بازار آجری زواره با طول ۲۰۰ متر و عرضی بالغ بر ۳.۵ متر با سقف مخروطی شكل به دوران سلجوقیان برمی گردد. این بنای كهن، دارای زیبایی های به خصوصی می باشد و در گذشته، دو كاروانسرا داشته كه یكی از آنها، امروزه ویران شده و دیگری، جای خود را به خیابان جدیدی به نام امامزاده یحیی (ع) داده است. بازار زواره نیز مانند سایر بازارهای سرپوشیده ایران، دارای كاركردهای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بوده است. بازارها چون دارای یك مجموعه معماری هستند و به كاروانسرا، مسجد، امامزاده و مدرسه ختم می شوند و همه این مكان ها با كاركردهای خاص در كنار هم قرار می گیرند، از اهمیت خاصی برخوردار هستند. بنابراین این مجموعه ها از مهم ترین بافت های زنده شهری محسوب می شده اند. بازار زواره نیز به صورت همزمان، یك محور مهم ارتباطی، اقتصادی و فرهنگی شهری بوده كه نقش و منزلت بسیار مهمی در حیات اجتماعی شهر داشته و به همین جهت است كه همانند سایر بازارهای سرپوشیده ایران، در مواقع ضروری، نقش تعیین كننده ای در رویدادهای سیاسی-اجتماعی ایفا می كرد.
ویژگیهای معماری
معماری بازار به صورتی است كه ساختار سقف آن رومی و چشمه ای ساخته شده است. نور خورشید از روزنه های سقف كه به صورت مجمعه ساخته شده اند، داخل بازار می تابد و روشنایی آن را در روز تامین می كند. سقف بازار دارای طاق است كه با مصالح بنایی ساخته شده است. داشتن سقف های سرپوشیده با مصالح سنگین سبب كاهش نوسانات شدید حرارتی در طول شبانه روز در این بازار می شده است. كف بازار زواره سنگفرش شده و سطح آن نسبت به خیابان ها و معابر اطراف، پایین تر است تا گردش و جابجایی هوا و ایجاد مكش هوای خنك به درون بازار و ایجاد كوران و هوای مطبوع در طول روز بهتر انجام شود. بازار دارای حجره هایی در دو طرف راسته است كه تعداد آنها را در حدود سی حجره دانسته اند كه در حال حاضر، سیزده باب از حجره ها برای استفاده سازمان میراث فرهنگی در اختیار این سازمان گرفته است.
اهمیت بازار
بازار زواره ارتباط‌د هنده بین مسجد جامع، امامزاده و دو حسینیه كوچك و بزرگ است. از نظر معماری به مانند سایر بازارهای مركزی كشور چون اصفهان، كاشان و نایین است. این بازار كه حالت سرپوشیده و معماری سنتی بازارهای ایران را در خود دارد، دارای مزایای بسیاری بود. بازارهایی از این دست، كه مسقف هستند، فضا برای توسعه بیشتری دارند و به دلیل نزدیك بودن مساجد و حسینیه ها به بازار، امكانات راحتی بهتری برای بازدید كنندگان و خریداران و كسانی كه از بازار دیدن می كنند، دارند. بازار زواره نقش ستون فقرات معماری شهر را دارد و به دلیل قرار گرفتن در مركز شهر زواره از اهمیت بسیاری برخوردار است.
مرمت
در سال های اخیر، میراث فرهنگی تلاش هایی برای مرمت بازار انجام داد و در حدود هفت باب از حجره های بازار به راه اندازی تولید صنایع دستی و سوغات شهر اختصاص یافتند. در حال حاضر معرق، میناكاری، خراطی، كار با چوب، سفال گری، آهنگری، نقاشی روی سفال، گلیم و قالی از صنایع دستی و رب انار و انواع خشكبار از سوغات عرضه شده این شهرستان در بازار تاریخی زواره است و گردشگران می توانند در بازدید از بازار، از محصولات عرضه شده در آن نیز دیدن كنند.
جاذبه های نزدیك
در انتهای بازار زواره، حسینیه های سَر باز و سَرپوشیده قرار دارند. حسینیه بزرگ زواره، متعلق به دوران صفویه می باشد كه در زمان قاجار، یك طبقه دیگر روی آن اضافه شده است. در قسمت شرقی بازار زواره، گنبدی آجری روی بقعه ای هشت ضلعی قرار گرفته كه مقبره ابو نصر احمد، بانی مسجد زواره بوده و به گنبد سبز معروف است. مسجد امام حسن نیز كه مناره آن مربوط به دوره سلجوقیان است، در جنب امامزاده و آب انبار واقع شده و در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۳۱۵ با شمارهٔ ثبت ۲۴۹ به عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این مسجد از بناهای قرن هشتم ه.ش و دارای سردری زیبا و خوش طرح مزیّن به كتیبه هایی به خط كوفی در متن كاشی و فیروزه ای است.
