خضری دشت بیاض مركز بخش نیمبلوك از توابع شهرستان قائنات استان خراسان جنوبی است. جمعیت شهر بنا بر آمار سرشماری سال ۸۵ مركز آمار ایران برابر با ۴،۹۳۰ نفر بوده است.
نام
ریشه لغوی خضری به دو معنی میباشد . یك معنی عام آن اسم حضرت خضر بوده است كه روایت است آن حضرت از این منطقه گذشته و در پیر مردانشاه كه هم اكنون به صورت زیارتگاه درآمده است آثار آن مشهود است و اما معنی لغوی آن ، خضری به معنی سرسبزی و خضری دشت بیاض به معنی دشت سرسبز و خوش آب و هوا میباشد.
موقعیت جغرافیایی
شهر خضری دشت بیاض از توابع شهرستان قائنات است و در شمال استان خراسان جنوبی واقع شده است. این شهر از شمال با شهرستان گناباد ، از جنوب با بخش مركزی شهرستان قائنات ، از شرق با بخش زیركوه قاین و از غرب با شهرستان فردوس و شهرستان سرایان همجوار میباشد. فاصله آن تا قاین ۵۵ كیلومتر ، تا بیرجند ۱۶۰ كیلومتر ، تا گناباد ۴۵ كیلومتر و تا مشهد ۳۲۰ كیلو متر است. خضری دشت بیاض در غرب دشتی قرار گرفته كه توسط كوههای زیر احاطه شده است:
كوه آینه ( كوه علی پلنگ ) در جنوب غرب خضری
كوه خان ( مردان شاه ) در جنوب خضری
كوه سیاه كوه در غرب خضری
رشته كوههای عباس آباد در شرق خضری
آب و هوا
آب و هوای منطقه به طور معمول گرم و خشك است . گرمترین ماههای سال در این منطقه تیر و مرداد و سردترین آنها دی و بهمن میباشد و ماههای یخبندان از اواخر آذر تا اواسط اسفندماه بطول می انجامد .
بادهای اصلی منطقه در تابستان بیشتر از شرق به طرف غرب می وزد كه به باد شمال معروف است و در زمستان از طرف غرب به شرق از بادهای مدیترانهای كه بنام سیاه باد معروف است . میانگین بارش سالانه در این منطقه ۱۷۴ میلی متر میباشد كه بارش بصورت برف و باران میباشد.
آب شرب شهر از طریق دو حلقه چاه عمیق تامین میشود . آب كشاورزی منطقه نیز از طریق چاههای عمیق موجود تامین میشود در سالهای پرباران رودخانههای اصلی معروف به دهنه كه از كوههای جنوب و جنوب غربی سرچشمه میگیرد و همچنین سیل بندهای احداث شده در بالا دشت دشت قسمتی از آب كشاورزی منطقه را تامین میكنند .
وضعیت اقتصادی
شیوه زندگی مردم این منطقه از گذشته مبتنی بر كشاورزی و دامداری بوده است. دشت خضری برای كشاورزی بسیار مناسب بوده و دارای آب و خاك مناسب میباشد محصولات عمده این منطقه گندم ، جو ، چغندر قند ، زعفران و محصولات باغی میباشد . از نظر پتانسیلهای معدنی این منطقه موقعیت مناسبی دارد. معادنی كه در منطقه شناسایی شده است عبارتند از معادن سنگ مرمر ، خاك نسوز ، سنگ آلومنیم ، گچ و غیره شركت سهامی زراعی خضری با تولید محصولات زارعی ، دامی ، باغی و لبنی تاثیر زیادی در رونق اقتصادی مردم ، تامین نیازمندیهای منطقه و ایجاد اشتغال دارد.
ویژگی های تاریخی و مكانهای زیارتی و گردشگری
شهر خضری به دلیل سرسبز بودن بهترین نقطه ییلاقی و گردشگری استان محسوب و به لحاظ سابقه تاریخی و آثار تاریخی باارزش و پتانسیلهای موجود محل جاذبی برای مسافران ، زائرین و گردشگران میباشد . اما چون شهر در محل گسل فعال و معروف دشت بیاض واقع شده است هر از چندگاهی دچار قهر زمین شده و همه چیزش را از دست داده است.
گرچه منابع مكتوب در خصوص این منطقه درست نیست اما در ذهن مردم چنین مشهور است كه در گذشتههای بسیار دور شهری آباد وجود داشته كه هر سه روستای دشت بیاض ، خضری و میم را در برگرفته و به فارس مشهور بوده است كه در نقشههای تاریخی نیز این منطقه فارسی ثبت شده است و غاری به همین نام وجود نیز دارد.
از اندك آثار تاریخی و مكانهای زیارتی و جاذبههای گردشگری به جا مانده از دوران كهن میتوان به موارد زیر اشاره كرد:
بارگاه امام زاده سلطان عبدالله
قدمگاه دشت بیاض
باغ دهنه و اردوگاه دانش آموزی شهید كاوه خضری
دره سبز مردان شاه
غار فارس
قلعه دختر
مسجد جامع خضری
مسجد جامع دشت بیاض
وضعیت فرهنگی و ورزشی
این شهر دارای ۳ باب دبستان ، ۳ باب راهنمایی و ۲ دبیرستان دخترانه و پسرانه است كه به صورت شبانه روزی میباشند. همچنین این شهر دارای ۲ مهد كودك است. ۴ مسجد در خضری و ۳ مسجد در دشت بیاض و ۲ حسینیه در خضری از مكانهای مذهبی شهر است.
وضعیت بهداشت و درمان
خضری دارای یك كلینیك بهداشتی درمانی شامل درمانگاه ، كلینیك داندانپزشكی و بخش زنان و زایمان است. همچنین دو خانه بهداشت نیز در خضری دشت بیاض فعالیت میكنند . اداره دامپزشكی نیز در حاشیه جاده آسیایی به شهروندان خدمات ارائه میكند