ریپورتاژ آگهی
استان لرستان

استان لرستان

استان لرستان در غرب ایران، بین ۴۶ درجه و ۵۱ دقیقه تا ۵۰ درجه و ۳ دقیقة طول شرقی از نصف‌النهار گرینویچ و ۳۲ درجه و ۳۷ دقیقه تا ۳۴ درجه و ۲۲ دقیقة عرض شمالی از خط استوا قرار گرفته و وسعت آن حدود ۲۸۵۵۹ كیلومتر مربع است. این استان،‌ از شمال به استان‌های مركزی و همدان؛ از جنوب به استان خوزستان، از شرق به استان اصفهان و از غرب به استان‌های كرمانشاه و ایلام محدود است.
  • 1400/11/11
  • استان : لرستان
  • شهر : خرم آباد
  • دسته : شهر-استان
آدرس : خرم آباد
تلفن : 66059000-021

موقعیت جغرافیایی و تقسیمات سیاسی استان
استان لرستان در غرب ایران، بین ۴۶ درجه و ۵۱ دقیقه تا ۵۰ درجه و ۳ دقیقة طول شرقی از نصف‌النهار گرینویچ و ۳۲ درجه و ۳۷ دقیقه تا ۳۴ درجه و ۲۲ دقیقة عرض شمالی از خط استوا قرار گرفته و وسعت آن حدود ۲۸۵۵۹ كیلومتر مربع است. این استان،‌ از شمال به استان‌های مركزی و همدان؛ از جنوب به استان خوزستان، از شرق به استان اصفهان و از غرب به استان‌های كرمانشاه و ایلام محدود است. اشترانكوه با ۴۰۵۰ متر ارتفاع بلندترین نقطه استان لرستان است. پست‌ترین نقطة آن در جنوبی‌ترین ناحیه استان واقع شده و حدود ۵۰۰ متر از سطح دریای آزاد ارتفاع دارد. براساس آخرین تقسیمات كشوری در سال ۱۳۷۵، استان لرستان دارای ۹ شهرستان، ۱۰ شهر، ۲۰ بخش، ۸۱ دهستان و ۲۸۴۲ آبادیِ دارای سكنه بوده و مركز آن شهر خرم‌آباد است. شهرستان‌های استان عبارت‌اند از : خرم‌آباد، بروجرد، الیگودرز، دورود، ازنا، كوهدشت،‌ دلفان، سلسله و پل دختر.
جغرافیای طبیعی و اقلیم استان
استان لرستان سرزمینی كوهستانی است كه به جز تعدادی درة آبرفتی و چند دشت كوچك، ناحیة هموار ندارد. این ناهمواری‌ها كه دارای سنگ‌های دگرگونی است، در نتیجة مجاورت با گنبدهای خارایی (درونی) الوند و سربند (شازند)‌ پدید آمده‌اند. در ناهمواری‌های اصلی استان (ارتفاعات اصلی زاگرس)، كوه‌ها به طور منظم از شمال غربی به سوی جنوب كشیده شده‌اند. این ناهمواری‌ها كه معمولاً با دره‌های عمیق همراه‌اند، اغلب فشرده، بلند و ناصاف هستند؛ در حالی كه ناهمواری پیشكوه‌های داخلی به صورت تپه‌ماهورهای گنبدی شكل و كم ارتفاع خودنمایی می‌كنند و نقاط بلند آن‌ها، به گنبدهای خارایی مربوط‌اند. استان لرستان دارای آب و هوای متنوع است. در زمستان، هنگامی كه در شمال لرستان برف و كولاك و سرمای شدید جریان دارد، قسمت‌های جنوبی آن از هوای مطبوع و بارانی برخوردار است. بررسی‌های اقلیمی نشان می‌دهند، خرم‌آباد دارای زمستانی معتدل و تابستانی گرم است و بروجرد زمستانی سرد و تابستانی معتدل دارد. الیگودرز نیز زمستانی بسیار سرد و تابستانی معتدل دارد.
