روستاهای كرج را در این مطلب به شما معرفی خواهیم كرد. در ابتدا با شهرستان كرج و سپس به معرفی ۷۰ روستای كرج می پردازیم .شهرستان كَرَج یكی از شهرستانهای استان البرز است. این شهرستان در شرق استان البرز قرار دارد. این شهرستان پرجمعیتترین شهرستان استان البرز و چهارمین شهرستان پرجمعیت ایران است. مركز این شهرستان، شهر كرج است.
تقسیمات كشوری
محدوده اولیه این شهرستان برابر با استان البرز كنونی بود تا اینكه شهرستان ساوجبلاغ در سال ۱۳۶۸ از كرج جدا شد، البته قلمرو اولیه شهرستان ساوجبلاغ علاوه بر قلمرو كنونی شامل دو شهرستان نظرآباد و طالقان نیز میشد، زمانی كه استان البرز تأسیس شد، اشتهارد و فردیس نیز بخشی از شهرستان بودند، اما شهرستان اشتهارد در سال ۱۳۹۱ و شهرستان فردیس در خرداد سال ۱۳۹۲ از این شهرستان جدا شدند.
تقسیمات كنونی
این شهرستان شامل دو بخش است به نامهای بخش مركزی و بخش آسارا.
بخش مركزی شامل سه دهستان و پنج شهر میباشد كه عبارتند از:
شهرها: كرج، ماهدشت، كمالشهر، محمدشهر و گرمدره.
دهستان گرمدره
دهستان محمدآباد
دهستان كمالآباد
بخش آسارا شامل سه دهستان و یك شهر میباشد كه عبارتند از:
شهر: آسارا
دهستان آدران
دهستان آسارا
دهستان نسا

آب و هوا روستاهای كرج
در مقیاس كلی منطقهٔ كرج همانند سایر بخشهای استان البرز در فصول سرد سال متأثر از سیستمهای شمالی و شمال غربی و غربی به ویژه جنوب غربی بوده و ریزشهای جوی آن كه از ماههای آبان و آذر آغاز و تا اواسط اردیبهشت ماه ادامه دارد، تابعی از فعالیتهای سیستمهای فوق میباشد.از نظر ویژگیهای خرد اقلیمی، منطقهٔ كرج از پارهای جهات دارای مختصات شاخصی است كه به آنها اشاره میشود:
منطقهٔ كرج به لحاظ اقلیمی تحت تأثیر ارتفاعات البرز و درهٔ چالوس و رودخانهٔ كرج قرار دارد كه موجب خنك و مرطوبتر شدن این منطقه نسبت به تهران میگردد و این تمایز تقریباً در تمام طول سال مشاهده میگردد. علت اختلاف دمای كرج نسبت به تهران به خصوص در شبها به سبب نزدیكی كرج به ارتفاعات شمالی و سرد شدن شبانهٔ این دامنهها و وزش باد كوه به دشت میباشد. دور بودن كرج از دشت كویر نیز موجب برودت و رطوبت بیشتر این منطقه نسبت به تهران در فصول مختلف سال، به ویژه در تابستان میگردد. در مورد بارندگیهای تابستانهٔ كرج میتوان اینگونه بیان داشت كه گاهی اوقات برخورد دو تودهٔ هوای گرم جنوبی و نسبتاً سرد و مرطوب شمالی كه در سطوح فوقانی ناحیهٔ البرز صورت میگیرد، موجب میگردد كه ابرهای جوششی بسیار فعال در منطقه پدید آمده و ریزشهای رگباری شدیدی را بهوجود آورد كه غالباً همراه با سیل است.

برخی از مشخصههای اقلیمی ایستگاه تحقیقات هواشناسی كشاورزی كرج در دورهٔ آماری ۱۳۵۰ تا ۱۳۸۰ به شرح ذیل میباشد:
میانگین بارندگی سالیانهٔ كرج حدود ۲۵۱ میلیمتر با ضریب تغییرات ۲۴٫۱ درصد و حداقل ۸۹٫۳ میلیمتر و حداكثر ۳۷۴٫۴ میلیمتر میباشد. فصل زمستان با ۴۲٫۳ درصد و فصل تابستان با ۱٫۵ درصد بیشترین و كمترین سهم را در بارش سالیانه بر عهده دارند.

افزایش سطح آلایندهها در كرج
حداقل و حداكثر مطلق دما به ترتیب ۲۰- و ۴۲ درجه و میانگین سالیانه نیز ۱۴٫۱ درجهٔ سانتیگراد میباشد. ماه تیر با میانگین ۲۶٫۰ درجهٔ سانتیگراد و دی با ۱٫۲ درجهٔ سانتیگراد به ترتیب گرمترین و سردترین ماه سال محسوب میشوند. میانگین تعداد روزهای یخبندان با آستانههای صفر، ۵- و ۱۰- به ترتیب ۷۶٫۲۴ و ۷ روز میباشد. میانگین سالیانهٔ رطوبت نسبی ۵۲ درصد و میانگین حداكثر و حداقل آن به ترتیب ۷۲ و ۳۸ درصد میباشد. جمع تبخیر سالیانه از تشت كلاس A بالغ بر ۲٬۱۸۴ میلیمتر میباشد. دی با متوسط ۲۶ میلیمتر و تیر با ۳۷۵ میلیمتر به ترتیب كمترین و بیشترین مقدار تبخیر را دارا هستند. مجموع سالیانهٔ تبخیر-تعرق پتانسیل كیاه مرجع به روش پنمن مانتیث ۱٬۳۰۷ میلیمتر محاسبه گردیدهاست. میانگین ساعات آفتابی سالیانه در طی دورهٔ آماری برابر با ۲٬۸۹۹ ساعت به ثبت رسیدهاست.
باد غالب در كرج كه بر مبنای سه نوبت دیدبانی (صبح، ظهر و عصر) محاسبه گردیدهاست، در جهت شمال غربی بوده و متوسط آن ۳٫۴ متر بر ثانیه میباشد. بیشترین سرعت باد در كرج ۲۴٫۵ متر بر ثانیه از سمت غرب و میانگین سرعت باد ۲٫۲ متر بر ثانیه به ثبت رسیدهاست.امروزه هوای كرج به دلیل گسترش شهر و تردد زیاد وسائل نقلیه و وجود كارخانهها و شهركهای صنعتی رو به آلودگی است بهطوریكه در فصلهای پاییز و زمستان وارونگی هوا كاملاً قابل لمس بودهاست.

روستاهای كرج
روستای آزادبر
آزادبر روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. در گذشته بسیار دور بیشتر مردم، عشایر و كوچ نشین و اكثرا در حال مهاجرت بودند. منطقه آزادبر به لحاظ موقعیت جغرافیایی متصل كننده بیشتر روستا های اطراف به كرج بود و حتی كسانی كه از مناطق شمالی كشور قصد عزیمت به كرج را داشتند از آزادبر عبور میكردند. همین امر موجب شده بود منطقه آزادبر به علت داشتن موقعیت جغرافیایی مناسب و امن، با توجه به شرایط جوی حاكم در كشور و آب و هوای خوب، میزبان چندین پارچه آبادی باشد.البته بیشتر در فصلهای بهار و تابستان در منطقه حضور داشتند و پاییز و زمستان ب علت بارش برفهای سنگین و صعب العبور بودن مناطق كوهستانی به مناطق گرمسیر كوچ میكردند. كم كم با پیشرفت زمان و رشد جمعیت و شیوع بیماریهای واگیر دار، زندگی در چنین منطقه ای سخت و منطقه به مرور زمان خالی از سكنه شد و فقط مردم روستای آزادبر ماندگار شدند. شغل اصلی مردم روستا دامداری و كشاورزی است.
این روستا در دهستان نسا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۲۱۱ نفر بودهاست. مردم آزادبر به زبان طبری صحبت میكنند.البته به دلیل شرایط جوی و آب و هوایی در فصل سرما این روستا خالی از سكنه میباشد.
روستای آسیابدرگاه
آسیابدرگاه روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. یكی از روستاهای لورا می باشد كه در طول جغرافیای ۵۱ درجه و ۱۸ دقیقه و عرض جغرافیای ۳۶ درجه ۰۶ دقیقه قرار دارد.ارتفاع این روستا از سطح دریا ۲۲۱۰ متر می باشد كه سیزدهمین روستا از لحاظ ارتفاع از سطح دریا در منطقه لورا می باشد.آب هوای متنوع و دوربودن از جاده اصلی چالوس ،مكانی دنج و آرام را برای اهالی و مهمانان فراهم آورده است.این روستا بهار و تابستای نمدار و خنك ،پاییزی رنگارنگ و سرد و زمستانی سپید با برف های سنگین دارد كه در جای خود بسیار نادر هستند.آسیابدرگاه از دو واژه (آسیاب) و (درگاه)به معنای بیرون تشكیل شده است.علت نامگذاری این روستا آن است كه مكان آسیاب در زمینی خارج از روستا موسوم به چل سر قرار گرفته است.
حدود این روستا از شمال به گردنه تاریك نو ، گو وییر ، هلی چال ، مگس چالك و از جنوب به سریچال ، دهانه كفو ، زرد غار ، گلرد ، تلاورد ، گوچال ، و گردنه ویرنو و از شرق به رودخانه كرج (كندوان) و از غرب به ارتفاعات نیا در محدوده آزادبر می باشد.روستاهای وله در شمال ، امام چشمه (شاهپل) در شرق ، كهنه ده و آزادبر در غرب و روستای كوشكك در جنوب با آسیابدرگاه هم جوار می باشند.این روستا در دهستان نسا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۰۰ نفر بودهاست.
روستای ابهرك
ابهرك روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. ساكنین ابهرك تاتزبان هستند و تاتی را با گویش طالقانی صحبت میكنند.این روستا در دهستان آدران قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵ جمعیت آن ۹۰ نفر بوده است.
روستای ادران
ادران روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. این روستا در دهستان آدران قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۳۹۱ نفر بودهاست.مردم روستای ادران تات هستند و زبانشان تاتی است.

