ریپورتاژ آگهی
دریاچه نمك خور

دریاچه نمك خور

دریاچه نمك خور در شهرستان خور و بیابانك بزرگترین دریاچه نمك فصلی ایران، از مركز تا جنوب كویر مركزی گسترش یافته است
  • 1401/12/04
  • استان : اصفهان
  • شهر : خور
  • دسته : تالاب و دریاچه های ایران
آدرس : اصفهان، خور و بیابانك
تلفن : 66059000-021

دریاچه نمك خور در شهرستان خور و بیابانك بزرگترین دریاچه نمك فصلی ایران، از مركز تا جنوب كویر مركزی گسترش یافته است. دریاچه خور دو هزار كیلومتر مربع وسعت دارد و ارتفاع ۷۰۷ متری آن از سطح آبهای آزاد نیز باعث شده تا از كم ارتفاع ترین نقاط در فلات ایران به شمار رود. از ویژگی‌ های این دریاچه، عمق كم نمك آن نسبت به سایر دریاچه ‌های نمكی است؛ به ‌گونه ‌ای كه عمق آن به پنج تا ۱۰ سانتی ‌متر می‌ رسد. این امر به ‌دلیل حركت دائمی سفره‌ های آبهای شور زیرزمینی و لجن‌ های سیاه لایه‌ های زیرین است كه مانع شكل ‌گیری و تراكم پلتفرم‌ های نمكی می ‌شود. این كویر بزرگ وسیع ترین پلایاهای دنیا را در خود جای داده است. پلایا به زمین های كم ارتفاعی گفته می شود كه پوشیده از نمك، گل و خاك رس هستند و زمانی دریاچه هایی را در خود جای می دادند كه در حال حاضر اثری از آنها بر جای نمانده. لازم به ذكر است این زمین های بیابانی از نقاط اطراف خود در ارتفاع پایین تری قرار گرفته اند.

دریاچه نمك خور، از دو چاله شمالی و جنوبی تشكیل شده كه چاله‌ جنوبی سه برابر بزرگتر از شمالی بوده و ارتفاع چاله‌ شمالی از سطح دریا، ۱۵ متر بیشتر از چاله جنوبی است. شاید جالب باشد كه بدانید در این چاله‌ ها‌، نمك ‌های سیاه تیز و برنده ‌ای وجود دارد. علت به وجود آمدن این نمك ‌ها، جذب اشعه مادون قرمز خورشید است؛ به این ترتیب كه نمك سفید، اشعه مادون قرمز خورشید را از خود عبور داده و بهترین سطح برای جذب این اشعه، لجن‌ های سیاه رنگ لایه ‌های زیرین هستند. این لجن‌ ها در اثر جذب اشعه گرم شده و حالت انبساط پیدا می ‌كنند؛ در ادامه با فشاری كه بر لایه‌ های سطحی می ‌آورند، باعث شكسته شدن آنها و خروج به سطح كویر می ‌شوند. این لجن ‌های سیاه پس از خشك شدن، در اثر فرسایش باد و باران به ‌شكل‌ های تیز و برنده ‌ای درمی ‌آیند كه امكان حركت خودرو و حیوانات روی آنها وجود ندارد.


شرایط اقلیمی
این دریاچه، آب‌ و هوای گرم و خشكی دارد و میزان بارندگی آن حدود ۲۰ میلی ‌متر در سال است. دمای هوا در گرم ‌ترین زمان به ۵۵ درجه و در سرد ترین زمان (شب) به ۲۵ درجه می ‌رسد. میزان رطوبت موجود در هوا در فصول گرم در حد بسیار ناچیزی كاهش می ‌یابد. در زمان بارندگی با ورود سیلاب ‌های زمین‌ های اطراف، سطح دریاچه را آب فرا می ‌گیرد. آبهایی كه وارد دریاچه می ‌شوند، به‌ دلیل شوری كویرهای اطراف، مملو از نمك هستند كه در اثر دمای بالای هوا به‌ سرعت تبخیر شده و نمك خود را در دریاچه باقی می ‌گذارند.


اشكال نمكی یا پلی‌ گون ‌ها
پلی‌ گون‌ ها، اشكال هندسی منظم و نامنظمی هستند كه شبیه به كندوی عسل نیز هستند. علت به وجود آمدن این اشكال، اختلاف زیاد درجه حرارت در روز و شب در این منطقه است كه شكسته شدن لایه نمك سطحی را به ‌همراه دارد و لایه ‌های مرطوب زیرین، رطوبت خود را از شكست ‌های ایجاد شده از دست می‌ دهند كه این عامل باعث به وجود آمدن چند ضلعی ‌ها یا پلتفورم ‌های نمكی می ‌شود. حركت لجن‌ های سیاه لایه‌ های زیرین نیز در این اتفاق مؤثر هستند. پلی‌ گون ‌ها در در فصل تابستان به‌ دلیل تبخیر بالا، به‌رنگ سفید و در زمستان به‌ دلیل تركیب با خاك رس، به ‌رنگ سیاه به نظر می ‌رسند. زمانی كه مقدار نمك كاهش ‌یابد، پلی‌ گون‌ ها بسیار سفت ‌و سخت شده و با افزایش مقدار نمك، این پلی ‌گون ‌ها هم نرم و شكننده می‌ شوند. ارتفاع این اشكال هندسی، ۳۰ سانتی متر و مساحت هر كدام تقریبا ۱٫۵ متر مربع است. هنگام دیدن این پدیده‌ طبیعی، آسیبی به آ‌نها وارد نكنید.


