گردشگری به عنوان صنعتی كارآفرین و درآمدزا در عصر كنونی شناخته می‌شود و شاخص‌هایی از جمله سرمایه‌گذاری در طرح‌ها، برگزاری رویدادهای گردشگری و میزبانی گردشگران خارجی طی یكسال گذشته با وجود شیوع كرونا، نشان از نگاه ویژه دولت سیزدهم و عزم جدی مسوولان برای توسعه این صنعت در استان سمنان است.
طی یكسال گذشته با وجود شیوع كرونا، سرمایه‌گذاری یك‌هزار و ۶۰۰ میلیارد تومانی برای ۳۰ طرح در دست ساخت، برنامه‌ریزی برگزاری بیش از ۶۰ رویداد گردشگری و میزبانی ۲ هزار و ۲۰۴ گردشگر خارجی در استان سمنان انجام شده است.
به باور كارشناسان، گردشگری صنعتی زودبازده است كه شكوفایی آن می‌تواند اشتغالزایی، رونق اقتصادی، جلوگیری از مهاجرت از روستاها، كاهش آسیب‌های اجتماعی، تقویت نشاط اجتماعی، حفظ اصالت و هویت ایرانی، اسلامی و نشر این فرهنگ در عرصه جهانی را به ارمغان آورد.
بر پایه گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری، صنعت گردشگری ایران در سال ۲۰۲۱ رشد ۴۰ درصدی داشته است و گردشگران خارجی ۲ و نیم میلیارد دلار طی این سال در ایران هزینه كردند؛ همچنین سهم گردشگری از كل اقتصاد ایران در سال ۲۰۲۰ افزون بر سه و یك دهم درصد بوده كه این مقدار در سال ۲۰۲۱ به چهار و یك دهم درصد افزایش یافته است.
طبق این گزارش، با رونق گردشگری، میزان اشتغالزایی این صنعت در ایران نیز افزایش یافته است. در سال ۲۰۲۰، یك و ۲ دهم میلیون نفر در صنعت گردشگری ایران فعال بودند اما در سال ۲۰۲۱ این رقم با رشد ۷۰۰ هزار نفری معادل هفت و ۶ دهم درصد به یك و ۹ دهم میلیون نفر افزایش یافته است؛ در سال پیش از آن ۳۴ درصد اشتغال موجود در صنعت گردشگری ایران از بین رفته بود.
گردشگران داخلی ایران در سال ۲۰۲۰ افزون بر ۹۳ هزار و ۸۹۴ میلیارد تومان هزینه كردند كه رقم در در سال ۲۰۲۱ به ۱۳۹ هزار و ۷۷۲ میلیارد تومان رسیده است.
براساس گزارش‌ها سال گذشته ۲ هزار و ۲۰۴ گردشگر خارجی و بیش از یك میلیون گردشگر داخلی در یك سال گذشته وارد استان سمنان شدند و ۶۴۲ هزار و ۹۴۰ گردشگر نیز در استان اقامت كردند.
استان سمنان ۷۴ طایفه عشایری دارد و سیاه چادر ایل سنگسر با نام گوت در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسیده و می‌توان با تكیه بر این فرهنگ غنی و برپایی سیاه چادر در مسیر تهران – مشهد این ظرفیت را به گردشگران معرفی و آنان را به دیدن از ایل دعوت كرد و اجرای چنین طرحی هزینه سنگینی هم نخواهد داشت.
در بین جاذبه‌های گردشگری استان سمنان، تاسیسات نفت خوریان واقع در كویر خوریان در جنوب استان نیز به عنوان میراث صنعت نفتی كشور كه به ثبت ملی هم رسیده از جاذبه‌های كمتر شناخته شده استان سمنان به شمار می‌رود كه می‌تواند سالانه گردشگران زیادی را به این منطقه بكشاند.
از راهبردهای مهم معرفی استان سمنان می‌توان به انجام تبلیغات در استان‌های دیگر، فضای مجازی و امضای تفاهم‌نامه همكاری با آژانس‌های گردشگری اشاره كرد كه البته این رویكردها تا حدی در استان پیگیری می‌شود، اما باید قوت یابد.
استان سمنان با برخورداری از۲ هزار و ۱۶ كلیومتر راه در حوزه اداره كل راهداری و حمل و نقل جاده ای استان، برخورداری از ۲ فرودگاه در شهرستان‌های سمنان و شاهرود و برخورداری از ایستگاه راه‌آهن فعال كه روزانه بیش از ۹۰ رام قطار از خطوط ریلی استان عبور می كند، ظرفیتی است كه با تلاش مسوولان برای جذب گردشگر ایجاد شده، اما ضرورت دارد تامین و تقویت زیرساخت‌های گردشگری در زمینه‌های مختلف خدماتی، رفاهی، فرهنگی و زیباسازی سیمای شهری در كنار توجه به راه‌ها و معرفی جاذبه‌ها برای جذب گردشگر تبدیل استان سمنان از معبر به مقصد گردشگری مورد توجه قرار بگیرد در كنار معرفی جاذبه‌های لازمه شكوفایی گردشگری است و اكنون ۳۰ طرح گردشگری در استان سمنان با سرمایه‌گذاری یك هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان در دست ساخت است كه تكمیل این طرح‌ها تقویت زیرساخت‌های گردشگر پذیری را برای استان به ارمغان خواهد آورد.