روستای ارنگه
ارنگه بزرگ كه در ۱۵ كیلومتری جاده چالوس كه داری ۷ روستا است از توابع بخش آسارا شهرستان كرج كه در استان البرز واقع شده است. اولین روستای این منطقه به اسم ارنگه میباشد و بقیه روستاها به ترتیب قید میشود ابهرك، جوراب یا گورآب، سرزیارت، جی كه در محاوره روستایی منطقه به آن گی گفته میشود، سیجان و آخرین روستای ارنگه بزرگ خور است كه پیست اسكی خور در آن قرار دارد.
از جمله مكانهای دیدنی منطقه ارنگه، آبشار خور، دره هفت چشمه گی و پیست اسكی خور است كه جهت دسترسی به منطقه ارنگه، پس از ورود به جاده چالوس از سمت كرج در كیلومتر ۱۵، در جهت راست تابلویی میباشد كه شما را به سمت این روستا ارنگه هدایت میكند كه از داخل این روستا میتوانید به روستاهای دیگر هم بروید ولی یك مقداری مشكل است. ولی برای راحتی راه باید دو كیلومتر جلوتر از روستای ارنگه اگر از وردی خوزنكلا وارد شده و جاده دست راستی قبل وارد شد به روستا را ادامه بدهید راحتتر به روساهای ارنگه بزرگ دست رسی خواهید داشت.زبان اصلی مردم ارنگه و روستاهای منطقه زبان فارسی با لهجه خاصه این منطقه است. از دیرباز نام ارنگه به سیب بسیار خوش طعم آن و چشم انداز زیبا و مردمان متشخص و مهربان آن مشهور بوده است.
موقعیت روستای ارنگه
روستایی زیبا و خوش آب و هوا و با تاریخی كهن در ۱۸ كیلومتری شهرستان كرج قرار دارد. محله كالارگر یكی از محلات این روستا میباشد. این روستا دارای قبرستان قدیمی میباشد كه به وضوح میتوان سنگهای بسیار قدیمی و كهن را مشاهده كرد. تپهای به نام كارنه در این روستا وجود دارد كه بسیار تاریخی و با قدمت زیادی میباشد.
ارنگه دارای باغات بسیاری میباشد كه از مهمترین میوههای آن به سیب زرد، گیلاس، آلبالو، گردو، گلابی و توت میتوان اشاره كرد. لازم است ذكر شود فاصله ارنگه تا خیابان اصلی (جاده چالوس)۲ كیلومتر میباشد كه آسفالت میباشد. در حال حاضر ارنگه بزرگ به صورت دهكدهای زیبا و خانههایی ویلایی بوده و قیمت زمین در آن رو به افزایش است.این روستا در ۱۵ كیلومتری كرج مركز استان البرز قرار داشته و براساس سرشماری سال ۱۳۹۵جمعیت آن ۱۱۱ نفر بودهاست.
ارنگه شامل روستاهای: گوراب، ابهرك، سیجان، سرزیارت جی. چاران و خور میباشد كه به مجموعه آنها ارنگه و به مركز آنها ارنگه بزرگ میگویند.ارنگه از دیر باز مركز حكومتی منطقه بوده و بخش آسارا یكی از توابع ارنگه بوده و در اسناد ثبتی آن به عنوان دهستان ارنگه جزو منطقه ۵ تهران درج گردیدهاست.

روستای امامچشمه
امامچشمه روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. این روستا در دهستان نسا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۵۹ نفر بودهاست.
روستای اویزر
اویزر روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. این روستا در دهستان آدران قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۸۷نفر (۶۳ خانوار) بودهاست.زبان مادری ساكنین روستای اویزر تاتی است.
روستای ایگان
آیگان روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. تاتی زبان رایج در آیگان است.این روستا از توابع بخش آسارا میباشد.جمعیت این روستا در سرشماری ۱۳۹۵ ، ۱۸۶ نفر (۶۹ خانوار) بوده است.
روستای باغ پیر
باغ پیر روستایی از توابع بخش مركزی شهرستان كرج كه در استان البرز واقع شده است.مردم روستای باغ پیر به زبان قدیم كرج یعنی تاتی سخن میگویند.این روستا در دهستان گرمدره قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۹۴ نفر بودهاست.
روستای بیلقان
بیلقان روستایی واقع در شمال شرقی استان البرز میباشد.بیلقان (در تلفظ گفتاری: بیلاقان/ بیلِقون) در ۴ كیلومتری شهر كرج و در نزدیكی منطقه عظیمیه و در ابتدای جاده چالوس واقع شده و روستای حسینآباد، باغ پیر و بهمنیه از توابع ده بیلقان میباشد. بیلقان دارای آثار تاریخی نیز میباشد كه حمام بیلقان و كوره آجر پزی بیلقان از جمله این بناهاست لازم است ذكر شود حمام بیلقان مربوط به دوره قاجاریه میباشد و كوره آجرپزی بیلقان نیز مربوط به دوره صفویه است.تونل و پلی به ارتفاع حدود ۵۰ متر در این شهرك وجود دارد كه جاده چالوس را به ابتدای اتوبان تهران – كرج متصل میكند كه به همین علت این ده نه چندان پرجمعیت را به پیشرفتهایی رساندهاست.
بیلقان بیش از هزار نفر جمعیت دارد و بعلت نزدیكی به رودخانه كرج دارای شرایط خوبی برای سكونت است.بیلقان دارای سازمان آب و تصفیه خانه، مركز مخابرات، خانه بهداشت، سالن ورزشی (شهدای بیلقان)، دو پارك تفریحی (بیلقان و امیركبیر) مجتمع آموزشی شهید ولیزادگان، مقبره پیر و حمام قدیمی میباشد. حمام قدیمی بیلقان كه تا حدود پنجاه سال پیش استفاده میشده و مقبره پیر (واقع در باغ پیر) مربوط به قرن هشتم هجری است.تصفیه خانه سازمان آب بیلقان با تصفیه اولیه آب رودخانه كرج و طالقان آب را از طریق لولههای آبرسانی برای تصفیه كامل و شرب مردم تهران به تصفیه خانه كن ارسال مینماید. مركز مخابرات شهرها و روستاهای واقع در جاده چالوس در بیلقان مستقر است.پیران منطقه هنوز هم با گویش محلی بیلقان كه همان گویش تاتی معروف است با یكدیگر سخن میگویند.

روستای پل خواب
پل خواب روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. این روستا در بخش آسارا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۷۳۷ نفر (۹۹ خانوار) بودهاست.
روستای پوركان
پوركان روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. تاتی زبان مردم روستا است. این روستا در جاده چالوس واقع شده است.این روستا در دهستان آدران قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۲۶۳ نفر (۸۹خانوار) بودهاست.
روستای تكیه سپهسالار
تكیه سپهسالار روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. تاتی زبان مادری مردم روستای تكیه سپهسالار است.گویش تاتی مردم این روستا مانند تاتی رایج در شهر آسارا است.روستای سپهسالار (روستای تكیه سپهسالار) در ۴۳ كیلومتری شمال شهر كرج و به فاصله ۵ كیلومتری غرب جاده آسفالت كرج-چالوس قرار دارد. بیشتر سنگ كوههای اطراف این روستا سرخ رنگ هستند.
بنا به گفته اهالی محل، وجه تسمیه نام روستای سپهسالار، برگرفته از نام امامزاده ای است به همین نام كه به گفته متولی و خادم این امامزاده، از نوادگان مولا علی (ع) است و سپهسالار لشكر حضرت معصومه (ع) بوده كه به زیارت امام رضا (ع) میرفتهاست. وی در الموت اشكور گیلان، در جنگی شكست میخورد و سپاه متواری میشود. خود نیز در آسارا زخمی میشود و به غار كوهی پناه میبرد و در همانجا كشته میشود.این روستا در دهستان آسارا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۳۴۴نفر (۱۱۷ خانوار) بودهاست.
روستای جورآب
گورآب (نام قدیمی به تاتی : جوئَر اِوُ = آب بالا) روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. این روستا در دهستان آدران قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۴۷ نفر بودهاست.
مردم جورآب شیعه مذهب هستند و زبانشان تاتی است.
روستای جی
جی (( گی ))(كرج) روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. این روستا در دهستان آدران قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۰۰ نفر (۴۰ خانوار) بودهاست.
” معنی نام گی یا جی”
با سلام.حتما همه ی شما دوستان حداقل یك بار به اینكه معنی اسم روستا چه هست فكر كرده اید.و اینكه اسم اصلی روستا سرانجام كدامیك از این دو كلمه هست. خوشبختانه در دنیای امروز موتورهای جستجوی اینترنت كمك زیادی برای جمع آوری اطلاعات كرده اند .با یك جستجوی ساده در گوگل معانی مختلف كلمه ” گی” در فرهنگهای مختلف لغت در اختیار ما قرار می گیرد .كه برخی از معانی عبارتند از آبگیر ، تالاب ، شمر(حوض كوچك) مرد.
با توجه به معانی فوق به نظر میرسه كه آبگیر یا محل پرآب در مورد دلیل نام گذاری روستا به اسم “گی” صحیح تر باشه چرا كه روستا با توجه به جغرافیای موجود دارای چندین چشمه سار دائم و فصلی هست و عمق كم چاه های احداث شده هم نشان از قرار گرفتن روستا بر روی صفحه های پرآب زیر زمینی هست.
به نظر میرسه كه با ورود اسلام و ترویج زبان عربی در صده های میانه قمری از آنجا كه حرف “گ”در زبان عربی وجود ندارد برای نوشتن ” گی ” را ” جی” استفاده نموده اند .زبان رایج در این روستا و دیگر روستاهای منطقه تاتی است.ریشه ی زبان روستای جی تاتی است.
تات به بخشی از مردم ایران گفته شده كه از خراسان تا آذربایجان زندگی می كرده اند .و ریشه آنها به قوم ماد باز میگردد و زبانشان تاتی نام دارد كه نوعی از زبان فارسی بوده البته در مناطق مختلف لهجه های مختلف در زبان تاتی وارد شده است اما همچنان ریشه زبان روستاهای البرز و بخش آسارا تاتی می باشد.در زیر تعدادی از روستاهای استان البرز كه به زبان تاتی گفتگو می كنند ذكر می شود.
روستاهای جی ،آزادبر،ابهرك ،ادران، ارنگه پوركان،تكیه سپهسالار، جور آب، چاران،حسنكدر،خوارس،خور،خوزنكلا ،درده، دروان، سرخهدره ،سر زیارت، سرودار ،سیاه كلان ،سیجان، سیرا، شهرستانك، كلوان، كلها، كندر، مورود ،میدانك، نسا، نشترود، نوجان، وارنگهرود، واریان، ورزن، مروت اوا(پسوند اوا در زبان تاتی همان آباد است) و روستاهای مرادتپه، تات زبان هستند. در دامنهٔ جنوبی رشته كوه البرز رودبار الموت و اكثر مردم شهرستان طالقان تات زبان هستند.

