خانه بروجردی ها

خانه تاریخی بروجردی كه در محله ی قدیمی سلطان امیر احمد كاشان قرار دارد و هم اكنون محل اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری كاشان است نمونه یكی از خانه های مسكونی دوره قاجار بوده كه در سال 1280 هجری قمری توسط یكی از بازرگانان معروف كاشان به نام حاج سید حسن نطنزی ساخته شده است. اما بعضی از تزئینات بدنه ی داخلی هشتی ورودی آن در سال 1295 هجری قمری انجام گرفته است.
چون مراودات تجاری این بازرگانان نطنزی الاصل بیشتر با تجار شهر بروجرد انجام می شده است، از این رو طبق سنت های معمول آن زمان به بروجردی معروف شده و به همین مناسبت محل سكونت وی نیز به خانه ی بروجردی شهرت یافته است.
معمار طراح و سازنده ی خانه بروجردی یكی از معمارهای چیره دست كاشان به نام استاد علی مریم بوده است كه خانه تاریخی طباطبایی (در نزدیكی خانه بروجردی) و تیمچه امین الدوله (در بازار میانچال كاشان) نیز از دیگر آثار این معمار هنرمند كاشانی است.

خانه بروجردی ها كه هم بخش اندرونی و هم بیرونی دارد فاقد گودال باغچه است. این بنا در سه طبقه و به صورت چهار طرف ساخت، اطراف حیاط های اندرونی و بیرونی بنا گردیده است. این خانه بیشتر فضاهای معماری كه در خانه های قدیمی كاشان یافت میشود را دارا می باشد. از جمله دو سرداب، سرپوشیده، شاه نشین، پنج دری، مهتابی، هشتی ورودی، ایوان تابستانی، ایوان زمستانی. ویژگی بارز این بنا سرپوشیده آن است كه در كل شهر كاشان منحصر به فرد و استثنائی است. حیاط اصلی بیش از 620 متر مربع و یكی از سه حیاط یا اندرونی آن بیش از 630 متر مربع مساحت دارد. تزئینات ایوان تابستانی بنا در كاشان منحصر به فرد است و نقاشی های بی نظیری در سرپوشیده به چشم میخورد.
نقاشی های خانه ی بروجردی زیر نظر دو هنرمند بزرگ و نامدار نقاشی ایران در دوره ی قاجاریه، یعنی میرزا ابوالحسن غفاری كاشانی ملقب به صنیع الملك (بنیانگذار اولین مدرسه ی نقاشی در ایران) و برادرزاده اش مرحوم میرزا محمد خان غفاری كاشانی (كمال المك) ترسیم و طرح های گچبری خانه با نظارت این دو استاد تهیه و به انجام رسیده است.
این خانه متناسب با خصوصیات اقلیمی و شرایط جوی منطقه ی كویری كاشان طراحی و ساخته شده است. طوری كه گرمای شدید تابستان با استفاده از بادگیرهایی كه در بالای بام احداث شده هوای خنك و بسیار مطبوعی به صورت طبیعی و دائمی در زیرزمین ها جریان می یابد.

خانه بروجردی به طور كلی شامل دو بخش بیرونی و اندرونی است:

الف) بخش بیرونی

قسمت بیرونی خانه در حقیقت همان عمارت و حیاطی است كه اكنون مورد بازدید علاقه مندان قرار می گیرد و شامل این بخش ها می باشد: راهرو ورودی، حیاط مركزی، تالار سرپوشیده و نورگیر فوقانی آن، ایوان جنوبی، اتاق های تابستانی و حیاط های خلوت بین اتاق ها و بالا خانه هایی كه به صورت قرینه در دو طرف تالار اصلی قرار گرفته اند، بادگیرها و زیرزمین (سرداب)، اتاق پنج دری زمستانی كه بدنه ی داخلی آن از گچ بری بسیار ظریفی با طرح گل و مرغ تزئین شده است، اتاق های آفتاب گیر زمستان، بهار خواب جبهه ی شمالی، طارمی و قسمت غربی و سایر فضاها.

ب) بخش اندرونی

اندرونی خانه بروجردی خود شامل دو قسمت است:
قسمت جنوبی كه دارای یك حیاط مركزی و تالار بزرگ پذیرایی مزین به آیینه كاری است و در دو طرف تالار بالاخانه هایی ساخته شده كه رو به داخل تالار باز می شود. در ضمن در اطراف تالار بزرگ اتاق های گوشواره بنا شده است.
قسمت شمالی كه عبارت است از یك حیاط خلوت، اتاق پنج دری ساده، صندوق خانه، اتاق نشیمن و سردابی بزرگ كه این سرداب در حقیقت طبقه ی تحتانی تالار بزرگ قسمت اندرونی است.
به طور كلی خانه بروجردی از نظر طرح، معماری، قدمت، تزئینات نقاشی و گچ بری جزء نفایس آثار تاریخی ایران است.

بعلت محبوبیت بین گردشگران از سوی سازمان یونسكو بعنوان جاذبه برتردر سال 2015 انتخاب شد. هنر استاد كمال الملك و اساتید معماری دیگر ایرانی را میتوان در این بنا مشاهده كرد.