موزه موسیقی ایران یكی از موزه های تخصصی ایران است كه در شمال تهران قرار دارد. طرح تاسیس موزه موسیقی ایران توسط سه تن از مسئولان فرهنگی و هنری كشور، آقایان سید محمد بهشتی (مدیر عامل وقت شركت توسعه فضاهای فرهنگی )، مرتضی كاظمی (مدیرعامل وقت فرهنگسرای بهمن و مشاور شركت توسعه) و علی مرادخانی(رئیس وقت مركزموسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۳۷۲ تهیه و از سال ۱۳۷۴ و با مدیریت آقای علی مرادخانی آغاز شد و در ۲۲ آبان ۱۳۸۸ افتتاح گردید.
مدیریت این موزه را علی مرادخانی بر عهده دارد. این موزه با مساحت تقریبی ۳۶۵۰ متر و زیر بنای بیش از ۱۴۰۰ متر در سه طبقه با هدف حفظ میراث موسیقی ملی، معرفی آثار و تولیدات گذشتگان و تكریم اساتید و پیشكسوتان عرصه موسیقی دایر شده است.
پروژه ای در دانشگاه هیلدسهایم برای ایجاد بانكی اطلاعاتی و دیجیتالی كردن حدود ۲۰ هزار صفحه موسیقی تولید شده در ایران در دست انجام است. این پروژه با همكاری موزه موسیقی ایران انجام شده است.
بنای موزه
بنای فعلی موزه در سال ۱۳۵۱ ساختمانی مسكونی بوده است كه پس از طرح تاسیس موزه موسیقی، به دلیل مناسب بودن محل و فضای كافی آن، از سال ۱۳۸۲ مورد بازسازی قرار گرفت. آنچه كه شاید برای علاقه مندان به معماری و مرمت كشور جالب باشد این است كه مكان این موزه یكی از مرمت های خوب و دوست داشتنی خانه‌ای قدیمی در تهران است كه با طرح تبدیل آن به موزه، اثری ماندگار در حفاظت از خانه های قدیمی تهران و نمایش هنر ایرانی انجام شده است.
موزه موسیقی نیز در این مكان تاریخی در سال ۱۳۸۸ افتتاح شد. در موزه موسیقی حدود ۲۴۰ ساز از ۲۰۰ نوع مختلف نگهداری می شود و شامل بخش های مختلفی مثل سالن نمایش سازها (سازهای كوبه ای، زهی، بادی، سنتی و زهی نواحی)، گنجینه موزه، آرشیو صوتی و تصویری، كتابخانه تخصصی، كارگاه نمایش مراحل ساخت ساز، انبار ویژه نگهداری بهینه سازها، مخزن محصولات مكتوب، كافی شاپ و بخش سمعی و بصری است.
بخش های مختلف موزه:
سالن های موجود در موزه با هدف شناساندن بهتر و ارائه اطلاعات دقیق در مورد سازهای موجود در این موزه به تفكیك نوع ساز، به سه بخش سازهای بادی، سازهای كوبه ای و ساز های زهی تقسیم بندی شده است.
سالن سازهای نواحی مختلف ایران: این سالن در طبقه همكف موزه قرار دارد. سازهای موجود در این سالن به سه بخش عمده ساز های بادی، سازهای زهی و سازهای خود صدا طبقه بندی شده اند.
سالن ساز های كوبه ای: كه در طبقه همكف قرار دارد نیز، شامل ساز های كوبه ای "پوست صداهای یك طرفه" و "پوست صداهای دوطرفه" از اقصی نقاط ایران است كه جهت بازدید مشتاقان موسیقی ایرانی به نمایش گذاشته شده است.
سالن ساز های سنتی: این سالن در قسمت بالای همكف ساختمان اصلی موزه دایر است.
گنجینه: بخشی از موزه به سازها و متعلقات و آثار نوازندگان، موسیقی دانان و پژوهشگران صاحب نام در عرصه موسیفی اختصاص یافته كه جایگاه حائز اهمیتی در موسیقی ایرانی داشته اند.
نمایشگاه تجهیزات ضبط و پخش: در این بخش به معرفی و نمایش روند تكمیل صنعت ضبط صدا و موسیقی به همراه نمونه هایی از اشیاء و ادوات این صنعت پرداخته شده است.
این تجهیزات با گذر از صنعت استوانه های فنوگراف، دستگاه های ضبط و پخش، صفحات گرامافون و بعد از آن نوار های مغناطیسی تا نوار های كاست را در بر می گیرد. در این مجموعه نمونه هایی از انوع دستگاه های فنوگراف، گرامافون كوكی، برقی، باطری دار و قابل حمل و مخصوص اتومبیل، نمونه هایی از دستگاه ضبط صفحات گرامافون تا نمونه هایی از دستگاه های ضبط سیمی و ریل كوچك و بزرگ، ضبط و پخش كارتریج و نوار كاست وجود دارد.