روستای چاران
چاران روستایی زیبا واقع در بخش آسارا – شهرستان كرج – استان البرز ( در منطقه ای موسوم به ارنگه وار كه شامل ۸ روستا میباشد )در نزدیكی سد امیر كبیر است كه یكی از این مناطق بكر و بعضا دست نخورده در ایران ، كه خود بهشتی وصف نشدنی است .این روستا در ۲۷ كیلومتری شمال خاور كرج و ۸ كیلومتری خاوری مسیر جاده چالوس بوده و از خروجی خوزنكلا در جاده ای بطول حدود ۷ كیلومتر به روستای زیبای چاران در كوههای البرز واقع شده است .روستای چاران یك روستای كوهستانی با آب و هوای معتدل است. مردم روستا به زبان تاتی سخن میگویند.و عمده فعالیت ساكنین آن باغداری و دامپروری میباشد .
در روستای چاران چندین مكان طبیعی و تاریخی وجود دارد كه بازدید از آنها برای گردشگران بسیار جذاب جلوه می كند.برای رسیدن به روستای چاران از شهرستان كرج به سمت جاده چالوس پس از طی مسیر ۲۰ كیلومتر نرسیده به سد كرج و در منطقهای بنام آدران و بعد از پلیس راه آدران به سمت راست كه تابلوی خوزنكلاء در مسیر جاده دیده میشود و پس از طی كردن جاده آسفالته پر پیچ و خم به دو راهی پیست اسكی خور كه به سمت راست ادامه مسیر میدهیم میرسیم كه این جاده به روستای چاران منتهی میشود.
در ابتدای مسیر روستای خور و در كنار روستای جی، آبشاری به نام آبشار چاران در نزدیكی روستایی به همین نام واقع گشتهاست. دره فرعی چاران به موازات دره خور قرار گرفته و از یك رودخانه پرآب و آبشاری زیبا برخوردار است. روستای چاران یك روستای كوهستانی با آب و هوای معتدل است. این روستا جزء دهستان ارنگه شهرستان كرج در ۲۷ كیلومتری شمال خاور كرج و ۸ كیلومتری خاوری راه كرج به چالوس واقع است. ابتدای جاده كرج چالوس جاده فرعی به طول ۸ كیلومتر در مسیر خور غرب و ارتفاعات چشمهشاهی و پهنهسار، دره فرعی چاران به موازات دره خور و در قسمت جنوبی آن قرار دارد. مسیر رسیدن به آبشار، پوشیده از باغات و مزارع است. آبشار چاران ارتفاعی حدود ۱۰ متر دارد. از روستای چاران تا محل آبشار، سرسبز است و با حداكثر یك ساعت پیادهروی میتوان به آن رسید. پوشش سبز پلكانهای این آبشار بسیار زیباست.
از دیگر جاذبه های این روستا قله پهنسار ( پهنه حصار ) میباشد كه در گذشته های دور بعنوان ییلاق اهالی روستا و همچنین مرتع جهت دامپروری مورد استفاده قرار میگرفت و آثار بناهای ایجاد شده در آن زمان هنوز در منطقه پهنسار قابل رویت میباشد . همچنین در قله پهنسار امامزاده بی بی كوهسار ( بی بی زرین قمر – نقل است كه ایشان یكی از خواهران امام هشتم شیعیان هستند ) واقع شده است كه از گذشته های دور مورد احترام و توجه خاص اهالی بوده و به همت اهالی این روستا بقعه ای ساخته شده كه دارای ۲ اتاق میباشد كه در یكی بعنوان امامزاده نمادهای متبرك بی بی زرین قمر و اتاق دیگر بعنوان استراحتگاه مورد استفاده قرار میگیرد .
برای صعود به قله پهنهسار در حدود پنج ساعت از دل مسیری كوهستانی میبایست عبور نمود تا به قله رسید. مسیری كه خسته كننده جلوه می كند اما با عبور از آن و رسیدن به امامزاده می توان با فضایی معنوی همراه شد و خستگی را از تن به در كرد.
در این روستا یكی از ایستگاههای زلزله نگاری متعلق به پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله نیز وجود دارد. براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۳۰۸ نفر بودهاست.
روستای حسنكدر
حسنكدر روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. روستا حدوداً در كیلومتر ۶۰ جاده چالوس قرار دارد.این روستا در دهستان نسا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۵۹۲ نفر بودهاست.مردم روستای حسنكدر به زبان ایرانی دری وپهلوی سخن میگویند.
روستای خوارس
خوارس روستایی از توابع بخش مركزی شهرستان كرج كه در استان البرز واقع شده است. زبان رایج در روستای خوارس زبان تاتی است.این روستا در مسیر جاده آتشگاه به نوجان در ۴۰ كیلومتری شمال غربی كرچ و فرعی دوران – خوارس قرار دارد. برای رفتن به این روستا می بایست از باغستان به روستای آتشگاه و از آنجا به روستای خوارس رفت.این روستا در دهستان كمالآباد قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۶ نفر بودهاست.
روستای خور
خور روستایی از توابع شهر كرج در استان البرز میباشد. در ۱۷ كیلومتری شهر كرج و در مسیر جاده چالوس بوده و از جاده انحرافی خور به خوزنكلا به طول ۵ كیلومتر به روستای خوش آب و هوای خور در دل كوههای البرز میرسیم. پیست اسكی خور به طول ۱۸۰۰ متر و داشتن ۱۸ میله طولانیترین پیست اسكی ایران میباشد. ازنظر جاذبه های گردشگری، این منطقه بسیار جذاب می باشد . اهالی خور مانند دیگر ساكنین منطقه به زبان تاتی صحبت میكنند. براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۲۹۳ نفر بودهاست.
جاذبههای گردشگری روستای خور
روستای خور البرز از توابع شهر كرج در استان البرز و در ۱۷ كیلومتری كرج و در مسیر جادهٔ چالوس قرار دارد. این روستا افزون بر طبیعت زیبا دارای پیشینهٔ تاریخی نیز است. به نظر میرسد نامگذاری روستای خور به دلیل آب و هوای خوب و مناسب، ابتدا از واژگان خوب یا خرداد گرفته شده و با مرور زمان تبدیل به خور شدهاست. از جاذبههای روستای خور میتوان به «آبشار خور»، «پیست اسكی خور» اشاره كرد. این پیست به طول ۱٬۸۵۰ متر و داشتن ۱۸ میله طولانیترین پیست اسكی ایران است. از دیگر جاذبههای این روستا، «قله گندم چال»، «بقعهٔ امامزاده شاهزاده عسكری» و «تپهٔ دژبر» است.
آبشار خور البرز
آبشار خور در مجاورت روستای خور در استان البرز و در فاصلهٔ ۱۷ كیلومتری جادهٔ كرج-چالوس واقع شدهاست.
پیست اسكی خور (Khur Ski Resort)
پیست اسكی خور با ارتفاعی در حدود ۲٬۸۰۰ تا ۳٬۰۰۰ متر از سطح دریا، در استان البرز و در نزدیكی سد امیركبیر (سد كرج)، در كنار روستای تاریخی خور جای دارد. برای رسیدن به این پیست اسكی در ۲۳ كیلومتری جادهٔ كرج-چالوس، پیش از ورودی تأسیسات سد امیركبیر، باید از راه فرعی مسیر را به سمت غرب پی گرفت و از روستاهای ارنگه و روستای جی گذر كرد.
قلهٔ گندمچال
قلهٔ گندمچال (پهنهسار یا پشتهبند) در كوههای روستای خور البرز است. این قله از قلههای البرز مركزی به ارتفاع ۳٬۶۰۰ متر در بین جادهٔ چالوس و جادهٔ سولقان قرار گرفتهاست. قلهٔ پهنهسار از شمال به قلههای شهرستانك، از غرب به روستای خور و جادهٔ چالوس، از شرق به دهكدهٔ سنگان و جادهٔ سولقان و از جنوب به منطقهٔ وردآورد منتهی میشود. این منطقه به هیچ عنوان بدون تجهیزات حرفهای كوهنوردی قابل دسترس نیست.
بقعهٔ متبركه امامزاده شاهزاده عسكری (ع)
این بقعه در جنوب غربی روستای خور، ارنگه در مسیر جادهٔ چالوس قرار دارد. ساختمان این مكان زیارتی از یك بنای كوچك چهارگوش و ایوانی در چهار طرف آن تشكیل شده كه ضریح چوبی امامزاده در آن نصب شدهاست.
تپهٔ دژبر
تپهٔ دژبر در اسناد باستانی ادارهٔ میراث فرهنگی به همین نام به ثبت رسیده است نیز قرار دارد.
روستای خوزنكلا
خوزنكلا روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. تاتی زبان ساكنین روستای خوزنكلا است.این روستا در ۱۸ كیلومتری جاده چالوس قرار دارد و با عبور از جاده ای فرعی به طول ۸۰۰ متر به روستای خوزنكلا میرسیم. در بخش ابتدایی روستا باید از یك پل عبور كنیم كه بر روی رودخانه كرج ساخته شدهاست. همچنیم درخت تبریزی كنهسالی در ورودی روستا جلوه گری میكند. قدمت محل فعلی این روستا به حدود ۳۰۰ سال و به زمان ناصر الدین شاه میرسد كه شاه ایران برای ییلاق با خدم و حشم عزم جاده چالوس میكرد تا در كاخ خود واقع در روستای شهرستانك اتراق نماید.در چهار طرف روستای خوزنكلا رشته كوههای مختلفی قرار دارد كه هر كدام به مسیر روستای دیگری میرسد.
چون این روستا در كنار رودخانه كرج واقع شده، از زمانهای دور خطر سیل و طغیان رودخانه مردم آنرا تهدید كردهاست. قدیمیهای روستا میگویند این روستا تا كنون ۷ بار سیلاب عظیم را تجربه كردهاست و شدت سیل به اندازه ای بوده كه همهٔ خانهها و احشام آنها را با خود میبردهاست و هر بار اهالی روستا مجبور میشدهاند منازل جدید خود را در نقاط مرتفع تر بسازند اما به مرور زمان و پس از چندین دهه نبود سیل، دوباره مردم روستا تا كنار رودخانه به آبادانی پرداختهاند، تا اینكه باز سیل و طغیان رودخانه گریبانشان را گرفتهاست. پس از ساخت سد امیر كبیر بر روی رودخانه كرج در سال ۱۳۴۲ (كه اولین سد چند منظوره در ایران بود) سیلاب مهار گردید.این روستا در دهستان آدران قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۷۵۳ نفر بودهاست.