به گفته مهدی قاسم‌زاده سرپرست معاونت گردشگری و سرمایه‌گذاری اداره‌كل میراث‌فرهنگی استان سمنان اجرای طرح‌های گردشگری استان زمینه اشتغال مستقیم بیش از یك هزار و ۳۰۰ نفر را فراهم كرده و بهره‌برداری از ۳۰ طرح گردشگری در دست ساخت، ظرفیت گردشگر پذیری و اشتغالزایی استان سمنان را افزایش می‌دهد.
بر پایه آمارها هم‌اكنون ۱۵ هتل، یك هتل‌آپارتمان، یك متل و پنج مهمان‌پذیر، ۹۴ اقامتگاه بوم‌گردی، ۱۷ اقامتگاه سنتی، ۸۷ خانه مسافر، پنج مجتمع گرددشگری، ۲ گردشگری كشاورزی و ۶ اردوگاه و مركز تفریحی سرگرمی گردشگری و گردشگری كشاورزی، ۲۹ دفتر خدمات مسافرتی، ۴۰ رستوران بین‌راهی، ۲۰ سفره‌خانه سنتی وسه موسسه آموزش گردشگری در استان سمنان فعالیت دارد و در مجموع ۳۲۴ واحد تأسیسات گردشگری با ۹۸۷ اتاق و ظرفیت سه هزار و ۷۳۲ نفر در استان آماده ارایه خدمات به گردشگران است.
برآیند داده‌ها نشان می‌دهد توسعه گردشگری راهكاری موثر در رفع مشكل بیكاری و رونق اقتصادی استان سمنان است و برای شكوفایی این صنعت باید بخش‌های مختلف همراه و هماهنگ با اداره‌كل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان باشند و این اداره كل نیز به عنوان متولی با جذب افراد متخصص و استفاده از نظرات كارشناسی و تعریف برنامه و وظیفه برای هر سازمان برای توسعه گردشگری استان گام بردارد؛ موضوعی كه سیدمحمدرضا هاشمی استاندار سمنان نیز به آن تاكید دارد.
بررسی آمارها مربوط به درآمدزایی در حوزه گردشگری با توجه به ظرفیت‌های فعلی نشان می‌دهد اگر حوزه گردشگری و تقویت زیرساخت‌های این حوزه بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد، درآمدزایی این صنعت حتی از درآمد حاصل از فروش نفت نیز با اختلاف چشمگیر پیشی می‌گیرد.
مسوولان با توجه به ظرفیت‌های متنوع و منحصر به فرد استان سمنان، با درایت و هوشمندی گردشگری را به عنوان یكی از محورهای اصلی توسعه استان سمنان تعیین كردند، اما برای تحقق این راهبرد باید سرعت عملیاتی شدن طرح‌ها افزایش یابد.
در استان سمنان به دلیل موقعیت جغرافیایی، می‌توان به جنگل، كویر و كوهستان دسترسی داشت و نكته مهم این است كه گردشگر با طی كمترین مسافت می‌تواند از تمام این زیبایی‌ها دیدن كند و بدون شك هر گرشگر اهل ذوقی نمی‌تواند از تماشای استانی با این ظرفیت ویژه چشم‌پوشی كند.
استان سمنان به دلیل موقعیت جغرافیایی گلوگاه اتصال استان‌های شمالی به استان‌های جنوبی كشور است و همچنین در همسایگی با پایتخت و هفت استان مهم كشور شامل قم، اصفهان، خراسان رضوی، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، گلستان و مازندران دارای برگ برنده در توسعه گردشگری است.
جاده‌های استان سمنان به دلیل قرارگیری در مسیر زائران امام رضا(ع) سالانه میزبان ۲۰ میلیون مسافر عبوری است كه اگر هر مسافر با هزینه‌كرد دست‌كم ۲ هزار تومان در این استان سمنان خدمات دریافت كند، استان باید دسته‌كم ۴۰ میلیارد تومان از بخش گردشگری درآمد كسب كند، اما متاسفانه به گفته كارشناسان امر در عمل چنین گردش مالی از بخش گردشگری عاید استان سمنان نمی‌شود.
