مقاصد مهم گردشگری در ایران پر شمار هستند، با ما همراه باشید تا بیشتر درباره چهار تاقی نیاسر بنایی افسانه‌ای بدانیم. آتشكده نیاسر بر سر راه كاشان به دلیجان كه در واقع در نزدیكی یك چشمه كه در گذشته در كنار آن نی می‌رویید بنابراین به كمك همین مصالح یعنی سنگ و گچ ونی وبا معماری بسیار خوب كه احتمالاً معمار در كاشان زندگی می‌كرده آن را بر پا داشته‌است سازنده این آتشكده چون چوب در دسترس نداشته و زمانی كه قسمت تحتانی را می‌ساخته می‌دانسته كه بعدها باید خود و افرادی كه او را یاری می‌كنند بتوانند اطراف گنبدی كه در آینده باید ساخته شود و همچنین روی بنا راحت جابه‌جا شده و مصالح در دسترس باشد به همین دلیل نعی سرسرا به عرضی بیش از ۲ متر در اطراف گنبد ایجاد كرده و ضخامت دیوار را ایجاد می‌كرده كه كاری بسیار هوشمندانه بوده‌است.
مشخصات ظاهری چهار تاقی
آتشكده نیاسر یك چهارتاقی گنبدی در كناره دشت كاشان، در دامنه رشته كوه كركس، در بخـش نیاسر، بر خرسنگ های رو به شهر نیاسر، در خاور شهرستان كاشان و بر بلندای ۱۷۴۱ متری از سطح دریا بنا شده است. در تاریخ نگاری ها آمده است كه اردشیر بابكان شاهنشاه ساسانی، در راه بازگشت از اصفهان و درحالی كه تمام اشراف آن شهر را كشته بود و سرهای آن‌ها را همراه می‌برد، به چشمه‌ای در نیاسر امروزی رسید و در آن‌جا اتراق كرد. بعدها بر آن چشمه شهری بنا كرد و آن را نیان‌سر نامید. نام این شهر در دوره‌ای نیاستر نیز بوده‌است. سازه چهارتاقی گنبدی آتشكده نیاسر حدود ۱۱ متر در ۱۱ متر و به بلندای تقریبی ۱۱ متر از سنگ آهك و ملات گچ كار شده است.
پلان چلیپایی این چهارتاقی از محور خود تنها ۱۱ درجه جغرافیایی به سوی شمال ناهمخوانی دارد. گمان میرود كه این ناهمخوانی تعمدی باشد چرا كه در بیشتر آتشكدههای ساسانی دیده میشود. همچنین جایگاه سوی شمال در باورهای زرتشتی نیز می تواند آن را تایید كند. گنبد این چهارتاقی در گذشته فرو ریخته است، گرچه گمان میرود گنبدی خاكی و تخم‌مرغی‌شكل بوده است. گنبد در سال ۱۳۳۴ بازسازی میشود كه همانند گنبدهای دوران اسلامی است و با ساختار گنبدهای ایران باستان پیوندی ندارد.
به گمان تنی چند از باستان شناسان در گذشته سازه چهارتاقی آتشكده گچبریهایی داشته است. امروزه تكنیك ازاره نمای بیرونی و اندود گچ نمای درونی آشكار است. میتوان از تاق ضربی مازهدار میان دیوارها و دورچین كمانه درگاهها و رجچینی سنگهایشان یاد كرد. كارشناسانی را باور بر این است كه در ساخت این سازه از سنگهای غار نیاسر بهره برده شده است. چند پاره دیوار و سنگچین با درازای چندین متر در زمین این چهارتاقی دیده میشود، كه جدای از خود آتشكده دستكم ۳ سازه در بخش خاوری آن بر شمرده می شوند.
سفالینه های به دست آمده از آتشكده نیاسر با رنگهای نخودی، سرخ، نقش كنده و نقش افزوده با ریسمان و بخشهایی از كوزه و خمره هستند. سفال های رنگی لعابدار فیروزه ای و سبز و آبی و سفید نیز در این آتشكده یافت شده است. آتشكده چهارتاقی نیاسر در شمار فهرست آثار ملی ایران است. هر چند نیاسر به دلیل قرار گرفتن در دامنه‌های كركس، آب و هوایی بسیار خنك‌تر از كاشان دارد و مقصدی تابستانی برای مسافران مركز ایران به حساب میآید اما بهترین زمان بازدید از نیاسر بهار و پاییز است. در اردیبهشت ماه برداشت گل محمدی و مراسم گلاب‌گیری را در نیاسر می توان تجربه كرد.
تقویم خورشیدی و چهار تاقی نیاسر
در زمان های این آتشكده میزبان برگزاری بسیاری از مراسم باستانی ایران در فصول مختلف سال بوده است. برای طراحی این بنای تاریخی از اطلاعات نجومی بسیاری استفاده شده است كه همین دلیلی بر تبدیل شدن این آتشكده به تقویم خورشیدی ایران در زمان ها دور شده است. بر اساس پژوهش‌های اخترباستان‌شناسی، چهارطاقی نیاسر مانند برخی چهارطاقی‌های موجود دیگر، یكی از این بناهای نجومی و تقویمی است كه در كنار این كه اتاق اصلی آتشكده (محل نگهداری آتش) بوده، از آن به عنوان تقویم خورشیدی هم استفاده می شده است. در تقویم آفتابی، زمان با استفاده از سایه‌های ایجاد شده توسط پرتوهای خورشید به هنگام طلوع و غروب آفتاب محاسبه میشود.
با توجه به كیفیت حركت خورشید در ایام مختلف سال، طراحی بنا از حیث اندازه‌ی طول پایه‌ها نسبت این اندازه با فاصله‌ی میانی پایه‌ها و در نتیجه زاویه‌ی منتج شده از این نسبت، به نحوی بوده است كه پرتوهای خورشید هنگام طلوع و غروب در راستاهای سنجیده شده‌ای از بنا می‌تابد و در نقاطی خاص، سایه ایجاد می‌كند كه هر كدام از این نقاط خاص بیانگر زمانی مهم و شاخص بوده است. در واقع این تقویم عهده دار آیین های باستانی ایران زمین بوده است. این آتشكده در كاشان در سال ۱۳۱۷ به شماره ی ۳۱۶ به ثبت ملی رسیده است و یكبار هم در سال ۱۳۳۴ توسط اداره كل باستان شناسی مرمت شده است. سالم‌ترین چهارطاقی موجود در ایران است كه برای علاقه‌مندان به ایران باستان ارزش بازدید و برای مسئولان مربوطه، ارزش توجه بیشتر دارد.
