درختی سرسبز با قدمت ۵۰۰ ساله در كیش

درخت انجیر معابد در نظر بومیان منطقه و بسیاری از افراد دیگر، تنها گیاهی با قدمت ۵۰۰ ساله نیست؛ آنان این درخت را مقدس و نوعی توتم با قدرت فوق طبیعی می‌دانند و با بستن پارچه‌هایی بر شاخ آن، نیازهای خود را طلب می‌كنند. در سال‌های اخیر حصاری دور درخت كشیده‌ و گره‌ها را باز كرده‌اند تا بیش از این، به سلامت كهنسال‌ترین درخت جزیره آسیب وارد نشود.

درخت سبز كیش در كجا قرار دارد؟

دسترسی به درخت سبز كیش به راحتی امكانپذیر بوده و تنها چند دقیقه با شهر باستانی حریره فاصله دارد. در جزیره كیش از میدان المپیك به سمت میدان حریره حركت كنید؛ پس از میدان خیابانی به نام درخت سبز است كه این مجموعه در آنجا واقع شده است. درخت سبز یك انجیر معابد بوده و نام دیگر آن درخت لور می باشد. این درخت ریشه بسیار عمیقی دارد و این عمر آن را تا صدها سال طولانی كرده است. برخی از برگ ها و ریشه ها پس از اندكی رشد كردن از تنه این درخت به صورت چتری آویزان شده اند و زیبایی آن را چند برابر كرده اند. درختان لور در دوره حكومت ایلخانی و تیموری از هند و چین به كیش آورده شد. این امر نشان از آبادانی و توجه به این جزیره در گذشته دارد. انجیر معابد یكی از انواع پوشش های گیاهی جزایر خلیج فارس است و به جز كیش از این درخت در جزیره قشم، چابهار و بندرعباس نیز وجود دارد. اقلیم مناسب رشد این درخت در این مناطق است؛ چراكه بهترین آب و هوا برای حیات آن مناطق گرمسیری و شرجی می باشد.

نحوه دسترسی به درخت انجیر معابد كیش

برای دسترسی به این جاذبه طبیعی و زیبای جزیره كیش، به میدان المپیك كیش رفته و سپس به سوی میدان حریره حركت كنید. در این میدان با خیابانی تحت عنوان «درخت سبز» مواجه خواهید شد كه به محل كاشت درخت انجیر معابد ختم می‌شود.

آدرس درخت انجیر معابد كیش: استان هرمزگان، جزیره كیش، بلوار میرمهنا، میدان المپیك، بلوار المپیك، میدان حریره، خیابان درخت سبز

درخت افسانه‌ای و كهنسال دره سرسبز پرتغالی‌ها در كیش،‌ علاوه بر احترام نزد بومیان منطقه، توجه گردشگران بسیاری را نیز به خود جلب می‌كند. این درخت از درختان لور این ناحیه به شمار می‌آید كه شكل ظاهری عجیبی دارد؛ تنه‌ای بسیار قطور، ریشه‌های آویزان و شاخه‌های عمودی، نمایی متمایز از سایر درختان را برای درخت سبز كیش به ارمغان آورده است.

كارشناسان بر این عقیده‌اند كه قدمت درخت انجیر معابد به دوران حكومت ایلخانان مغول یا امپراتوری تیموریان می‌رسد. گفته می‌شود در این اعصار از تاریخ ایران، درختان سر سبز لور از نواحی جنوب شرقی آسیا (هند و چین) به كشور آمده و در مناطق گرمسیری چون بندر چابهار، بندرعباس و جزایر قشم و كیش كاشته شده‌اند. بر این اساس قدمت درخت سبز كیش را بیش از پنج قرن (۵۰۰ تا ۶۰۰ سال) و برخی از محققان حتی بیش از ۷۰۰ سال برآورد می‌كنند.

قصه درخت انجیر معابد

درخت سبز كهنسال و زیبایی كه قرن‌ها ریشه در تاریخ جزیره كیش دارد، داستان‌ها و افسانه‌های بسیاری نیز در دل خود پنهان كرده؛ افسانه‌هایی كه به‌شكل‌گیری یك اعتقاد و تداوم آن دامن زد. این درخت تنومند و زیبا در باور مردم و در گذر زمان به گیاهی با قدرت فوق طبیعی و به عبارتی نوعی توتم (totem) تبدیل شده است.

