ای طرفداران تاریخ و معماری! آیا میخواهید در گذر زمان و موزه ساعت، در یك محیط آرامشبخش، با صدای پرندگان چای خود را بنوشید؟
ای گردشگران آیا ته با حال فكر بازدید از موزه ساعت بودهاید؟ مكانی كه فقط یك بنای تاریخی نیست، تنها معماری دوران قاجار، صفویه و اروپایی هم نیست، فضای سبز و حوض آبی دارد كه باغ سلطنتی دوره قاجار را با معماری دورههای مختلف تركیب كرده و با وجود ابزار مهیجی كه در آن وجود دارد، امروزه تماشاگه زمان شده است.
اینجا زمان متوقف شده است!
اینجا تهران، خیابان زعفرانیه، نبش خیابان پرزین بغدادی است. از بین چندین و چند موزه و كاخهای قدیمی موجود در تهران، گل سرسبد آن را انتخاب كردهایم. از درب آن مشخص است وارد یك معماری خاص خواهیم شد. سردر آیینه كاری شده رنگارنگ، به همراه گچبری زیبای آن، هیجان و شور بیشتری برای ورود ایجاد میكند. درختان و گل و فضای سبزش هم كه نگو و نپرس. بله وارد موزه ساعت شدهایم. در این موزه چه خبر است كه با بناهایی كه قبلا دیدهایم اینقدر تفاوت دارد؟
موزه زمان در گذر زمان!
قدم گذاشتن در باغ قدیمی مربوط به دوره قاجار! به موزه زمان خوش آمدید... گویی همسفر ناصرالدین شاه شدهایم و میخواهیم با او و هم دورهایهایش به یك سفر تاریخی برویم.
این باغی كه هم اكنون اینجاست هم متعلق به داماد ناصرالدین شاه، معیرالممالك بوده است. یك باغ بزرگ و پهناور به وسعت ۵ هزار متر مربع! میگویند این باغ بسیار زیبا و پر از درختان متنوع بوده است. اما از وقتی باغ به پسر معیرالممالك میرسد، چون علاقهای به گل و گیاه نداشته است، درختان را قطع كرده و چوبشان را به عنوان هیزم در كورههای تهران سوزانده است. آخر كسی نیست بگوید اگر خودت علاقه نداشتی، به درخت زبان بسته چه ربطی دارد؟!
اما انگار خبر دیگری در راه بود. حسین خداداد، كارآفرین و تاجر ایرانی این باغ را خریده است. باغی كه در آن تنها یك عمارت خشت و گلی وجود داشت.
خدادادی هم با علاقه تمامی كه به این عمارت داشته، دستور میدهد یك ساختمان درست و حسابی از جنس آهن بسازند. ده سالی طول میكشد تا یك بنای مقاومی ساخته شود. الان یك طبقه همكف و یك طبقه دیگر روی آن سوار است. این شد یك ساختمان درست و حسابی. اما او به همین شكل ساختمان قانع نیست، از بهترین استادان به نام گچبری آن زمان، میخواهد تا بهترین نقوش را با خلاقیت و زیبایی هر چه تمام بر این عمارت ایجاد كنند.
برای ایجاد این اثر هنری زیبای خاص، ۱۲ سال زمان لازم بود. سردرها و حاشیهها زمان قاجاریه را نمایش میدهند. در گوشه و كنار این ساختمان اعجوبه، از تركیب سبكهای ایرانی و فرنگی استفاده شده است.
این ۷۰۰ متر زیربنا با آن ظاهر پر شكوهش در سال ۵۶ به صورت كامل آماده میشود. اما خدادادی تنها یك سال در آن زندگی كرده و پس از انقلاب به آمریكا مهاجرت میكند. این عمارت باشكوه در دست بنیاد مستضعفان قرار گرفته و در سال ۱۳۷۸ به عنوان موزه ساعت، شروع به كار كرد.
موزه زمان، شگفت انگیز فراموش نشدنی
از معماری شگفتانگیز داخل بنا كه بگذریم، فوارهها و حوزچههای آب جلوی درب ورودی به موزه، حس و حال خوبی میگیریم. اما این آب فقط جنبه زیبایی ندارد بلكه یك ساعت آبی بزرگ آنجا قرار گرفته است. یك ظرف درجه بندی شده پر از آب، كه زیر ظرف سوراخ كوچكی دارد. آب قطره قطره از ظرف خارج میشود. مقدار آبی كه ته ظرف باقی میماند، نشان میداد ساعت چند است!
یا ساعت آبی مكانیكی، دو مخزن داشته و آب از بالا به پایین سرازیر می شود. چوب دندانهداری در مخزن پایین وجود دارد كه وقتی پر از آب شود، چوب به سمت بالا حركت كرده و عقربه ساعت را حركت میدهد.
تازه متوجه خواهید شد مردم زمانهای گذشته، چه ایرانی و چه خارجی، چطور متوجه گذر زمان و تشخیص ساعت در طول شبانهروز میشدند!
ساعت روغنی، طنابی، خورشیدی، اژدها، شمعی، ساعت شنی و ... از جمله ساعتهایی است كه در محوطه قابل نمایش است. وقتی طرز كار هر كدام را میبینیم، متوجه میشویم برای رسیدن به همین ساعتهایی كه الان در دسترس ماست چقدر زحمت كشیده شده و چه افرادی، چه خلاقیتهایی به كار بردهاند.
وقتی از درب ورودی وارد عمارت شویم، وجود نقشها، آثار میناكاری، مجسمهسازی و كچبریهای خاصی كه در هر بخش این ساختمان به كار رفته، باعث متعجب شدنمان خواهد شد. این نشان میدهد چه علاقه، هنر و مهارتی پست تك تك معماری اتاقهای عمارت پنهان شده است!! یكی از این آثار فاخر، اتاق اصفهانیهاست، نقش و نگارهای خاص و دلبرانه كه هر بینندهای را محو تماشا میكند. فقط میتوان گفت آفرین به این همه دقت و سلیقه!
در پس معماری تاریخی عمارت
در طبقه اول ساختمان میتوان انواع و اقسام ساعتهای مچی، شماطهای، مكانیكی، آونگی و ... سیاستمداران قدیم را دید. اتاق اصفهانیها با معماری بینظیرش، هنر تنگبری دوره صفویه، شیشهكاریهای برجسته، تابلوی آفرینش شاگرد كمالالملك، همه و همه ارزش بازدید از این عمارت را زیاد و زیادتر میكند.
در طبقه دوم این عمارت علاوه بر وسایل تعمیر ساعت كه از گذشتههای دور تا كنون جمعآوری شده، آثار هوشنگ فروتن به چشم میخورد. تابلوهایی از قطعات ساعتهای بلااستفاده قدیمی كه هنر جالب و خلاقانهای را به نمایش گذاشته است.
در تاقچههای آن ساعتهای قدیمی ناصر الدین شاه كه از فرنگ آورده، رخ نمایی میكند. همچنین ساعت دكتر حسابی، مصطفی رحماندوست و جمعی دیگر از بزرگان به همراه توضیحاتی روی آن، نظر ما را به خود جلب میكند. فقط میتوان گفت چه سفر تاریخی عجیبی...
اگر عاشق تاریخ و معماری هستید و میخواهید یك روز خاص در یك محیط آرامشبخش را در كنار عزیزان سپری كنید، انتخاب موزه ساعت همچون پرتاب تیری بر هدف است.