روستای درده
درده (كرج) روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. مردم درده تات هستند و به زبان تاتی سخن میرانند .این روستا در دهستان آسارا قرار دارد و ب براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۸۴ نفر بودهاست.
روستای دروان
روستای دروان یا دوروان روستای زیبا و ییلاقی دروان از توابع بخش مركزی شهرستان كرج و استان البرز میباشد.این روستا در ۲۲ كیلومتری شمال غربی كرج قرار گرفتهاست. جاده روستای دروان از منطقه باغستان كرج آغاز میگردد و پس از عبور از روستاهای آتشگاه، نوجان و خوارس به این روستای زیبا میرسد.برخی معتقدند علت نامگذاری این روستا وجود دو رودخانه بزرگ (گت روخانه) و رودخانه كوچك (خورد روخانه) میباشد و نام روستا از تركیب “دو” و “روان” تشكیل شدهاست كه با تركیب این دو واژه، دروان خوانده میشود.
اهالی روستا زبان تاتی را با گویشی نزدیك به طالقانی صحبت میكنند.روستای دروان دارای محصولات باغی متنوع و بی نظیر مثل گیلاس، آلبالو، سیب، گردو و … میباشد.دروان، بالاترین روستا در مسیر رود دروان است و جاده دسترسی هم با رسیدن به این روستا پایان می یابد. آب چشمههای اطراف دروان، از سبكترین و خوشگوارترین آبهای طبیعی و معدنی موجود در منطقه است و سختی بسیار كمی دارد كه در مواردی، یك ركورد به شمار می آید.۱۸۲ نفر
روستای دوخانواری
دوخانواری، روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. این روستا در دهستان آسارا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۲۳ نفر بودهاست.
روستای راشته
راشته از روستاهای ماهدشت در بخش مركزی شهرستان كرج كه در استان البرز واقع شده است.كه امروزه به نام «كوی راشته» به عنوان محلهای از شهر ماهدشت درآمده است.كوی راشته واقع در جنوب شهرستان ماهدشت استان البرز، از طرف شرق در مجاورت صفادشت و ملارد و شهرستان شهریار استان تهران و از طرف غرب، شهرستان اشتهارد و بوئین زهرا استان قزوین قرار دارد.
پیشینه
فرهنگ جغرافیایی ایران ج ۱ در مورد راشته مینویسد: راشته دهی است جزء دهستان حومه ٔ شهرستان كرج، در ۲۲هزارگزی جنوب باختری كرج، كنار راه عمومی كرج به اشتهارد. این ده در جلگه قرار گرفته، هوای آن معتدل و سكنه ٔ آن ۸۶ تن است كه به زراعت اشتغال دارند. آب آن از قنات تأمین میشود و محصولات آن غلات، چغندرقند، بنشن، و میوههای مختلف است و دارای باغستانها و راه ماشینرو است.سطح بالای آبهای زیرزمینی این منطقه و سرازیر شدن آنها در دهههای گذشته باعث به وجود آمدن مناطق سرسبز و باغات فراوان شده بود. در راشته تپههایی باستانی وجود داشت كه امروزه با ساختوساز تخریب شدهاند.تپههای باستانی راشته به سده ۵ تا ۹ ه. ق مربوط است.
روستای ری زمین
ری زمین،روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. این روستا در دهستان آسارا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۶۴ نفر بودهاست.
روستای سرخهدره
سرخه دره روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. مردم سرخهده مانند دیگر روستاها به زبان تاتی صحبت میكنند.این روستا در دهستان نسا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن۱۸۳ نفر بودهاست.
روستای سرزیارت
سرزیارت روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. این روستا در دهستان آدران قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۹۹ نفر بودهاست.مردم روستا مسلمان و شیعه مذهب هستند و به زبان تاتی سخن میگویند.
روستای سرك
سرك (سَرَك) روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. گویش آبادی سرك گویش قصرانی (تاتی و مخلوطی از طالقانی و مازندرانی) است.این روستا از روستاهای جاده چالوس میباشد.مسافت این روستا از اول جاده چالوس ۶۰ كیلومتر میباشد و قبل از روستای شهرستانك واقع شدهاست.مسافت تهران از ابتدای آزاد راه تهران – شمال (تقاطع بزرگراه آزادگان و بزرگراه همت) تا این روستا حدود ۳۷ كیلومتر میباشد.این روستا در دهستان آسارا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۲۹۲ نفر بودهاست.

تاریخچه و دین مردم منطقه
منطقه قصران شامل دو بخش بنامهای قصران داخل (درونی یا علیا) و قصران خارج (بیرونی یا سفلی) میباشد كه قصران علیا همان لواسانات تاریخی است كه شامل شهرهای لواسان، فشم، میگون، آسارا، شمشك، بخشهای رودبارقصران، جاجرود و آسارا، شهرستان پردیس، دهستان لواسان كوچك، دهستان لواسان بزرگ، دهستان سیاهرود، شهرستانك، سرك، لورا و دشت لار بوده و مناطق كوهستانی و ییلاقی – تفریحی فراوانی از جمله پیست اسكی شمشك، دیزین و پیست اسكی دربندسر را نیز فراگرفته است. قصران سفلی یا بیرونی همه محدودهٔ شهر تهران، كن، سلوقان، طرشت، شهر شمیران شامل تجریش، جماران، نیاوران، ولنجك و غیره و نواحی مختلف شهر تهران بجز شهرری را در بر میگیرد.
مناظر آبادیهای واقع در سوی خاور به باختر این محل، و همچنین چكاد دماوند از آنجا بسیار زیبا و دیدنی است. دیههای شهرستانك و سرك و باغها و مزارع جالب آنها در باختر و دیه آهار و میگون و اوشان و باغهای باصفای آنها در خاور به خوبی دیده میشود. در جنوب خاوری آتشگاه در فاصله چهار كیلومتری به خط راست، در میان دره ای خرم و مصفا و باغهای سرسبز فرخ بخش، آثار و بقایا و رسوم و آبادیی كهنه و قدیمی به چشم میخورد، كه آن را اكنون به سبب خوشی و گوارایی و خنكی آبش «شكراب» نامند، كه به شوندهایی كه در همین بحث خواهد آمد به عهد باستان به آتشگاه وابسته بوده و «ارنگیز» یا «ارنگیزان» نام داشتهاست؛ و به دوره اسلامی نیز هماكنون بقعه پنج تن از سادات و امامزادگان مدفون در آنجا است.

دوره پیش از اسلام
با مطالعه متون قدیمی دربارهٔ دین و سیر تحولات آن در منطقه ری و قصران یا تهران و شمیرانات كنونی ، در مییابیم كه ساكنان نخستین این پهنه در آغاز ، ظاهراً آتش ، آسمان ، باد و … و نظیر آن را مقدس میشمردند و خدایی را كه مظهر هر یك از آنان بوده میپرستیدند ، پس از آن نشانههایی از ایمان ساكنان ری و قصران به < اهورامزدا > وجود دارد. پیش از ظهور زرتشت ، مردمان این ناحیه پیرو آیین مغان كه خاستگاه آن از همین پهنه بودهاست بوده اند. از زمان مادها و هخامنشیان كه مغان آیین زرتشت را پذیرفتند ، این دین در نواحی ری ، قصران و دماوند رواج یافت. در سراسر این دوره تا دوره اسلامی دین مردمان مناطق ری ، قصران و دماوند دین زرتشت بود. در مورد زمان زندگی زرتشت نظرات مختلفی ابراز شده اما در مورد قصران وجود قبرستان قیطریه ، آهار و ایگل متعلق به ۳ هزار سال پیش نشان میدهد ظهور زرتشت بعد از قرن نهم پیش از میلاد بوده ، چون در زمان زرتشت مرده را به خاك نمیسپردند ، در حالی كه میدانیم دین مردمان این منطقه زرتشتی بوده و قبرستانها متعلق به ۳ هزار سال پیش ، كه میبایست دین زرتشت نیز قبل از این عدد بوده باشد. در زمان اسكندر و جانشینانش < سلوكیان > دین مردم زرتشتی بوده اما این دین مورد بیتوجهی و بی اعتنایی حاكمان جدید قرار گرفت. اجرای احكام آن سست شد و كانون آتشكدهها رو به خاموشی گذاشت.

این امر در مورد ری و پیرامون آن كه مركز مغان و رهبران مذهبی بود ، شدت بیشتری داشت. در زمان اشكانیان نیز دین به صورت سابق بود و رونقی پیدا نكرد، تا اینكه در زمان ساسانیان ، آیین زرتشت ، دین رسمی كشور شد ، كه ری و مناطق پیرامون آن از اهمیت خاصی برخوردار شد. در آغاز این دوره دین زرتشت در سراسر ناحیه قصران رونق فراوانی داشت و از بین ایزدان ، ایزد ناهید با اعتقادی خاص مورد تقدس و تكریم بود. بطوری كه در كوشه و كنار این نواحی بناهای دینی به وجود آمده ، مانند آتشگاه قصران (قلعه دختر ، قصر دختر ، قزل ماما ، و دیگر موارد) بین آهار و شهرستانك كه بنای نیمه ویران آن هنوز پا برجاست ، خاتون بارگاه بر فراز كوهی به همین نام در گرمابدر ، قلعه هفت دختران و قلعه ای در كمردشت لار و بنایی در شمال ری در دامنه كوه سهپایه در قصران خارج كه اكنون به نام بقه بی بی شهربانو شهرت دارد منتسب به ایزد بانوی ناهید هستند.

