قلعه روی قله ای مخروطی شكل بنا گشته كه كاملا بر چهار طرف خود اشراف دارد. به این صورت محافظان می توانند كوچكترین حركات در این منطقه را رصد و پیش بینی نمایند.
قلعه دختر بشریه در نزدیكی روستای رقه واقع شده است. تأسیسات قلعه شامل آب انبارها، مخازن ذخیره آذوقه، برج ها، اتاق های مخصوص استراحت نگهبانان شاه نشین، انبار كه بخش اعظم آنها بر اثر عوامل جوی و محیطی تخریب شده است می باشد. این قلعه در دوره ساسانی ساخته شده و در دوران بعد مورد استفاده قرار گرفته است.
قلعه دختر بشرویه یكی از قلعه های تاریخی ایران در نزدیكی بشرویه، واقع در استان خراسان جنوبی است. این قلعه در بین قلعه های كوهستانی ایران از بقیه سالم تر و سرپاتر است. از آنجایی كه این قلعه تنها شش كیلومتر با روستای رقه فاصله دارد، آنرا با عنوان قلعه دختر رقه هم می شناسند. هنگامی كه از پایین بر این قلعه با شكوه نظر كنید به عظمت سازندگان آن پی می برید. تصور اینكه ساكنان قلعه در گذشته چه مسیرهای صعب العبوری را برای رسیدن به این مكان طی می كردند، بسیار دشوار است. قرارگیری این قلعه بر بالای ارتفاعات نشان دهنده اهمیت نظامی و دفاعی برای این منطقه می باشد. از دیگر شواهد اثبات كننده این موضوع ساختار استراتژیك قلعه است. ساختار این قلعه به گونه ای است كه افراد می توانند با كمترین نیرو از این قلعه محافظت كنند. قلعه روی قله ای مخروطی شكل بنا گشته كه كاملا بر چهار طرف خود اشراف دارد. به این صورت محافظان می توانند كوچكترین حركات در این منطقه را رصد و پیش بینی نمایند. جالب است كه عده ای می گویند، در گذشته از آبی كه در این قلعه جمع می شده است برای زراعت بهره برداری می كردند اما بعدا مسیر جریان آب را تغییر دادند تا زمین های فعلی بشرویه را سیراب نماید
در مورد تاریخچه و قدمت این قلعه اطلاعات دقیقی و موثقی وجود ندارد. از همین رو در مورد آن چندین نظریه وجود دارد. بعضی از باستانشناسان این قلعه را یكی از سلسله قلعه های ساسانی می دانند كه به همین نام در شهرهای مختلفی بنا گشته اند. مانند قلعه دختر بجستان، قلعه دختر فیروزآباد، قلعه دختر شوشتر و قلعه دختر تربت حیدریه. جالب است بدانید قلعه های كوهستانی متعدد دیگری مانند این قلعه، در هندوستان، آذربایجان و لبنان هم دیده میشود. تمام این قلعه ها در ارتفاعات و نقاط صعب العبور ساخته شده اند. معماری تمام آنها نیز به معماری پیش از اسلام و دوران ساسانی باز می گردد. به همین خاطر این دسته از باستانشناسان تصور می كنند كه این قلعه نیز مربوط به همان دوران می باشد. برخی نیز باور دارند كه در گذشته های بسیار دور گبرها در این قلعه زندگی میكردند. آنها برای اثبات نظریه خود به سنگ قبرهایی اشاره می كنند كه نشان دهنده شیوه خاكسپاری مربوط به مذاهب پیش از اسلام است. عده ای نیز معتقدند كه این قلعه یكی از قلاع فرقه اسماعیلیه بوده است. اسماعیلیان به ساخت قلعه های مستحكم در صعب العبورترین مناطق شهره هستند. اما واقعیت اینجا است كه معماری و سبك این بنا با قلعه های اسماعیلیان تفاوت زیادی دارد. البته این احتمال وجود دارد كه اسماعیلیان نیز در دوره ای از این قلعه استفاده كرده باشند. موقعیت مناسب و اهمیت دفاعی این قلعه مبین این مطلب است. اما بعید به نظر می آید كه خود اسماعیلیان این قلعه را ساخته باشند.