اهمیت اقتصادی
دریاچه نمك خور، یكی از بزرگ ‌ترین منابع استخراج پتاس در جهان است. پتاس یا پتاسیم هیدروكسید، از قوی‌ ترین بازها و تركیب‌ های معدنی به شمار می‌ رود و به همین دلیل از اهمیت صنعتی بالایی برخوردار است. این ماده معدنی در ساخت صابون مایع و خنثی ‌سازی اسید ها استفاده می‌ شود. با حفر كانال‌ هایی در این مكان، شورابه ‌ها را به حوضچه ‌های تبخیر منتقل می ‌كنند تا در كارخانه‌ پتاس كه در ۴۰ كیلومتری خور قرار دارد، تركیب ‌های مهم آن استخراج شوند. علاوه بر پتاس نیز ۱۶ نوع ماده‌ دیگر از این نمك ‌ها به دست می‌ آید؛ از جمله‌ نمك صنعتی، نمك طعام، نمك طبی، نمك شستشو و منیزیم است.


دیگر جاذبه های منطقه

  • كویر طبقه یا نمك سیاه: كویر طبقه در مرز دریاچه‌ نمك خور، یكی از جاذبه ‌های دیدنی این منطقه محسوب می ‌شود. علت نامگذاری این كویر به طبقه، به ‌دلیل داشتن نمك‌ های سیاه و شكل قرارگیری آنها است؛ به ‌گونه‌ ای كه نمك‌ های انفجاری سیاه رنگ به ‌صورت جزیره جزیره در بین پلتفرم ‌های نمكی سفید رنگ قرار دارند. وجود این اشكال تیز و برنده‌، عبور از این عرصه نمكزار را بسیار دشوار كرده است.
  • آبشار نمكی پتاس: توصیه می‌ كنیم در سفرتان به این منطقه حتما از آبشار نمكی فوق ‌العاده زیبا و رنگارنگ پتاس دیدن كنید. این آبشار در نزدیكی معدن پتاس قرار دارد. آبشار مذكور در دهكده نمكی توریستی پتاس خور و بیابانك واقع شده و برای گردشگری معدنی، ژئوتوریسم و توریسم سلامت مناسب است. این مجموعه شامل دهكده نمكی، بوستان ﭘﺘﺎس، مزرعه تشتاب، مزرعه بهشتی و مزرعه كمال آباد می‌ باشد.


بهترین زمان سفر
میزان بارش در منطقه بیابانك بسیار كم است، برای همین در بیشتر فصل های سال دارای آب و هوای گرم و خشك می باشد. با این وجود این دریاچه با شكوه از اوایل مهر تا اواخر اردیبهشت ماه از آب و هوای مطلوبی برخوردار بوده و مناسب ترین زمان برای بازدید از آن به شمار می رود.


موقعیت مكانی
اصفهان، چهل كیلومتری شرق مركز شهرستان خور و بیابانك، محور ارتباطی طریق‌ الرضا (ع) خورـطبس. بعد از عبور از این مسیر و طی كردن مسافت ۵۰ كیلومتر، به قسمت جنوبی دریاچه می‌ رسید. زمین ‌های اطراف دریاچه خور در قسمت ‌های غربی، شرقی و شمالی به ‌شدت باتلاقی هستند و چسبندگی زیادی دارند. در مناطق جنوبی نیز به ‌صورت زمین‌‌ های پف كرده درآمده ‌اند؛ بنابراین، برای بازدید از این مكان حتما از راهنماهای محلی و راه بلد كمك بگیرید. به هنگام سفر به دریاچه خور و بیابانك می توانید در اقامتگاه های بوم گردی همچون كاریز مصر، افضل مصر، آتشونی، شنزار، قلعه جندق و دهكده نمكی پتاس سكونت داشته باشید و یا از سوئیت و ویلاهای گردشگری با قیمت های بسیار مناسب این منطقه استفاده كنید.

 

دریاچه نمك خور-Bm3IDj0wh9

دریاچه نمك خور-9VkclzfToh

دریاچه نمك خور-hsHML4xbnC

دریاچه نمك خور-egt7UiV0ug