دوره اسلامی و پس از آن
همانطور كه در سطرهای پیش اشاره شد ، اصولاً پهنه قصران در تحولات و حوادث سیاسی تابع جریانهایی بودهاست برای ری و دماوند نیز پیش میآمد. اما در مورد پذیرش اسلام تفاوت بین ری و قصران خارج با داخل دیده میشود. بطوری كه پس از تصرف ری توسط نعیم بن مقرن در سال ۲۲ هجری ابتدا مردم ری مانند ذمیان (اهل ذمه) پرداخت جزیه و خراج را پذیرفتند ، كمكم با گذشت زمان و رواج بیشتر اسلام در ری ، رفته رفته آبادیهای واقع در قصران خارج یكی پس از دیگری به دین اسلام درآمدند. اما در قصران داخل وضع به گونه دیگری بود بطوری كه دین زرتشت حتی به هنگام افول در ری و قصران خارج در قصران داخل از رونق فراوانی برخوردار بود و تا مدتها اسلام در بسیاری از نقاط كوهستانی البرز راه نیافت و فقط مردم جزیه و خراج به حاكم مسلمان پرداخت میكردند. از قرن سوم قدرت مازیار در نواحی كوهستانی طبرستان ، رویان ، دماوند ، قصران فزونی گرفت و مأمون حكومت مناطق كوهستانی را به او سپرد و نام اسلامی محمد را برای او برگزید. چون پذیرش اسلام از طرف مازیار سوری و مصلحتی بود در زمان او دین زرتشت پابرجا و آتشكدهها فروزان بود. بعد از آن طاهریان بر این منطقه مسلط شدند ، در زمان طاهر بن عبدالله پاره ای از اتشكدهها خاموش شد. با روی كار آمدن علویان به خواسته بزرگان محلی ، حسن بن زید علوی در سال ۲۵۰ هجری برای دعوت مردم به اسلام به نواحی دماوند و فیروز كوه و قصران رفت ، مردم ضمن پذیرش اسلام با او بیعت كردند.



روستای سرودار
سرودار روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. ساكنین سرودار به زبان تاتی صحبت میكنند.این روستا در دهستان آدران قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۳۱۹ نفر بودهاست.
روستای سیاه كلان
سیاه كلان روستایی از توابع بخش مركزی شهرستان كرج كه در استان البرز واقع شده است.كه تا رجایی شهر حدود ۳ كیلومتر فاصله دارد. مرزهای این روستا از شمال به كوه های دوبرار و از شرق بیجی كوه و از غرب به روستای آتشگاه و از جنوب به بلوار موذن رجایی شهر منتهی می شود.این روستا در دهستان كمال آباد قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۷۱۲ نفر بودهاست.تاتی زبان گفتاری مردم روستای سیاه كلان است.
روستای سیجان
سیجان روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. این روستا دارای طبیعتی بسیار زیبا است كه مقصد بسیاری از مسافران در روز های جمعه و آخر هفته است.این روستا دارای باغ های متعددی است كه در آن میوه هایی نظیر گیلاس،آلبالو،گردو و…زراعت میشود. در این روستا ،در روز عاشورا و تاسوعا مراسم های اصیلی برگزار میشود. زبان رایج در سیجان مانند روستاهای مجاور تاتی است كه كلمات اصیل در گویش این منطقه ریشه در زبان كردی دارد.این روستا در دهستان آدران قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۵۶۱ نفر بودهاست.نكته قابل تامل در این باب این است كه این روستا به دلیل نزدیكی به شهر جمعیت ثابت زیادی نداشته و اكثرا به دلیل تعطیلات به این روستا می آیند.
روستای سیرا
سیرا روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. مردم روستای سیرا (مانند دیگر روستاهای بخش آسارا) به زبان تاتی سخن میگویند.این روستا در شهر آسارا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۲۹۶ نفر بودهاست.
روستای شلنك
شلنك روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. مردم شلنك به گویش قصرانی زبان مازندرانی صحبت می كنند.این روستا در دهستان آسارا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۸۲ نفر بودهاست. مردم شلنك به گویش قصرانی زبان مازندرانی صحبت می كنند.