درخت انجیر معابد در گویش ساكنان جزیره كیش «لور» یا «درخت سبز» نام گرفته و این عنوان را از اعتقاد بومیان به یادگار دارد. مردمان جزیره بر این باورند كه درخت سبز، خوش یمنی یا به اصطلاح شگون دارد و از این جهت و به قصد برآورده شدن آرزوهای خود، پارچه‌هایی به شاخه‌های درخت گره زده و نیازهای خود را طلب می‌كنند. این نخ یا پارچه‌های بسته شده بر شاخ درخت با دلبستگی مردمان در هم تنیده شده و «لور» را به درختی سبز و مقدس تبدیل ساخته است. زنده‌یاد «احمد محمود»، نویسنده شهیر ایرانی نیز در رمان دو جلدی «درخت انجیر معابد» به اعتقاد عامه مردم از چند نسل به این درخت اشاره می‌كند:

حتی عمه تاجی هم كه زنی تحصیل‌ كرده و روشن‌فكر است به درخت لور اعتقاد دارد و قدرت معجزه‌گر آن را باور دارد:

تاج الملوك عصر روز سه‌شنبه به زیارت انجیر معابد می‌رود. نذرش را ادا می‌كند، شمع می‌گیراند، چند اسكناس ریز به صندوق می‌اندازد و بعد با ترس و لرز می‌رود در صف حاجتمندان ساقه شرقی می‌ایستد.

اول لوح برنجی را با طمانینه می‌خواند و گریه می‌كند. بعد شمع روشن می‌كند و دو شاخه عود می‌سوزاند و بعد التماس می‌كند كه فرامرز خان در كنكور دكتری قبول شود. التماس می‌كند كه به راه راست هدایت گردد.

آرام آرام اشك می‌ریزد و می‌گوید: «حاجتم را روا كن روا كن ای ساقه شرقی، صاحب كرامات! دلم می‌خواهد فرامرز نامی شود، نام اسفندیار خان را با عزت و احترام زنده كند! ای كسی كه با كوه طلای احمر، ثروت‌پرستان را جزا می‌دهد، حاجت دلم را روا كن! دو گوسفند نذر گرسنگان و یك حلقه طلای سه مثقالی نذر خودت روا كن، روا كن.... از پشت سر ذكر هاگا، هگاگا می‌شنود...»

امروزه اما به جهت سلامت و طول عمر معروف‌ترین و پیرترین درخت جزیره،‌ این نخ‌ها و پارچه‌ها باز شده و دورتادور درخت را حصار كشیده‌اند تا كمتر مورد آسیب‌های احتمالی قرار گیرد.

علت نام‌گذاری

درخت انجیر معابد (Ficus religiosa) با نام علمی «فیكوس رلیگیوزا» در واقع یك درخت انجیر زینتی به شمار می‌آید كه اصالتا بومی شبه قاره هند است. این درخت در مناطق مختلفی از جنوب ایران مانند بندرعباس، قشم، كیش و چابهار و همچنین نیك شهر در استان سیستان و بلوچستان یافت می‌شود.

در جنوب ایران عموما با نام محلی لور، لول یا لیر آن را می‌شناسند و یكی از كهن‌سال‌ترین و زیباترین این نوع از درختان در كیش وجود دارد كه به درخت انجیر معابد نیز معروف است.

وجه تسمیه این نام به زمان بودا برمی‌گردد و اعتقادی مذهبی مبنی بر مقدس بودن این درخت وجود دارد. بنا به اعتقاد بوداییان «سیذارتا گواتاما» بنیانگذار این آیین، پس از ۶ سال كاوش و پیگیری و آزمودن حقایق زندگی، به رموز بیداری و روشنگری دست پیدا كرد. این اتفاق، در مكانی موسوم به «بودگایا» رخ داد و بودا زیر درختی به نام «بودی» یا درخت بیداری نشست و پس از مراقبه و مكاشفه، به روشنی رسید و به اصطلاح بودا شد.

درخت انجیر مقدسی در معبد ماهابودی هند وجود دارد كه نقل است زمان كاشت آن به حدود ۲۸۸ سال پیش از میلاد مسیح برمی‌گردد و به‌طور مستقیم از درخت اصلی آن را نشا زده‌اند. ازاین‌رو،‌ درخت انجیر معابد نزد هندویان قداست بسیاری دارد و در نمادشناسی مذهبی آنان، با برگ‌های قلبی شكل شناسایی می‌شود.

در فرهنگ اهالی جنوب ایران نیز چون هندوها،‌ این درخت همیشه سبز، گیاه خاص و مقدسی است و حرمت بسیاری برای آن قائل می‌شوند. مردمان این ناحیه برای برآورده شدن آرزوهای خویش، به رسم دخیل، نخ و پارچه‌های رنگارنگی بر شاخه‌های درخت انجیر معابد می‌بندند و چشم امید به كرامات آن می‌دوزند.