آرشیو صوتی و تصویری: این مجموعه فرهنگی صوتی بالغ بر ۴۲۰۰۰ ساعت آثار صوتی و مشتمل بر ۱۳۰۰۰ عدد صفحات موسیقی، ۴۵۰۰ عدد نوارهای ریل، ۱۲۰۰۰ عدد نوار های كاست و حدود ۹۰۰۰ عدد CD و DVD می باشد. همچنین بالغ بر ۲۰۰۰۰ قطعه عكس های قدیمی هنرمندان نیز در كنار این مجموعه نگهداری می شود.
موزه موسیقی از مردم نیز دعوت نموده تا در صورت داشتن هر نوع مجموعه ارزشمند و نفیس صوتی، موزه را جهت دیجیتال كردن آثار مطلع سازند.
كتابخانه: كتابخانه موزه موسیقی به عنوان بخش تخصصی، با گنجایش تقریبا سی نفر فعالیت خود را همزمان با افتتاح آن آغاز كرد. طبق برنامه ریزی، این كتابخانه به طور عام در زمینه "هنر، ادبیات و تاریخ " و به طور خاص در زمینه "موسیقی" كتاب های خود را جمع آوری كرده است تا علاقمندان، پژوهشگران، محققان و دانشجویان رشته موسیقی بتوانند در تكمیل رساله ها و پایان نامه های خود، از منابع موجود استفاده نمایند.
در حال حاضر این كتابخانه ۱۱۰۰۰ جلد كتاب دارد كه ۹۰۰۰ جلد آن فارسی و ۲۰۰۰ جلد آن لاتین و مابقی آن منابع غیر كتابی و نشریات ادواری می باشد. در این راستا تعدادی كتاب های چاپ سنگی و مجموعه ای منحصر به فرد از دیوان شاعران پارسی گو نیز گردآوری شده است.
كارگاه ساخت ساز: از آنجا كه روش چگونگی ساخت انوع ساز به عنوان یك فرایند مهم و تاثیر گذار در تاریخ موسیقی به شمار می آید، از این رو كارگاهی جهت نمایش مراحل ساخت انواع ساز های ایرانی در این موزه، در نظر گرفته شده است.
در این كارگاه، ساخت و مرمت ساز انجام می گیرد. در واقع افراد می توانند آغاز حیات یك ساز را از یك تكه چوب، تا لحظه ای كه موسیقی با آن نواخته می شود را مرحله به مرحله از نزدیك مشاهده نمایند. یكی از برنامه های كارگاه این است كه روی برخی الگو ها و احیای ساز های قدیمی كار شود كه این امردارای بنیان پژوهشی می باشد. پاسخگویی به مراجعه كنندگان در زمینه ساخت سازها، كیفیت ساز، رفع مشكلات سازها، راهنمایی جهت خرید ساز و سوالاتی از این دست نیز در این بخش انجام می گیرد.
دیگر قسمتها
از دیگر قسمت های مجموعه می توان به سالن اجرا، سالن روباز، استودیو ضبط و اتاق تمرین اشاره كرد و در بیرون از ساختمان جهت رفاه بازدید كنند گان موزه فضایی به رستوران و كافه نیز اختصاص یافته است.
لازم به ذكر است این موزه دارای سیستم راهنمایی می باشد كه مقام دوم برترین سیستم راهنمای موزه در دنیا را كسب كرده است. در جشنواره برگزار شده در بوداپست، موزه موسیقی ایران موفق به كسب نشان نقره برای بهترین اپلیكیشن ساخته شده برای موزه ها شد. این جشنواره توسط كمیته بین المللی سمعی بصری و فن آوری های جدید برای تصویر و صدا برگزار شده بود كه با هدف تشویق و تشخیص تولید و توزیع محصولات سمعی بصری (صدا، فیلم و ویدئو) و فن آوری های چند رسانه ای نوآورانه (وب سایت ها، برنامه های تعاملی، برنامه های كاربردی موبایل و تاسیسات نمایشگاه خلاق و تفسیری) توسط موزه ها یا سازمان های مربوط به میراث فرهنگی و نهادهای فرهنگی در سراسر جهان انجام شده بود.
دسترسی
برای رسیدن به این موزه ابتدا باید به میدان تجریش بروید. برای رسیدن به میدان تجریش می توانید از مترو تهران استفاده كنید. كافی است در آخرین ایستگاه خط یك مترو، یعنی ایستگاه تجریش از مترو پیاده شوید. همچنین می توانید از تاكسی هایی كه از تمام نقاط شهر مانند پایانه شهید نظری در میدان آزادی، به میدان تجریش تردد می كنند نیز استفاده كنید. اگر قصد رفتن با اتوبوس به میدان تجریش را دارید می توانید از خط BRT راه‌آهن- تجریش استفاده كنید یا در این لیست ایستگاه تجریش از خط یك مترو را انتخاب كرده و از اتوبوس هایی كه به میدان تجریش تردد می كنند با خبر شده و از آ‌نها استفاده كنید. پس از رسیدن به میدان تجریش باید به خیابان دربندی (مقصودبیگ) بروید و با پنج دقیقه پیاده روی به كوچه موزه رسیده و به موزه موسیقی ایران وارد شوید.