روستای شهرستانك
شهرستانك، روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. شهرستانك در قدیم مركز بخش كن بوده كه در اواخر سال ۱۳۲۶ ه.ش دهستان شمیران تبدیل به بخش و دهستانهای ارنگه و لورا و شهرستانك ضمیمه بخش كرج شدهاست.این روستا در ۵۵ كیلومتری شمال خاوری كرج و در مرز استانهای البرز و تهران جای گرفتهاست. بلندای این روستا از سطح دریا ۲۱۹۰ متر و آب و هوای آن در زمستان سرد و تابستان معتدل و دلپذیر است.شهرستانك یعنی شهر كوچك؛ همانطور كه از نامش پیداست، منطقهای بزرگ و آباد است. میگویند این ده بزرگ، در زمان پادشاهی قباد از سلسله ساسانی پایهگذاری شده است. آب چشمهسارهای این منطقه بسیار گواراست.
مردم شهرستانك به گویش قصرانی زبان مازندرانی صحبت میكنند.حسین كریمان در جلد دوم كتاب قصران كوهسران آوردهاست: منطقه قصران باستانی شامل مناطق لاوشان، فشم،میگون، شمشك، گاجره و روستاهای كوهپایهای توچلال تا مناطق غربی رودخانه جاجرود. زبان عمومی مردم قصران لهجهای از زبان باستانی پهلوی است كه زبان طبری یا مازندرانی، كه از ریشهٔ زبانهای دیرین ایرانی است، و عربی و اندكی تركی، بدان درآمیخته و از زبان دری نیز در قرون اسلامی تأثیر یافتهاست، و هر چه از ری به مازندران نزدیك تر شوند بر میزان لهجهٔ مازندرانی به همان نسبت افزوده میشود، چنانكه در لهجهٔ میگون و شهرستانك و لالان و زایگان و روته و گرمابدر و شمشك و دربندسر زبان مازندرانی غلبه دارد.جمعیت این روستا بر پایه سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، ۱٬۰۴۸ نفر (۳۱۷ خانوار) بودهاست.
پیشینه
شهرستانك كه روستایی كوهستانی در شمال كوه توچال است، روستایی تاریخی بهشمار میرود و ناصرالدین شاه قاجار در آن كاخ ویژهای داشته كه امروزه با نام كاخ شهرستانك شناخته میشود. جادهٔ ناصری، راهی كه از روزگاران دور ری را به مازندران پیوند میداد و در دورهٔ قاجار گسترش یافت، از این آبادی میگذرد.[نیازمند منبع] امروزه هنوز كوهنوردان از این مسیر استفاده میكنند. در حال حاضر بهترین مسیر دسترسی به شهرستانك، راه آسفالتهٔ ۸ كیلومتریای است كه از جاده كرج-چالوس، نرسیده به گچسر جدا شده و در شهرستانك پایان میپذیرد. آزادراه تهران – شمال نیز از نزدیكی شهرستانك عبور می كند.كه از تهران با طی مسافت ۳۲ كیلومتر می توان به شهرستانك رسید.
با نگاه به یادگارهای تاریخی به جا مانده، دیرینگی این روستا به سدهٔ ششم هجری قمری میرسد. قلعه دزدبند شهرستانك، تپه شنستون (شن ستون) و كاخ شهرستانك (كاخ ناصرالدین شاهی) از آثار تاریخی این روستا هستند.[۵]
رودخانه شهرستانك
رودخانه ای از شاخههای رودخانۀ كرج در دهستان آسارا، واقع در شمال مركز شهرستان تهران.این رودخانه از دامنههای قلۀ تاربیشه (ارتفاع: ۳.۱۵۰ متر) واقع در ۲۵ كیلومتری شمال تهران و دامنههای غربی كوه آهار بشم (ارتفاع: ۳.۱۲۵ متر) در ۱۲ كیلومتری شهر فشم سرچشمه میگیرد.
رودخانۀ شهرستانك كه دو آب نیز نامیده میشود، با درازای حدود ۱۸ كیلومتر از رودخانههای حوضۀ دریاچۀ نمك قم به شمار میرود. شاخههای مختلف این رودخانه با گذر از روستاهای سرینتورو، كلوار، گوجهدره، چاورچالان و زنگده وارد روستای شهرستانك میشوند و پس از پیوستن به یكدیگر با حركت به سوی شمال غرب، زمین روستاهای بسالدره، سربسی، كافردره، كازون، سرك و گودر را آبیاری میكنند؛ رودخانۀ شهرستانك پس از دریافت آب رودخانۀ آب لانیز در ۳ كیلومتری شمال غربی روستای سرك، به رودخانۀ كرج میپیوندد.
رودخانۀ شهرستانك از شاخههای دائمی رودخانۀ كرج به شمار میرود. فصل پرآبی آن، زمستان و روزهای آغازین بهار، و میانگین آبدهی آن حدود ۳۰ میلیون متر بر ثانیه در سال است. منبع تغذیۀ رودخانۀ شهرستانك بارش برف و باران و چشمههای منطقه است.
جاذبههای گردشگری
طبیعت شهرستانك
زمانی كه تهران شهر كوچكی بود و جمعیت آن به دشواری به ۱۵۰ هزار تَن میرسید، تابستان كه میشد بیم آن میرفت كه از بسیاریِ گرما، بیماریها همهگیر شود. در این زمان بود كه ناصرالدینشاه قاجار و درباریانش، به همراه خدمتكاران راهی ییلاقات میشدند و خود را از گزند گرما و بیماری میرهاندند.یكی از ییلاقاتی كه ناصرالدینشاه بدان دلبستگی بسیار داشت، روستای شهرستانك بود در شمال كوه توچال. هوای خوش و چشمانداز دلانگیز آن، دل از ناصرالدینشاه برده بود و شهرستانك جای دلخواهش شده بود. شاه دستور داد در آنجا كاخی ویژه بسازند. هنوز هم این كاخ پابرجاست.
شهرستانك روستای زیبایی ست. طبیعت آن دل میبَرد و هوایش در پاكیزگی كممانند است. این روستای دلربا در مرز استان تهران و استان البرز جای دارد. با پایتخت ۸۴ كیلومتر فاصله دارد و راه آن از جادهی زیبای چالوس میگذرد.شهرستانك روستای كهنی است و دیرینگی آن دست كم به سدهی ششم هجری قمری (۹۰۰ سال پیش) بازمیگردد. این گسترهی رشكبرانگیز، آمیختهای از تاریخ و طبیعت است. باغهایش سرسبز و پُربار است و دیوار و حصاری ندارند و شاخههای درختان از میوههایی مانند زردآلود و توت، گرانبار است. رودخانهای از میان روستا میگذرد كه از چشمهای به نام «گلهگیله» سرچشمه میگیرد. آب آن گواراست و تشنگی را در فصل گرم سال، فرومینشاند.
درخت كهنسالی كه به گفتهای ۲۸۰۰ سال پیش ریشه گرفته است و هنوز هم سایهبخش است، شهرستانك را رنگ و رویی دیگر داده است. بومیها به آن «اُرس» یا «هورست» میگویند. دربارهی اُرس شهرستانك افسانههای كهن بر سر زبانها است. بلندای این كهن درخت به ۱۷ متر و پهنایش به ۱۴ متر میرسد.
زمستانهای روستای شهرستانك مالامال از برف و بوران است. بهار كه میرسد، درختان شكوفه میدهند و بوی خوش گلها، همهجا میپیچد. اما آنچه شهرستانك را بیشتر آوازه بخشیده، همان كاخ ناصرالدینشاهی است.
شهرستانك از روستاهای زیبا و شگفتانگیز ایران است. طبیعت آن رویایی است و ریشههایش سیراب از تاریخی كهن. دیدن آن بی گمان سفری به یادماندنی است. آن اندازه بهیادماندنی كه دیدن دوباره و چندبارهاش آرزویی ماندگار خواهد بود. موقعیت جغرافیایی این روستا به گونهای است كه از شمال به روستای كسیل، از جنوب به كن سولقان، از خاور به شكرآب و آهار و از باختر (:غرب) هم به لانیز و شلینك و سرك میرسد .
قلعه دزدبند (قلعه دختر) شهرستانك
روی خط الراس كوه شهرستانك و بر بلندترین قله آن، از فاصلههای بسیار دور، بنایی به چشم میخورد كه در میان اهالی به قلعه دزدبند (قلعه دختر) شهرستانك معروف است. این بنا كه در حال حاضر فقط پایههای سه اتاق و قسمتی از سقف یكی از اتاقهای آن باقی مانده، با قلوه سنگ و ملاط ساروج ساخته شده و پوشش داخلی آن از گچ بودهاست. آنچه هماكنون بر جای مانده، حاكی از این است كه این بنا قلعه نبوده، بلكه بیشتر به عنوان بنایی دیدهبانی و اطلاعرسانی مورد استفاده بوده و ظاهراً نگهبانان و دیده بانان به وسیله آتشافروزی یا با روشن كردن چراغهای روغنی در داخل این بنا اطلاعات لازم را با یكدیگر رد و بدل میكردند. بررسی سفالهای جمعآوری شده از داخل و اطراف بنا و همچنین بررسی نقشه، پلان و سبك معماری آن حاكی از اسلامی بودن آن است. قطعات سفال نشان میدهد كه ظروف سفال استفاده شده دراین محل، نامرغوب، غیرتجملی و صرفاً جنبه كاربردی داشتهاست. سبك بنا و مصالح به كار رفته و سفالهای پراكنده اطراف بنا شباهت زیادی به آثار دوره ایلخانی و تیموری دارد.
تپه شنستون (شن ستان)
در قسمت جنوب دره گل كیله شهرستانك، دقیقاً قسمتی كه باغهای میوه در بالای كوه به پایان میرسد، قطعات معتنابهی از سفالهای قرمز رنگ با تمپرشن پراكندهاند. این قسمت از دره كه كاملاً در دامنه كوه واقع شده به تپه شنستون معروف است. از زمینهای تپه شنستون برای كشتهای دیم استفاده میشود. به همین جهت قلوه سنگهای پراكنده در دامنه كوه جمعآوری شده و در جای جای دامنه روی هم انباشته شدهاست. با توجه به اینكه در دوران تاریخی بیشتر قبرستانها در دامنه كوهها ایجاد میشده و با وجود سفالهای شبیه این دوره، در این محوطه، میتوان گفت كه تپه شنستون مربوط به چادرنشینان دوران تاریخی است.
كاخ ناصرالدین شاه (َشهرستانك)
در سال ۱۲۹۵ هجری قمری ، زمانی كه ۳۱ یكسال از پادشاهی ناصرالدینشاه سپری شده بود، شاه دستور ساخت كاخ شهرستانك را در دره گل كیله داد. سه سال زمان بُرد تا كاخ در محوطهای ۸۰۰۰ متری ساخته شد. كاخ او ساختمان دو اشكوبهای است كه یك اشكوب آن ویژهی اندرونیان و یك اشكوب دیگر ویژهی همراهان درباری شاه بود. این كاخ در انتهای درهی روستا، كنار رودخانه، ساخته شده است. ناصرالدینشاه از راه كالسكه رو شاهی به گردنهی آهار میآمد و از آنجا به شهرستانك سرازیر میشد! كاخ ناصری در روستای شهرستانك، در سال ۱۳۷۶ خورشیدی ، ثبت ملی شد. بخش اندرونی كاخ را از زیر تلی از خاك بیرون آورند و مرمت كردند. در گوشهی خاوری (:شرقی) كاخ ناصری كتیبهای سنگی جای گرفته است كه بلندای آن چهار متر است. روی این كتیبه نوشتهای وجود دارد كه خوانا نیست. داستانی كه اهالی روستا از این كتیبه بازگفت میكنند این است كه این سنگ از صخرهای بر فراز كاخ ناصری جدا شده و به اینجا آمده و از آنجا كه این سنگ هنگام فرو افتادن و غلتیدن به كاخ ناصری آسیبی نرساند شاه قاجار دستور داد كه شرح این رخداد را بر روی همان سنگ بنویسند!
مجموعه بیرونی این عمارت در واقع حیاطی به شكل مستطیل كه در چهار تراز طراحی شده، ورودی شاهی در تراز اول میباشد و ساختمان دیوانخانه در تراز چهارم و در دو طبقه احداث شده كه داخل آن به وسیله كاغذ دیواریهای الوان و گچ بریهایی در سقف تزئین شدهاست. بخش حرمسرا نیز مشتمل بر فضاهایی است كه بر گرداگرد دو حیاط ساخته شدهاست. این دو حیاط به لحاظ وجود شیب در دو تراز با اختلاف سطح ۳ متر طراحی و ساخته شدهاست. [۱۱]*
چه كسی فكر میكرد كه كهنسالترین موجود زنده ایران، نه سرو مشهور ابركوه باشد و نه جایگاهش تا این حد نزدیك به پایتخت ایران؟ جایی كه بیشتر از هر سرزمین دیگری در وطن قربانی توسعه شده و طبیعتش آسیب دیدهاست. چگونه است كه این بانوی استوار توانسته در سختترین شرایط ممكن دوام آورد و همچنان شاداب و سرحال به زندگی ادامه دهد؟ بانویی كه بر بنیاد مطالعات گاهشناسی درختی – dendrochronology – از روزگاران پرافتخار ایران در پیش از امپراتوری بزرگ هخامنش تا امروز را در جعبه سیاه خود محفوظ داشتهاست! نوشتار پیش رو، در ستایش این بانوی تهرانی است كه سلاطین زیادی در زیر چتر گسترده سایههایش ظهر تابستان را به سرآوردهاند؛ سلاطینی كه شاید در رأس همهٔ آنها ناصرالدین شاه قاجار، سلطان صاحبقران جای گرفته باشد …
بهراستی كه زیباتر از اُرس شهرستانك در كمتر جایی میتوان دید. بهویژه شیب ملایم زمینی كه درخت روی آن سربرآورده و رشد كرده است و پهنهی سبزینهی پیرامونش، تماشاگهی دلانگیز از این درخت ساخته است؛ تا بدان اندازه كه چشم از دیدن و دل از ماندن، سیر نمیشود. تنهی اُرس شهرستانك ستبر است و از این نگاه نیز در میان همهی اُرسهای كشور بیمانند دانسته شده است.
این اُرس كهنسال با دیرینگیای ۲۸۰۰ ساله را باید در روستای شهرستانك دید، شگفت است و خیالانگیز هنگامی كه به عمر دراز این درخت مینگریم. ۲۸۰۰ سال است كه اُرس شهرستانك پایدار مانده است و همهی روزگار و تاریخ ما را، از كهن زمانهای باستانی تا به امروز، نگریسته و دَمی رهایمان نكرده است.
این را نیز تا از یاد نبردهایم بگوییم كه برخی از كارشناسان میگویند كه چهبسا عمر این اُرس از ۲۸۰۰ سال نیز بیشتر باشد. بدین دلیل كه شرایط دشوار جغرافیاییِ رویشگاه اُرس، رشد آن را از اندازهی معمولی كُندتر ساخته است. به هرروی، ژرفای زیاد خاك و سطح پوششی گیاهی درخور اهمیتِ جایی كه درخت شهرستانك سربرآورده، راز دیرزیستی و پایداری آن است.
جنسیت ارس شهرستانك، ماده است. بلندایی ۱۷ متری دارد و تاج پوششیاش ۱۴۱ متر مربع را دربرمیگیرد. میانگین قطر تنهی درخت نیز به ۲۵۰ سانتیمتر میرسد. شگفت نیست كه تنهی اُرس شهرستانك پوسیدگی دارد و بخشی از پوست تنهی آن كنده شده است. از آنرو كه نزدیك به سه هزاره از زندگی آن میگذرد و در همهی آن سدهها، در برابر دگرگونیهای اقلیمی و زیستبومی، آسیبهای ناگزیرانهای دیده است.شهرستانكیها به اُرس كهنسال خود «هورست» میگویند. اینكه هورست به چه معناست؟ نمیدانیم! شاید هم شكل دگرگونیافتهی اُرس باشد.
مقبره استاد عباس شهری شاعر معاصر
عباس شهری فرزند اسماعیل از شاعران نامی معاصر است. وی در سال ۱۲۸۹ خورشیدی در شهرستانك تهران متولد شد. پس از تحصیلات ابتدائی و متوسطه از دانشكده كشاورزی دانشگاه تهران در رشته كشاورزی دانشنامه گرفت. سپس در وزارت كشاورزی به كار مشغول شد و مشاغل متعدد یافت تا بازنشسته گردید. در انواع شعر مهارت دارد ولی هنر ویژه وی در سرودن مثنویهای اخلاقی و اجتماعی است.
دره شهرستانك دارای آب و هوایی معتدل و سرد است. رودخانهای نسبتاً پرآب از وسط آبادی میگذرد كه در نهایت به رودخانه كرج میریزد. كوه تاپیشه، در ۴ كیلومتری شرق و كوه شهرستانك در ۲ كیلومتری شمال آن واقع شدهاست.
آتشگاه قصران