جغرافیای تاریخی استان
اقوام مهاجر،‌ در هزاره سوم و چهارم پیش از میلاد در كوهساران زاگرس اسكان یافتند و سرانجام، سرزمین بین‌النهرین (میان دو رود)‌ را تصرف كردند. نام طایفه‌هایی كه در زاگرس سكونت داشتند، در ‌آثار برجای مانده از سارگن پادشاه مقتدر اَكد (۲۰۴۸-۲۰۳۰ ق.م) آمده است. به استناد كتیبه‌های بابلی، آشوری و ایلامی،‌ ساكنان دامنه‌های كوهساران زاگرس طایفه‌هایی مانند لولوبی، مانایی، كاسی، گوتی، نایدی، آمادا و پارسوا بوده‌اند. تاریخ‌نگاران، در آریایی بودن لولوبی‌ها و مانایی‌ها تردید دارند؛ اما شواهد تاریخی نشان می‌دهند، كاسی‌ها در سال ۱۶۰۰ قبل از میلاد در لرستان كنونی می‌زیستند و حكومت آن‌ها از شمال و شرق لرستان تا اطراف همدان توسعه داشت. این قوم،‌ در هزارة دوم پیش از میلاد در بابل مستقر شدند و دومین سلسلة شاهان بابل را تأسیس كردند. انقراض كاسیان در هزارة‌ دوم پیش از میلاد، با یورش دولت مقتدر ایلام صورت گرفت. در نتیجه، كاسی‌ها به زاگرس عقب نشستند و خراجگزار ایلام شدند و آن‌ها در برابر توسعه‌طلبی آشوری‌ها، در مناطق شرقی، مانند سدی مقاومت كردند. قدرت این قوم كوه‌نشین به حدی رسید كه شاهان سلسلة هخامنشی هنگامی كه از فارس به شوش یا از بابل به اكباتان می‌‌گذشتند،‌ هدیه‌هایی برای ایلات كوهستانی بین راه می‌فرستادند تا مسیر آن‌‌ها را امن نگاه دارند. در دوره‌های بعدی ساكنان این نواحی به طور موقت مغلوب اسكندر مقدونی شدند. در دورة ساسانیان، پشتكوه و پیشكوه را شخصی از خاندان معروف هرمزان اداره می‌كرد. آخرین فرمانروای این خاندان، همان هرمزان بود كه به اسارت سپاهیان عرب درآمد. عرب‌ها در سال ۱۶ هجری قمری پس از فتح حلوان، نواحی شمالی لرستان را گرفتند و در سال ۲۱ هجری قمری، نهاوند و قسمت جنوبی لرستان را نیز به تصرف خود در آوردند.
در سال ۲۲ هجری قمری، هنگامی كه «عمر» سرزمین‌های گرفته شده را در میان لشكریان كوفه و بصره تقسیم می‌كرد، لرستان ضمیمة حوزة كوفه شد و از آن پس جزو ایالت جبال (عراق عجم) درآمد و تا میانة سدة چهارم هجری، حكمران این منطقه یا از بغداد یا از كوفه تعیین می‌شد. در همین قرن، حسنویة كُرد این منطقه را به تصرف خود در‌آورد و خاندان او تا سال ۵۰۰ هجری قمری بر لرستان تسلط داشتند. مقارن استیلای مغول بر ایران، لرستان به دو قسمت لر بزرگ و لر كوچك تقسیم شد. هر یك از این دو قسمت از پیش از استیلای مغول تا مدت زمانی پس از انقراض ایلخانان،‌ امرای نیمه مستقل داشتند. اتابكان لر بزرگ اصلاً از كُردان شام بودند كه از حدود نیمة‌ قرن ششم هجری از راه آذربایجان رهسپار ایران شدند و در حدود اشترانكوه و جلگه‌های شمالی آن اسكان گزیدند. پایتخت اتابكان لرستان در شهر ایذج (مال امیر) بود. خرابه‌های فراوانی از آن دوره باقی مانده كه بیشتر آن‌ها به دورة ساسانیان مربوط است و هنوز در این محل دیده می‌شوند. اتابكان لر بزرگ تا نیمة‌ اول قرن نهم هجری حكومت كردند (۸۲۷-۵۰۰ هجری قمری) و آخرین آن‌ها كه غیاث‌‌الدین كاووس نام داشت،‌ به دست سلطان ابراهیم بن شاهرخ تیموری برافتاد و سلسلة‌ او منقرض شد. اما اتابكان لر كوچك (۱۰۰۶-۵۸۰ هـ.ق) كه چندین امیر معتبر داشتند و حكومتشان نیز طولانی‌تر بود،‌ هیچ‌وقت اهمیت و اعتبار لر بزرگ را پیدا نكردند. اتابكان لر كوچك موقعیت خود را تا زمان صفویه حفظ كردند و حتی حكومت خود را تا غرب كوه‌های پشتكوه توسعه دادند. آخرین فرد این سلسله شاهوری نام داشت كه در سا ل۱۰۰۶ هجری قمری به فرمان شاه عباس اول كشته شد و سلسلة او نیز برافتاد. بدین گونه حكومت لرستان به حسین نامی محول شد و خاندان این والی تا اوایل روی كار آمدن سلسلة قاجار، بر لرستان حكومت كردند. از آن پس حكومت پشتكوه را گاه حكام بروجرد و زمانی حكام شوشتر به عهده داشته‌اند.