وجه تسمیه
این بناها و قلعه ها در گذشته معبد آناهیتا الهه باران و آب بوده اند. طی سالیان طولانی كه نیایش آناهیتا به دست فراموشی سپرده شد، تنها بر اساس جنسیت مونث این الهه، نام دختر بر روی این قلاع باقی مانده است
معماری قلعه دختر بشرویه
این قلعه در زمره قلاع كوهستانی قرار دارد. از آنجا كه این قلعه ها بر بلندی كوهستان بنا می شدند، دارای نقشه خاص و از پیش تعیین شده ای نبودند. در واقع این قلعه ها، برج ها، اتاق ها، ورودی ها و حصارهای بنا را با توجه به موقعیت طبیعی صخره ها احداث می نمودند. قلعه دختر بشرویه در چهار سطح مختلف بنا گشته است. هر سطح آن، برج و بارو و تجهیزات مجزایی دارند. از این نظر این قلعه دارای یكی از معماری های منحصر به فرد ایران است. این سازه بر روی شیبهای بسیار تندی بنا گشته است. احتمالا ورودی قلعه در بخش غربی بنا بوده كه شیب آن نسبت به دیگر اضلاع كمتر بوده است. قلعه از سه جهت رو به پرتگاه است. تنها راه دسترسی به این قلعه از سمت جنوبی آن می باشد. همین موضوع این بنا را غیر قابل دسترس می كند. در دیواره قلعه برج های مدوری دیده میشود كه به عنوان برجهای دیده بانی مورد استفاده قرار گرفته است. علاوه بر این برج های دیده بانی در چندین بخش از قلعه برج هایی به ارتفاع سه الی چهار متر دیده می شود. این برجها دارای دیوارهایی به هم پیوسته، چندین اتاقك و محفظه هستند. این برج ها را برای جمع آوری آب باران ساخته بودند. مصالح و ملاتی كه برای این بنا به كار برده اند بسیار مقاوم و مستحكم بوده است. چنانچه با وجود تخریب در طی سالیان دراز هنوز هم بخشی از آنها استوار باقی مانده اند. دالان های عریض و مسقف این قلعه، فضاهای مختلف داخل قلعه را به هم متصل كرده است.
آب انبارهای مختلفی در این مكان دیده می شود كه نسبتا از گزند صدمات جان سالم به در برده اند. ساختار این آب انبارها بسیار جالب است. ارتفاع این آب انبارها با هم فرق دارد. اینطور به نظر می آید كه آب انبارها را به گونه ای ساخته اند كه آب از بالا سرازیر میگشته و آب انبارها را به نوبت پر می نموده است. این آب انبارها، آب مصرفی و مورد نیاز اهالی قلعه را تامین می كرده است. تعداد آب انبارهایی كه در قلعه ساخته میشد با تعداد جمعیتی كه در قلعه زندگی می كردند، ارتباط داشت. تالارها و اتاق های بزرگ و وسیع این بنا سالم مانده اند. علاوه بر این در قلعه مخازن ذخیره آذوقه، آسیاب های آبی، اتاقهای مخصوص برای نگهبانان، شاه نشین و برجهای مختلفی دیده میشود.
مصالحی كه در ساخت این قلعه به كار برده شده اند شامل آهك، ساروج، گچ، سنگ و شن می باشد. بخشهایی از دیوارهای قلعه نیز جزئی از كوه هستند كه آن را تراشیده و به شكل دیوار در آورده اند. این قلعه كوهستانی نسبتا سالم مانده است. اما بخشهای زیادی از قلعه نیز از بین رفته است. در كاوشهایی كه در این بنا صورت گرفت، سفالینه هایی را به دست آوردند. طبق بر آورد و تخمین باستان شناسان این سفالینه ها به قرن هفتم تا نهم هجری تعلق دارند.
