر ویژگی های كم مانند فورگ است. كوی های روستا كه همگی كوچه هایی آجرفرش با دیوارهایی كاهگلی هستند با نامهای سرده، پایین ده، چهكاب و بلال شناخته می شوند. كهن ترین كوی فورگ سراوان نام دارد كه همسایه دیواربه دیوار دژ است.
تاریخچه
فورگ از نظر تاریخی یكی از كهن ترین آبادیهای شهرستان درمیان است كه با توجه به سنگ نوشته های بدست آمده از فورگ آنرا به مظفر كیقباد كیانی نسبت می دهند. برروی یكی ازسنگ نوشته هاچنین آمده است: یا ا… به ناخن سنگ بركندن زكهسار به از حاجت به نزد ناسزاوار فی تاریخ ۳۰۷ به خط العبد مظفركیقباد نصره. وجود این سنگ نوشته و سنگ نوشته های دیگری كه درفورگ وجود دارد حكایت از قدمت طولانی این روستا دارد.
وجه تسمیه فورگ
در وجه تسمیه فورگ چنین آمده است كه فورگ به دلیل اینكه توسط فرزند كیقباد بنا شده است لذا به آن پوركیقباد می گفتند كه بعدها پس از اینكه اعراب به ایران آمدند به فوركیقباد تغییر نام پیدا كرد وپس از آن به "فورك" ودر انتها به فورگ تغییر نام داد كه امروزه این روستا را به این نام یعنی فورگ می شناسند.
اقتصاد و محصولات
شغل اكثر مردم این ناحیه كشاورزی و باغداری است و دامداری شغل دوم آنها محسوب می شود. زرشك مهمترین محصول آنان و شاخصه این مناطق می باشد. پیرامون فورگ دشتهای پهناوری از باغستانهای درختان سرخ‌رنگ زرشك است. بعبارتی فورگ را با زرشك ممتازش می شناسند. زرشك فورگ یك ویژگی دیگر هم دارد كه بی دانه است. در فورگ درختان توت نیز یافت می شود.
جاذبه های گردشگری
قلعه فورگ، حمام و حوض میرزا، فورگخانه سرورامیاری، فورگخانه آقای شهابی، خانه آقای داوداسماعیلی، سنگ نوشته ها و بافت تاریخی.
قلعه تاریخی فورگ
قدمت بنا به دوره افشاریه می رسد و با شماره ۳۴۵۰ در تاریخ ۲۸/۱۲/۷۹ به ثبت رسیده است. ساخت این بنا با توجه به اسناد موجود در كتاب دیوان لامع نوشته محمدرفیع بن عبدالكریم درمیانی در سال ۱۱۶۰ ه.ق در زمان حكومت نادر شاه افشار به وسیله میرزا بقاخان كه از طرف نادر شاه به عنوان حاكم منطقه تعیین شده بود شروع و پس از وی توسط پسرش میرزا رفیع خان به پایان رسید. در زمان حكومت شوكت الملك بر منطقه بیرجند و قائنات، حاكم قلعه دست به شورش زد كه این عمل باعث تخریب قلعه گردید. این قلعه دارای پلان نامنظم بوده كه مهمترین عامل شكل دهنده قلعه شكل خاص كوه و توپوگرافی آن است. فضای داخلی قلعه از سمت شرق به غرب دارای سه قسمت اصلی است بخش اول در سمت شرق شامل انبار علوفه، محل زندگی خدمه، محل نگهداری احشام و حوض انباری به مساحت ۱۲۶ متر مربع و به ارتفاع ۴ متر می باشد كه گنجایش ۳۷۸ متر مكعب آب را داشته است. بخش دوم كه در فاصله ۵۰ متری از محل زندگی احشام احداث شده به محل نگهداری آذوقه و تداركات نظامی و محل سكونت سربازان اختصاص دارد. سومین بخش كه حالت مركزیت قلعه را داراست در دو طبقه احداث شده كه محل سكونت حاكم و نزدیكانش بوده و مرتفع تر از سایر قسمتهای قلعه بوده است. قلعه دارای ۱۸ برج مدور جهت نگهبانی بوده و بیشتر مصالح بكار رفته در قلعه سنگ؛ آجر، خشت، گچ، آهك و ساروج بوده است. بنای قلعه طوری احداث شده كه بر كل روستا و راههای ارتباطی پیرامون منطقه اشراف داشته است.
موقعیت مكانی
فورگ درست در مركز دو شهر درمیان و بیرجند جای دارد و ۱۰ كیلومتر دورتر از شهر اسدیه، مركز شهرستان درمیان است. این فاصله چنان اندك است كه می توان فورگ و اسدیه را همسایه و بهره ور از یك اقلیم دانست. فورگ از قائن و سربیشه، دو شهر دیگر خراسان جنوبی، نیز چندان دور نیست.