وضعیت اجتماعی و اقتصادی استان
براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسكن سال ۱۳۷۵، جمعیت استان لرستان ۴۳۴‚۵۸۴‚۱ نفر بوده است كه از این تعداد ۵۳/۵۶ درصد در نقاط شهری و ۴۵/۲۶ درصد در نقاط روستایی سكونت داشته، و بقیه غیرساكن بوده‌اند. در همان سال، از ۴۳۴‚۵۸۴‚۱ نفر جمعیت استان، ۵۰۸‚۸۰۷ نفر را مردان و ۹۲۶‚۷۷۶ نفر را زنان تشكیل می‌داده‌اند و لذا نسبت جنسی در استان لرستان ۱۰۴ مرد در برابر ۱۰۰ زن بوده است. در آبان‌ماه ۱۳۷۵، از جمعیت استان ۹۹/۸۸ درصد را مسلمانان تشكیل می‌داده‌اند. این نسبت در نقاط شهری ۹۹/۸۷ درصد و در نقاط روستایی ۹۹/۸۹ درصد بوده است. در فاصلة سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۷۵، ۴۲۰‚۱۳۹ نفر به استان مهاجرت كرده و یا در داخل این استان جابه‌جا شده‌اند. محل اقامت قبلی ۳۰/۳۵ درصد مهاجران در سایر استان‌ها و ۲۰/۴۷ درصد در شهرستان‌های دیگر همین استان و ۴۸/۱۷ درصد در شهرستان محل سرشماری بوده است. محل اقامت قبلی بقیة افراد، خارج از كشور یا اظهار نشده بوده است. مقایسة محل اقامت قبلی مهاجران با محلی كه در آن سرشماری شده‌اند،‌ نشان می‌دهد كه در دهة ۷۵-۱۳۶۵، ۳۷/۵۲ درصد از روستا به شهر، ۳۲/۶۴ درصد از شهر به شهر، ۱۲/۶۴ درصد از روستا به روستا و ۱۶/۱۹ درصد از شهر به روستا مهاجرت كرده‌اند. توزیع مهاجران وارد شده طی سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۷۵ به استان، برحسب مدت اقامت در محل سرشماری نشان می دهد كه بیش‌ترین تعداد مهاجران وارد شده به استان و یا جابه‌جا شده در داخل آن با ۱۴/۹۲ درصد به یك سال قبل از سرشماری و كم‌ترین تعداد آنان (با ۲/۰۳ درصد) به ۹ سال قبل از سرشماری مربوط بوده است. در آبان‌ماه ۱۳۷۵، از ۶۷۳‚۳۵۱‚۱ نفر جمعیت ۶ ساله و بالاتر استان، ۷۴/۸۴ درصد باسواد بوده‌اند. نسبت باسوادی در گروه سنی ۶ تا ۱۴ ساله ۹۴/۰۷ درصد و در گروه سنی ۱۵ ساله و بالاتر ۶۵/۱۰ درصد بوده است.
در بین افراد لازم‌التعلیم (۱۴-۶ ساله) نیز نسبت باسوادی در نقاط شهری ۹۷/۶۹ درصد و در نقاط روستایی ۹۱/۰۶ درصد بوده است. به طوركلی، نسبت باسوادی در بین مردان ۸۰/۶۱ درصد و در بین زنان ۶۸/۸۶ درصد بوده است. این نسبت در نقاط شهری برای مردان و زنان به ترتیب ۸۶/۳۴ درصد و ۷۷/۴۱ درصد، و در نقاط روستایی ۷۴/۸۸ درصد و ۵۹/۳۶ درصد بوده است. در سال مذكور، از جمعیت ۶ تا ۲۴ سالة استان، ۶۷/۶۱ درصد در حال تحصیل بوده‌اند. این نسبت در نقاط شهری ۷۵/۶۹ درصد و در نقاط روستایی ۵۹/۶۷ درصد بوده است. در این استان ۹۱/۵۶ درصد از كودكان، ‌۸۶/۶۷ درصد از نوجوانان و ۳۸/۹۴ درصد از جوانان به تحصیل اشتغال داشته‌اند. در آبان سال ۱۳۷۵، افراد شاغل و افراد بیكار (جویای كار) در مجموع ۳۲/۸۷ درصد از جمعیت ۱۰ ساله و بالاتر استان را تشكیل می‌داده‌اند. این نسبت در نقاط شهری، ۳۲/۱۶ درصد از مردان و ۹/۳۹ درصد از زنان را تشكیل می‌داده‌ است. بیش‌ترین میزان فعالیت به گروه سنی ۳۵ تا ۳۹ ساله با ۵۳/۶۸ درصد و كم‌ترین میزان فعالیت به گروه سنی ۱۴-۱۰ ساله با ۳/۷۰ درصد مربوط بوده است. بالاترین میزان