كوشك یا كاخ و یا شكارگاه سرهنگ آباد در روستایی به همین نام از توابع دهستان سفلای زوار، در ۷۶ كیلومتری شرق اردستان از شهرستان های استان اصفهان قرار دارد. كوشك سرهنگ آباد توسط سهام السلطنه عرب عامری در حدود سال ۱۲۹۹ قمری مصادف با دوره ناصرالدین شاه قاجار برای پذیرایی از شاهزاده های قاجاری ساخته شده است. این كاخ كه شباهت زیادی به چهل ستون اصفهان و باغ عفیف آباد شیراز دارد، مجموعه كاملی از بنای شاهانه است و به دلیل كوهستانی بودن منطقه بعنوان شكارگاه نیزاستفاده می شده است. عمارت چهل ستون سرهنگ آباد، زیباترین كاخ تاریخی كویر باقی مانده از دوران قاجار است و هدف از ساخت آن كه مشتمل بر یك كوشك و شكارگاه است، بیشتر جنبه تفرجگاهی بوده است. این كاخ دارای سقف های چوبی و تزئینات سنگی شبیه به آنچه در عالی قاپو و چهل ستون مشاهده می شود، بوده و به رغم اینكه به عنوان كوشك و شكارگاه سهام السلطنه بنا شد، ولی هیچگاه مورد استفاده او قرار نگرفت.
عمارت تاریخی سرهنگ آباد اردستان در مساحتی حدود ۶۰۰ مترمربع احداث شده و كوشك اصلی آن ۳ طبقه و ۱۵۰۰ متر زیربنا دارد. معماری این مجموعه تلفیقی از معماری دوره قاجار و سبك دوره صفوی است به طور مثال ایوان عمارت اصلی با ستون های چوبی شبیه ایوان چهلستون ساخته شده و یا از قوس های نیم دایره ای شكل و تزئینات رایج در دوره قاجار استفاده شده است و تنوع فضای خاص دوره قاجار با قدرت هر چه تمام تر جلوه گر است و در نوع خود یكی از نمونه های موفق معماری دوره قاجاریه است. كاخ سرهنگ آباد در گذشته دارای دو فضای باز اصلی بوده كه امروزه بقایائی از آنها باقی مانده كه یكی از آنها به فرم حیاط مركزی بوده است و ورودی اصلی، اتاق های اندرونی، حمام مجموعه و اصطبل و یكی از وجوه عمارت چهلستون در اطراف آن قرار داشته اند و در وسط آن یك حوض و دو باغچه قرار داشته است، دومین فضای باز، باغ مجموعه بوده كه در دو طرف آن، عمارت بادگیر و چهلستون قرار داشته اند. در طراحی این مجموعه سعی شده بود كه بهترین چشم اندازها به كوه های اطراف و فضاهای سبز وجود داشته باشد.
گچبری های این كاخ در نوع خود بی نظیر است. آینه كاری های مجموعه و نقاشی های موجود و نقش چوب ها از منبت و معرق تا تراش سنگ های كاخ به صورت عالی در بنا استفاده شده است. همچنین این كاخ دارای ۲۰ ستون سنگی است و ۳ ایوان جنوبی، شرقی و غربی این بنای با شكوه با نمای سنگی زیبا به ترتیب مشرف به رودخانه و چمنزار و كوهستان است. سقف ها با استفاده از تیرك های چوبی كه دارای روكش فلزی هستند پوشانده شده و حجاری های بسیار ماندگاری نیز روی سنگ های مرمر این مجموعه به یادگار مانده است. شاه نشین مجموعه تاریخی سرهنگ آباد در ۳ طبقه احداث شده و در ایوان جنوبی آن نیز یك استخر بزرگ با پوشش فلزی احداث شده است. تنها سقف كاخ و شاه نشین دارای پوشش فلزی است و دیگر بخش های عمارت از خشت ساخته شده كه به دلیل همین پوشش فلزی نیز مجموعه كاخ نسبت به دیگر بخش ها سالم مانده است. عمارت سرهنگ آباد دارای ۲ بادگیر قرینه است كه یكی از آنها به طور كامل تخریب شده و دیگری سالم مانده است. قاعده بادگیر موجود در عمارت تاریخی سرهنگ آباد ۲ متر و ارتفاع آن به ۱۰ متر می رسد. معماری بادگیرها به گونه ای است كه در ارتفاع ۷ متری، شكل دایره ای بادگیر تبدیل به یك ۸ ضلعی شده و از همانجا بادگیر به ۲طبقه تقسیم می شود. بادگیرخانه و شاه نشین در منتهی الیه غربی قرار دارد. این مجموعه ۳ بخش دیگر نیز دارد كه در منتهی الیه شرقی مجموعه واقع شده و مشتمل بر حمام و سكونتگاه خدمه و اصطبل است. در گذشته حمام بزرگ و خوش طرحی چسبیده به قسمت اندرونی وجود داشته كه سربینه اش دارای نقش و نگار بوده و بدنه آن سراسر كاشی بوده است. حمام مجموعه شامل فضاهائی چون سربینه، گرمخانه، دالان و خزینه و حوض مرمر بوده است. همچنین دو برج با كاربری نگهبانی در این مجموعه وجود داشته اند. ستون های رنگی و مرمرهای زیبای این كاخ را از معادن اطراف یزد استخراج و بار شتر كرده و به محل باغ آورده اند، همچنین از مصالح موجود در محل مانند خاك و سنگ استفاده زیادی در ساخت بنا شده است.
این مجموعه همچنین دارای جریان آب است كه از كنار آن عبور می كند. در كاخ سرهنگ آباد، برای شرب و چرخش آسیاب و آبیاری درختان، از آب قنات سرهنگ آباد استفاده می شده است كه از وسط باغ عبور كرده و به اطراف چهلستون صفا می بخشید و در حوض ها (وسط حیاط خلوت و حوض ایوان عمارت چهلستون) جای می گرفته و محور اصلی شكل دهنده فضاهای باغ بوده است. گیاهان هم به دو صورت انتزاعی و واقعی زینت بخش این باغ بوده اند، بیشتر تزئینات این باغ الهام گرفته از گیاهان است، آنچه كه امروزه از پوشش گیاهی در این باغ باقی است شامل درختان قطور و كهن چنار است كه عمدتاً در دو طرف محور آب (جوی و استخر) و دو ردیف مشخص قرار دارند، همچنین چندین سرو … نیز در آن كاشته شده است.
مسیر دسترسی
روستای سرهنگ آباد در زواره شهرستان اردستان واقع شده است. برای رفتن به این روستا مسیر پنجاه كیلومتری بادرود به سمت اردستان را طی كرده وپس از پانزده كیلومتر به سمت كویر به شهر تاریخی زواره خواهید رسید سپس از زواره جاده ای كه به سمت انارك می رود را در پیش گرفته پانزده كیلومتر از مسیر را كه طی كنید تابلو چند روستا منجمله سرهنگ آباد به چشمتان می خورد وراه فرعی آسفالت را به سمت راست جاده طی كرده تا پس از پانزده كیلومتر طی طریق به روستای سرهنگ آباد برسید.