از نظر تاریخی ناحیه ای بزرگ و كوهستانی است و در شمال جلگهٔ ری قرار دارد و سرزمینی است كه محدوده ای از خاور به باختر میان كوه دماوند تا طالقان و از جنوب به شمال میان شهر ری باستان تا مرز مازندران را دربردارد و تهران پایتخت ایران كه اكنون بدین پایه از اعتبار و عظمت رسیدهاست در گذشته بخشی كوچك از قصران بهشمار میآمدهاست و خود قصران نیز یكی از شهرستانهای عمدهٔ ری قدیم بودهاست. منطقه قصران شامل دو بخش بنامهای قصران داخل (درونی یا علیا) و قصران خارج (بیرونی یا سفلی) میباشد كه قصران علیا همان لواسانات تاریخی است كه شامل شهرهای لواسان، فشم،میگون، آسارا، شمشك، بخشهای رودبارقصران، جاجرود و آسارا، شهرستان پردیس، دهستان لواسان كوچك، دهستان لواسان بزرگ، دهستان سیاهرود، شهرستانك، سرك، لورا و دشت لار بوده و مناطق كوهستانی و ییلاقی – تفریحی فراوانی از جمله پیست اسكی شمشك، دیزین و پیست اسكی دربندسر را نیز فراگرفتهاست. قصران سفلی یا بیرونی همه محدودهٔ شهر تهران، كن، سلوقان، طرشت، شهر شمیران شامل تجریش، جماران، نیاوران، ولنجك و غیره و نواحی مختلف شهر تهران بجز شهرری را در بر میگیرد.
در بلندیهای كوه شهرستانك نیز بازماندهی دژی (:قلعهای) هنوز پیداست كه به آن «قلعه دزدبند» یا «قلعه دختر» میگویند. این دژ برج دیدبانی بوده است و دیرینگی تاریخی دارد. دژ دزبند را از قلوهسنگ و ملات ساروج ساختهاند. آنچه اكنون از دژ شهرستانك برجای مانده بخشی از سقف یكی از اتاقها است. در این برج دیدبانی، سفالهای كهنی یافت شده است و پیشینهی آن به روزگار ایلخانان و تیموریان در سدههای هشتم و نهم مهی، برمیگردد.
در سوی جنوب دره تپهای جای دارد كه هیچ درخت میوهای در آن نیست و تنها تكههای سفال قرمز بر روی آن دیده میشود. بومیها به این تپه شنستون میگویند. كشاورزان شهرستانك از زمینهای این تپه برای كشت دیم بهره میبرند.
جایگاه جغرافیایی آتشگاه
این آتشگاه بر روی خط الراس شمالی – جنوبی مار به كوه ها و تیغه ی كوههای آن حدود كه از كوههای كلوم بستك شاخه های گاجره و شمشك تا توچال ادامه می یابد واقع است. بلندای جای آتشگاه از سطح دریا در حدود ۳۱۲۰ متر و یا ۱۰۲۳۳ پاست. طول جغرافیایی آن ۵۱ درجه و ۲۴ دقیقه ، و عرض جغرافیایی آن ۳۵ درجه و ۵۷ دقیقه و ۲۴ ثانیه است. آتشگاه از چكاد توچال كمتر از ده كیلومتر فاصله دارد ، و با چشم غیرمسلح به راحتی از توچال دیده می شود ، ولی به عنوان آتشگاه تاكنون كسی بدان توجهی نكرده است. آتشگاه در شمال راه مالروی آهار به شهرستانك در بلندایی به فاصله ی ۳۲۰ متر از فاصله ی كم را پیاده در مدت یك ساعت به زحمت می توان پیمود. آتشگاه را به خط راست از سوی خاور از دیه آهار شش كیلومتر و نیم و از سوی باختر از دیه شهرستانك ۵ كیلومتر و نیم فاصله است كه مسافت آنها از راه مالرو به سبب پیچ و خمهای كوهستان نزدیك به ۲ كیلومتر بر اعداد بالا افزوده می شود.
مناظر آبادی های واقع در سوی خاور به باختر این محل ، و همچنین چكاد دماوند از آنجا بسیار زیبا و دیدنی است. دیه های شهرستانك و سرك و باغها و مزارع جالب آنها در باختر و دیه آهار و میگون و اوشان و باغهای باصفای آنها در خاور به خوبی دیده میشود. در جنوب خاوری آتشگاه در فاصله چهار كیلومتری به خط راست ، در میان دره ای خرم و مصفا و باغهای سرسبز فرخ بخش ، آثار و بقایا و رسوم و آبادیی كهنه و قدیمی به چشم میخورد ، كه آن را اكنون به سبب خوشی و گوارایی و خنكی آبش «شكراب» نامند ، كه به شوندهایی كه در همین بحث خواهد آمد به عهد باستان به آتشگاه وابسته بوده و «ارنگیز» یا «ارنگیزان» نام داشته است ؛ و به دوره اسلامی نیز هم اكنون بقعه پنج تن از سادات و امامزادگان مدفون در آنجا است.
آتشگاه بودن این بنا
در ناحیه قصران بناهای بازمانده از زمانهای تاریخی گذشته فراوان است كه از آن میان یكی همین بنای مورد بحث است كه آتشگاه بوده است و نگارنده در گذشته به مناسبت جشن ۲۵۰۰ ساله ی شاهنشاهی ایران نوشتاری در این مورد فراهم آورد و پیشكش داشت ، و در اینجا بخش هایی از آن را می آورد : در آیین زرتشت اصرار رفته است كه در كجا كه گروهی از زرتشتیان اقامت می كنند ، و آنجا را وطن می گیرند ، آتشگاهی به وجود آورند ، این دستور در همه نسكهای دینی زرتشتیان ثبت است. به طور كلی آتشكده ها به سه دسته بخش بندی میشود : ۱ – آتش دادگاه : این آتش همان آتش آتشدان خانه هاست ، و مراسم تقدیس ندارد و آتش خانوادگی است ، و آنرا جان خانواده می پندارند. و مقام آن با كدخدای خانه برابر است. ۲ – آتش آدران : این آتش را آتش آدریان یا درمهر نیز می خوانند. پایه و رتبت این آتش بالاتر از مقام آتش دادگاه است. این آتش به دیه ها و بلوك بزرگ و شهرها اختصاص دارد. آتش آتشگاه قصران از این نمونه است. ۳ – آتش ورهرام : مقام آتش ورهرام برتر از دیگر آتش هاست ، و به باور زرتشتیان ستایش و احترام این آتش بر همگان واجب بود. از آبادیهای قصران خارج آنچه به نزدیكی ری واقع بوده اند بی گمان از نظر برگزاری مراسم دینی به آتشگاه بزرگ ری ، دارای آتش ورهرام ، بستگی داشته اند ، بقایای آتشگاه ری در سوی راست راه ری به ورامین در محل موسوم به تپه میل اكنون باقی است ، ولی قصران داخل و آبادیهای دور از ری قصران خارج را آتشگاه ویژه یا آتش آدران بوده است.
تعریف بنا و وضع كنونی و نقشه ی آتشگاه قصران
این آدران بر روی صخره ای بلند از سنگهای شیست بنیان یافته است. گزینش این محل تصادفی نبوده است بلكه در تعیین آن ، همه ی مناسبات و جهات رعایت گردیده است. در میان مرتفعات آن حدود ، این نقطه تنها محلی است كه از آنجا آبادیهای بیشتری از دیه های قصران پیداست ، و بر دره های بزرگ آن حدود همچون دره ی شهرستانك در باختر و دره آهار و ایگل و اوشان در جنوب خاوری و دره ی میگون در خاور مشرف است ، و كوه دماوند و چكاد توچال و رشته های كوه كلوم بستك و گاجره و كسیل از آنجا به خوبی نمایان است.
آتشكده قصران
پهنه ای كه آتشگاه بر روی آن ساخته شده است به شكل چهارگوش است كه هر وجه آن نزدیك به ۱۰ متر و شیب آن از جنوب به شمال نزدیك به ۱.۸۰ متر است كه از مصالح فشرده ی سنگ و ملاط گچ شیب را پر كرده اند ، و همه ی بنا نیز با همین مصالح ساخته شده است. ابعاد كل این بنای مربع شكل ده متر و نود و پنج سانتی متر در نه متر و نود سانتی متر است ، كه در اصل دو اشكوبه بوده است ، ولی آنچه اكنون مشهود است بقایای دو تالار و یك دالان از اشكوب نخست است. درازای تالارها چهار متر و شصت سانتی متر و پهنای تالار باختری سه متر و پانزده سانتی متر و پهنای تالار خاوری دو متر و شصت سانتی متر است. ورودی هر دو تالار از دالانی است كه در جنوب بنا شده است. درازای این دالان هفت متر و پهنای آن دو متر و نیمه خاوری آن از جنوب باز بوده است. و گویا دری نیز از سوی باختر داشته است كه محل آن نیز اكنون باز است. آفتاب به درون تالارها نمی تابیده است. تالار باختری به سبب بسته بودن جلوی ایوان از جنوب ، تاریك تر بوده است ، و باید چنین پنداشت كه آتش سپندینه در این تالار كه هم بزرگتر و هم تاریكتر بوده نگهداری می شده است ، و در برگزاری مراسم و تشریفات دینی از این آتش می گرفتند و به اشكوب بالا كه بنای آن به قیاس آتشگاه های دیگر گویا چهارتاقی و از چهار سو باز بوده است می بردند ، و آیین نیایش در آن فضای باز انجام می پذیرفته است. روكاری دیوارهای به جا مانده در اثر گزند فراوانی كه در طی دوره ها و سده ها از باد و باران و تابش آفتاب دیده ، نرم و خردشده و ریخته است. پوشش تالارها و دالان كه هنوز كمی بجاست از تاق گهواره ای بوده است. بلندی بنا از كف تا روی بام حدود چهار متر و نیم و تا زیر سقف سه متر و پنجاه و هشت سانتی متر و كلفتی تاق نود و دو سانتی متر است. اصل بنا كه بخش بزرگی از اشكوب نخست و همه ی اشكوب دوم آن از بین رفته است از سنگ لاشه و ملاط گچ به روش معمول در آغاز دوره ساسانیان با قالب دبه ساخته شده است. مغز دیوارها بسیار سخت و محكم است ولی بخش هایی از قشر دیوارها و تیزیها و گوشه ها و زوایه های بیرونی آنها پوسیده و نرم شده و ریخته است. پاره سنگها و كلوخ های ملاط و گچ و خاك سقف دیوارهای ویران شده در پای بنا و نیز در فاصله های دورتر به جاست. گوشه هایی از بنا و كف آن از آسیب كلنگ گنج جویان ویران شده است. گویا این آدران را به دوره آبادی یك یا دو بنای فرعی سبك كناری نیز بوده است كه در طی یازده سده كه از ویرانی آن می گذرد ، در آن قله ی بلند به شوند باد و طوفان و رعد و تگرگ و برف و یخبندان سخت و تابش آفتاب گرم روز به كلی نابود و نشانه های آن زدوده شده است.
دیوارهای بنا به صورت مستقل از یكدیگر ساخته شده ، و در مقاطع به هم پیوند ندارند. گویا نخست دیوارهای خاوری و باختری و دیوارهای میانی را به وجود آورده اند كه گنبدهای تالارها بر روی آنها گذارده شده است ، و سپس دیوار شمالی و جنوبی و دیوار داخلی راهرو را ساخته اند كه بعدها بر فراز آن گنبد نهاده اند. در به وجود آوردن این بنا چوب ، چه به صورت قالب دبه (Coffrage) و چه به صورت قالب كمربندی (Cintrage) فراوان به كار گرفته شده است.
دیوار میانی بین دو تالار را به هنگام ساختن گنبدها در قالب ریخته و ساخته اند. نشانه ی تخته چوب های قالبها بر روی دیوارها كاملا پیداست ، و بخشی از ملاطی كه در قالب می ریخته اند ، و در روی سطح كوچك جنوبی و شمالی این دیوار برگشته است به روشنی دیده می شود. همچنین دیوارهای خاوری و باختری از داخل قالبگیری شده است.
گنبدها بیضی شكل با تخته سنگها روی قالب هلالی تاق گذاشته شده است. گنبدها بر روی دیوارها با پیش آمدگی به میزان ۰.۰۵ متر آغاز گردیده است. بر روی هر دیوار سه حفره با قطر ۰.۲۰ متر وجود دارد ، كه برای تحمل چوب بست تاقها و كفهای موقتی بوده است. آنچه از چوبها در این بنا به جا مانده است همه با پوششی از ملاط ویژه پوشانیده شده است تا از عوارض طبیعی نگهداری شود. از این چوبها تا سالهای اخیر مقداری به جا مانده بود و اكنون جز اندكی همه از بین رفته است. مهراز (معمار) به وجود آوردنده ی بنا را به كیفیت تهیه ی ملاط توجهی ویژه داشته است ، و در این باره بیش از تهیه ی سنگهای دیوار كوشش داشته است. سنگها ورقه هایی از شیست كم ستبراست. این سنگ به راحتی ورقه ورقه می شود و همین نكته شوند سنگ چینی به شكل پشت ماهی است كه به روشنی در دیوارهای خاور و باختر فابل دیدن است. از آثار به جا مانده نمی توان دانست كه این بنا را پیرایه های نیز بوده است یا نه؟. راهرو و دورسازی تالار كه در بالا قرار دارد امكان تصور ساختن نوعی پیرایه به صورت منبت یا مولور(Moulure) را می دهد؛ دور از ذهن نیست كه درون ساختمان به شیوه ای زیبا و ظریف گچ كاری شده بوده باشد. در تمام آتشگاه های بازمانده از دوره ساسانی آرایش نخستین از بین رفته و اندود زیر آن نیز فروریخته و در نتیجه اصل دیوار با مصالح نخستین نمایان است.
كفهای درون بنای آدران قصران كه تا حدودی دست نخورده مانده است از قشر ستبری از ملاط (۴ تا ۵ سانتی متر) كه بر روی پی یا سكویی سنگی قرار گرفته پوشیده شده است. ورودی بنا از ایوان یا دالان جنوبی است كه گویا از درگاه باختری یا حنوبی وارد آن می شده اند. گواه هایی مبنی بر اینكه این آدران دو اشكوبه بوده است وجود دارد كه بزرگ ترین این نشانه ها بلندتر بودن بقایای دیوار شمال – جنوبی در میان دو تالار این آدران از اندازه یك اشكوبه است ، و چون این دیوار در میان بنا واقع است و از رخدادها به دور بوده ، سالم تر مانده است. دیگر از نشانه های نشان دهنده دو اشكوبه بودن این آدران بقایای سنگ و كلوخ موجود در پای بناست كه تا نقطه های دور در پیرامون پراكنده شده است ، و با آنكه در طی دوره ها و سده ها ، حوادث طبیعی سنگها و كلوخها را خرد و نرم و نابود كرده اند ، آنچه هم اكنون موجود است از اندازه ی ویرانه ی یك بنای یك اشكوبه زیادتر است. دیگر از نشانه ها نبودن محلی چهارگوشه یا چهارتاقی كه آتش سپندینه در آنجا مورد نیایش قرار می گیرد ، در بقایای آثار موجود است كه گویا باید چنین پنداشت كه این چهارتاقی در اشكوب بالایی قرار داشته است و مردم آنجا پس از گرویدن به اسلام ، آن چهارتاقی را نابود كرده اند.
تاریخچه بنای آتشگاه قصران و ویرانی و درازای پابرجا بودن آن
بنای این آدران به حكم گواه ها از جمله سن یابی كه به روش كربن۱۴ بر روی تكه چوبی كه در گوشه ی باختری دیوار جنوبی دالان آتشگاه انجام گرفته سن آنرا ۲۶۵ میلادی با تقریب ۷۵سال (۲۶۵±۷۵میلادی) تعیین كرده اند كه نتیجه همان دوره اردشیر یا آغاز ساسانیان می شود ، گواه دوم ، همانندی بنا و مصالح به كار رفته در بنا نشان از آتشگاه های پایان دوران اشكانیان و آغاز دوره ساسانیان دارد و سومین گواه اینكه در زمان ساسانیان دین زرتشت دین رسمی كشور شد و بر شمار آتشگاه ها در سراسر ایران افزوده شد.
روستای شهرك طالقانی
شهرك طالقانی (كرج)، روستایی از توابع بخش مركزی شهرستان كرج كه در استان البرز واقع شده است.این روستا در دهستان گرمدره قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۲۰۰ نفر بودهاست.
روستای شهرك نهال و بذر
شهرك نهال و بذر شهركی از توابع كرج در استان البرز میباشد. این شهرك در مسیر جاده كرج – اشتهارد قرار دارد. نهال وبذر ۲۸۳۲ نفر جمعیت دارد.