به عبارتی دیگر گردشگر می‌تواند با طی مسیر در حدود ۲۲۰ كیلومتر از پایتخت كشور، ۵۸۶ كلیومتر از اصفهان، ۲۸۲ كیلومتر از قم، ۳۳۸ كیلومتر از گلستان، ۲۰۰ كیلومتر از مازندران و ۶۷۴ كیلومتر از خراسان رضوی خود را به سمنان مهد تاریخ و عرفان برساند، اما با وجود مزیت موقعیت جغرافیایی گردشگری، استان سمنان در آخر عایدی درخوری ندارد.
معرفی استان سمنان و ظرفیت‌های استان نقشی مهم در جذب گردشگر دارد كه باید بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد و به گفته كارشناسان در زمان حاضر برای معرفی استان اقدام‌های خوبی انجام شده ولی كافی نیست.
استان سمنان دارای بیش از یك هزار و ۸۳۳ اثر تاریخی، فرهنگی، طبیعی و معنوی شناسایی شده است كه ۸۶۸ اثر از این تعداد در فهرست آثار ملی ثبت شده و ظرفیتی بزرگ برای جذب سرمایه‌گذاران است، اما هنوز نتوانسته جایگاه واقعی خود را در جذب گردشگر پیدا كند.
بر پایه اسناد و مدارك موجود استان سمنان مهد عرفای شناخته شده و بزرگی چون شیخ ابوالحسن خرقانی، بایزید بسطامی، شیخ علاءالدوله بیابانكی سمنانی و شیخ محمود مزدقانی است كه تمركز بر معرفی این جاذبه‌ها خود جذب كننده گردشگر است.
استان سمنان دارای ۱۱ بافت تاریخی است كه این تعداد بافت تاریخی قابل توجه و نشان از پیشینه، تاریخ و اصالت استان دارد و چنین ظرفیتی برای جذب گردشگر در كمتر نقاط كشور دیده می‌شود و استفاه از این فرصت تنها نیازمند همراهی و هماهنگی بخش‌های مختلف است.
استان سمنان نزدیك به ۱۰۰ اثر معنوی دارد كه در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده اما یك نمایشگاه دایمی برای نشان دادن و حفظ آداب و رسوم چندین هزار ساله این استان وجود ندارد كه اگر باشد گذشته و هویت استان نسل به نسل منتقل می شود و به فراموشی سپرده نمی شود و هم نقطه عطفی برای جذب گردشگر، اشتغالزایی و رونق اقتصادی است.
به گفته كارشناسان ایجاد نمایشگاه دایمی فروش صنایع دستی با جانمایی مناسب در شهر كه نمایانگر هنر و پیشه مردم كویر است موجب جذب گردشگر می‌شود.
آیین گل غلتان نوزاد در دامغان، نذر سمنو پزان در سمنان، تهیه آب دعا در شاهرود، آیین‌های مرتبط با ازدواج در استان، نخل‌گردانی در مهدیشهر و شهمیرزاد از جمله میراث معنوی، جنگل‌های هیركانی در اقیانوسی از ابر، درختان چنار چندصدساله، غار پنیر، آبشارهای بلند و چشمه‌های آبگرم از جمله میراث طبیعی ارزشمند استان سمنان در كنار بناها و محوطه‌های تاریخی چند صدساله، تنها گوشه‌ای از ظرفیت‌های گردشگری استان سمنان است كه اگر این ظرفیت به كار گرفته شود بدون شك شاهد رونق اقتصادی چشمگیر در استان سمنان خواهیم بود.
منطقه نمونه گردشگری آبگرم در شهرستان سرخه به اعتقاد كارشناسان در صورت سرمایه گذاری بخش خصوصی می‌تواند به یكی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری تفریحی و درمانی استان سمنان تبدیل شود، این منطقه در سال ۸۶ به عنوان منطقه نمونه گردشگری در استان سمنان تصوب شد و اكنون انتظار می‌رود با تكمیل زیرساخت در سال جهش تولید این منطقه به یك جاذبه گردشگری سلامت در شرق كشور تبدیل شود.
سمنان كه دارالمرحمه معروف است با مساحت نزدیك به ۹۷ هزار و ۵۰۰ كیلومتر مربع یكی از پهناورترین استان‌های كشور ایران است كه با پنج و ۹ دهم درصد مساحت كل كشور، از این نظر هفتمین استان ایران محسوب می‌شود.
این خطه از جانب شمال به استان‌های خراسان شمالی، گلستان و مازندران، از جنوب به استان‌های خراسان جنوبی و اصفهان، از شرق به استان خراسان رضوی و از غرب به استان‌های تهران و قم محدود است؛ بر این پایه و به دلیل موقعیت جغرافیایی همجواری با پایتخت و هفت استان مهم كشور، این استان از اهمیت زیادی برخوردار است.
