آهنگ تُشمال لری چیست؟
تُشمال نامِ نوازندگان محلیِ بختیاریها است. تشمالها در ایلِ بختیاری در مناسبتهای گونه گون ازجمله در مراسم عروسی، مراسم عزا، مراسم ختنه پسران و جنگها مینواختند. به روشِ نواختنِ موسیقی در مراسمِ عزا كه به روشِ محزونی است اصطلاحاً چپ گفته میشود و در چنین مواقعی میگویند تشمال چپ مینوازد.
واژهٔ تشمال در زبان بختیاری به سه معنی به كار رفتهاست. یكی از آنها اشاره به نام یكی از طوایف بختیاری است كه به این طایفه تشمال گفته میشود یكی دیگر از معانی برای نامیدن بزرگان استفاده میشده مثلا در طایفه زلكی،ولی كاربرد مصطلحِ آن به معنی نوازندهٔ محلی است. در برخی مناطق به تشمالها خطیر، مهتر و میشكال هم میگویند. این واژه به شكل توشمال هم نوشته میشود.
توشمال یا تشمال یا تشمعیل واژه ای مغولی است كه پس از تسلط مغولان بر ایران وارد زبان فارسی گردید. علامه دهخدا در فرهنگ دهخدا كلمه توشمال را چنین تعریف كردهاست:« توشمال یعنی خوان سالار ، خوان = سفره ، سالار = رئیس و مسئول ، پس توشمال یعنی مسئول سفره. در زبان گرجی به محل آشپزخانه توشمالی گفته میشود. دهخدا می گوید این لغت اصولا مغولی است و مخالفان كریم خان زند از آن به صورت اهانت آمیز برای وی استفاده می كردند.(ولی در ظاهر لغت تشمال بزرگی را میرسانده و نه تحقیر زیرا در طایفه زلكی بزرگان با پیشوند توشمال خطاب میشدند.مثلا تشمال عیدی محمد و كریمخان زند هم در طایفه خودش به توشمال كریم معروف بوده).در طایفه زراسوند تیره تشمال وجود دارد كه از بزرگان زراسوند میباشند.
در بختیاری به نوازندگان محلی نیز توشمال می گویند.
آلات موسیقی تشمالها بسیار ساده و شامل كَرنا (سُرنا) و دُهُل (طبل) است. دهل از پوست گوسفند و توسط خود آنها ساخته میشود. تشمالها دو نوع كرنا دارند. از نوع بزرگ در عروسیها و از نوع كوچك آن كه به ساز چپی مشهور است، در عزاداریها استفاده میكنند.