شهر بُشرویه، مركز شهرستان بشرویه واقع در استان خراسان جنوبی می‌باشد.
ویژگی‌های كلی
این شهر در موقعیت ۳۳ درجه شمالی و ۵۷ درجه شرقی، در شرق ایران و در غرب استان خراسان جنوبی و در لبه كویر واقع است. به دلیل این موقعیت جغرافیایی، آب وهوای این شهر گرم و كویری است. بشرویه به دلیل حفظ بافت سنتی زیبای خود و بادگیرهای زیبای آن به شهر بادگیرها در خراسان معروف بوده‌است. جمعیت شهر بشرویه در سال ۱۳۸۵، ۱۳,۷۷۸ نفر بوده‌است.
بشرویه از شهرهای تاریخی و قدیمی با عمری چند صد ساله است.بیشتر مردم این دیار به حرفه كشاورزی اشتغال دارند. كشاورزی مبتنی بر منابع زیرزمینی آب و زمین‌های مستعد این منطقه است و عمده محصولات به عمل آمده پنبه، جو، گندم و پسته می‌باشند كه در این بین كشت و برداشت پسته اگرچه از قدیم انجام می‌شده، ولی به تازگی رونق ویژه‌ای گرفته‌است.
نام
كلمه «بُشرویه» مركب از دو بخش «بُش» و «رویه» است و دلالت دارد بر منطقه‌ای كه محل رویش «بُش» است و بُش در نظر اهالی و معمرین شهر، بوته‌ای خودرو از تیره گیاهان كم‌آب كویری و بیابانی بوده كه برای ادامه حیات خود احتیاج به آب فراوانی نداشته و دراصطلاح مردم «ترخ» یا «درمنه» نامیده می‌شده‌است كه در اصل «درِمنه» است.
نظامی در این باب گوید:
چون درمنه درَم ندارد هیچ باد در پیكرش نیارد پیچ
آثار تاریخی بشرویه
در بشرویه آثار تاریخی فراوانی وجود دارند كه پیشینه تاریخی تعدادی از آنها به قبل از اسلام برمی‌گردد و خوشبختانه برخی از آنها هنوز به جا مانده‌اند. از ویژگی‌های بارز این ابنیه، تاریخ‌گذاری و وجود لوحی است كه معمولاً پیشینه و سازنده آن را نشان می‌دهد و هیچ شك و تردیدی برای شناخت گذشته آن باقی نمی‌گذارد. این آثار عبارت‌اند از:
قلعه دختر: این قلعه بر بالای قله‌ای مخروطی شكل قرار گرفته‌است. درباره پیشینه تاریخی این قلعه نظراتی وجود دارد مبنی بر این كه این بنا از دوره ساسانیان بر جای مانده و همچنین این كه این قلعه در زمان فرقه اسماعیلیه بنا شده‌است.
آب‌انبار میان ده: این حوض اولین حوض ساخته شده در بشرویه است.این بنا دارای استحكام و زیبایی خاصی است كه در ساخت آن صورت گرفته به طوری كه با گذشت ۴۰۰ سال از ایجاد آن هنوز كوچك‌ترین تغییری در آن رخ نداده‌است.
حسینیه میان ده (حسینیه حاج علی اشرف): از دیگر مكان‌های مقدسی كه در میان بشرویه ساخته شده، حسینیه‌ای است كه مدور بنا گردیده و دارای دو ایوان است كه به صورت قرینه و به سبك معماری هندی ساخته شده‌اند. دور تا دور این عمارت ایوان‌های كوچكی ساخته شده‌اند. این ساختمان دارای دو طبقه است. طبقه پایین ویژه مردان و طبقه بالا ویژه بانوان است. سازنده این بنا شخصی به نام حاج علی اشرف از اهالی ده خانیك واقع در غرب بشرویه بوده و زمان احداث آن، بر اساس شواهد، دوران حكومت افشاریه در خراسان بوده‌است.
مدرسه علمیه: این بنا كه معروف به مدرسه طلاب علوم دینی نیز هست، در میان ده روبروی مسجد جامع میان ده و حسینیه حاج علی اشرف و در جهت غرب حوض انبار واقع شده و بنایی است كه در ساخت آن به طور كامل خشت و گل به كار رفته‌است. دارای دو ایوان بزرگ در سمت شمال و جنوب است كه ایوان شمالی جهت استفاده در فصل زمستان و ایوان جنوبی كه از عمق و ارتفاع بیشتری برخوردار است جهت استفاده در فصل تابستان بنا شده‌اند.
مسجد جامع میان ده: این مسجد در گذشته‌های دور در زمان سلسله صفوی بنا شده و سبك معماری آن زمان را به خوبی نشان می‌دهد. این بنا به طور كامل از گل و آجر ساخته شده‌است. بنا دارای كاشی‌كاری نیست ولی در ایوانی بزرگ، آیاتی از قرآن مجید كه به خط كوفی بسیار زیبا نوشته شده‌اند به چشم می‌خورد. سقف ایوان‌ها و شبستان مسجد كاملاً هلالی‌شكل است و در سردر ورودی آن، روی سنگ بزرگی اشعاری بیان‌كننده بر زمان ساخت بنا حك شده‌است.
امام زاده هوگند: در فاصله حدود ۱۲ كیلومتری غرب بشرویه و در دامنه كوه، ساختمانی زیارتی وجود دارد كه به نام امام زاده محمد بن اصغر هوگند معروف و مشهور است. از سابقه و شخصیت مدفون در این محل هیچ اطلاع تاریخی در دست نیست و آن چه اهالی به آن اعتقاد دارند، این است كه این جا محل دفن یكی از اولاد امام موسی كاظم (ع) است.
مسجد جامع رقه: این مسجد در سمت شرق دهستان رقه و در منطقه‌ای كه اصطلاحاً به «پایین محله» مشهور است، قرار دارد. این مسجد در طول زمان آسیب‌های فراوانی دیده و در حال حاضر در حد دیواره‌های بیرونی مسجد و بقایای به جا مانده از سه ایوان شرقی، غربی و جنوبی است. سقف ایوان‌های غربی و جنوبی كاملاً تخریب شده و ایوان ضلع شرقی از بقیه كامل‌تر است.
از دیگر بناهای تاریخی بشرویه تپه كرند، رباط اصفاك و نیگنان، قدمگاه ساغند، زیارتگاه بی‌بی نجمه خاتون مجد و قلعه‌های نظامی و دفاعی بشرویه و بند ریز كه در مجاورت قلعه دختر واقع شده می‌باشند.