فعالیت برای مردان به گروه سنی ۳۹-۳۵ ساله با ۱۱/۰۶ درصد تعلق داشته است. در سال مذكور، از شاغلان ۱۰ ساله و بالای استان، ۳۰/۰۳ درصد در گروه‌های شغلی كشاورزی، ۲۷/۰۸ درصد در گروه‌های شغلی صنعت و ۴۰/۹۹ درصد در گروه‌های شغلی خدمات و ۱/۹۰ درصد نامشخص و اظهار نشده بوده است. این نسبت‌ها در نقاط شهری به ترتیب ۶/۳۵ درصد، ۳۳/۰۲ درصد، ۵۸/۹۷ درصد و ۱/۶۶ درصد و در نقاط روستایی به ترتیب ۵۵/۵۷ درصد، ۲۱/۰۵ درصد، ۲۱/۲۱ درصد و ۲/۱۷ درصد بوده است. اوضاع اقتصادی و اجتماعی استان تحت تأثیر شرایط اقلیمی، تاریخی و جغرافیایی، شرایط متفاوتی پدید آورده است كه در زیر به آن‌ها اشاره می‌شود : هوای سرد مناطق بلند و گرمای نواحی جلگه‌‌ای جنوب استان، سبب گسترش زندگی كوچ‌نشینی شده است. طوایف لر «بهاروند»، «میرزاوند»، «میردریكوند» و «قلاوند» از لُران گرمسیری و «جودكی و میر» در بخش ملاوی، «بیرانوند» در بخش چغلوندی، «حسنوند، یوسف‌وند، كولیوند و قلائی» در سلسلة الشتر، «ایل پاپی» در بخش پاپی، «سگوند،‌ دالوند و كارمه» در بخش زاغه،‌ «بختیاری و چهارلنگ» در الیگودرز و طوایف دلفان در این قسمت استان زندگی می‌كنند.
استان لرستان با برخورداری از هوای متنوع و رودهای پرآب و خاك آبرفتی حاصل‌خیز، استعدادی ویژه در كشت محصولات كشاورزی دارد. غلات، چغندرقند و حبوبات،‌ مهم‌ترین فرآورده‌های كشاورزی آن محسوب می‌شوند. در نواحی جنوبی و پاره‌‌ای مناطق دیگر استان، محصولات گرمسیری تولید می‌شود. بازده تولیدات كشاورزی استان به دلیل استفاده از روش‌های سنتی، به ویژه در زمین‌های دیم كوهستانی و پایكوهی، اندك است. دامپروری و دامداری در سراسر استان رایج است. عشایر، روستاییان و ساكنان اطراف شهرها به فعالیت‌های دام‌پروری می‌پردازند. در نواحی مرطوب‌تر استان، پرورش گاو و در میان عشایر و روستاهای خشك‌تر پرورش گوسفند و بز، مرغ و خروس، غاز،‌ بوقلمون و مرغابی و دیگر طیور رایج است. در سال‌‌های اخیر در اطراف شهرهای استان، واحدهای مرغ‌داری‌ها و گاوداری‌های صنعتی نیز تأسیس شده است. پرورش زنبور و تولید عسل، یكی دیگر از فعالیت‌های كشاورزی مردم استان است. توسعة صنعتی استان لرستان در سال‌های گذشته،‌ همراه با سیاست توجه به نقاط محروم و استقرار و ایجاد كارخانه‌های صنعتی متعدد رو به رشد است. از جمله می‌توان به صنایع ساختمانی، فلزی،‌ سرامیك، غذایی، پوشاك،‌ شیمیایی و صنایع دستی اشاره كرد. صنایع دستی استان لرستان مشتمل بر قالی‌بافی، جاجیم‌بافی، جولاهی، گیوه‌بافی، دباغی، هورسبو (یك نوع خورجین) و چادربافی است. این نوع محصولات ضمن تأمین مصارف خانواری تولیدكننده، برای فروش به بازارهای محل نیز عرضه می‌شود. در استان لرستان معادن بسیار از قبیل سنگ تراورتن (در چگنی و كوهدشت)، مرمریت (در ازنا،‌ الیگودرز و بروجرد)،‌ فلداسپات، تالك و سیلیس (در بروجرد، الیگودرز و ازنا)، سنگ گچ (در دورود و كوهدشت)، سنگ آهك (در خرم‌آباد و كوهدشت) و سرب و روی (در الیگودرز) وجود دارد كه بخشی از آن‌‌ها مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند.

استان لرستان-0cIg9iNblv