روستای علیآباد گونه
علی اباد گونه روستایی از توابع دهستان محمدآباد در بخش مركزی شهرستان كرج كه در استان البرز واقع شده است.این روستا در دهستان محمدآباد قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۳۸۰۳ نفر بودهاست.همچنان با سیری در ایران همراه باشید تا با دیگر روستاهای كرج آشنا شوید .
روستای قزلحصار
قزل حصار (كرج)، روستایی از توابع بخش مركزی شهرستان كرج كه در استان البرز واقع شده است.این روستا در دهستان محمدآباد قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن كمتر از سه خانوار بودهاست.
تاریخچه
قزل حصار در دوره قاجار متعلق به كامران میرزا پسر ناصرالدین شاه بوده است. در سال ۱۳۰۰ خورشیدی فردی به نام میرزا علىمحمد خان منفرد در پی طلبی كه از كامران میرزا داشت، به دادگاه شكایت كرد. دادگاه قرار تأمین صادر و قزلحصار را همراه با روستاهای خسروآباد جاجرود، صباآباد و سه فقره دیگر از املاك كامران میرزا توقیف كرد. اما كامران میرزا بی اعتنا به قرار محكمه، همین املاك توقیف شده را به فردی به نام اسلامى، مدیر مدرسه اسلامیه در تهران فروخت كه به دستور عبدالحسین تیمورتاش وزیرعدلیه وقت، از معامله جلوگیری شد.از نتیجه دعوای میان كامران میرزا و منفرد اطلاعی در دست نیست اما در سالهای بعد، قزلحصار از املاك خالصه (دولتی) ثبت و از سال ۱۳۱۰ به مدت پانزده سال برای كشت چغندر به «مؤسسه قند سازى كرج» واگذار شده است.
روستای قلعه روستائی
قلعه روستائی یا تپه قشلاق روستایی از توابع بخش مركزی شهرستان كرج كه در استان البرز واقع شده است.این روستا با توجه به قرارگیری در حاشیه كرج و خوش آبهوا بودن در گذشته و مهاجرتهای بیرویه از روستاها و شهرستانهای ایران به حاشیه شهرهای تهران و كرج به یكی از قطبهای حاشیه نشینی استان البرز تبدیل شده است.در فرهنگ جغرافیایی ایران نوشته حسینعلی رزم آرا درباره این روستا اینگونه آمده است:تپهقشلاق دهی جزء دهستان حومه بخش كرج ، شهرستان تهران است.در ۸ كیلومتری باختر كرج و ۱ كیلومتری باختر جاده كرج به اشتهارد.در جلگه-معتدل-سكنه ۱۰۵ نفر شیعه مذهب فارسی و تركی زبان.دارای قنات و آب از رود كرج – محصولات غلات و صیفی و محصولات باغی – ایل میش مست در بهار به این ده میآیند.دارای راه ماشین رو..این روستا در دهستان محمدآباد قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۴۹۱ نفر بودهاست.

روستای كلوان
كلوان، روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. جمعیت این روستا براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، ۶۵۰ نفر بودهاست.اهالی این روستا اكثراً كشاورز و دامدار میباشند و از اقوام تاتزبان هستند.تعداد ۵ مرغداری كوچك در كلوان فعالیت دارند؛ كه گوشت مرغ همان منطقه را تأمین میكنند. تعداد ۲ استخر پرورش ماهی كوچك نیز جهت تأمین ماهی و توابع فعالیت دارند. در این روستا یك گذرگاه خیلی قدیمی سال ۹۱ بازسازی شد كه مابین دو درخت تنو مند سرو قرار دارد.
ویژگیهای جغرافیایی
قله بلند كاهار در این روستا قرار دارد. این روستا دارای معدن سنگ باریت میباشد و جزء پرآبترین روستاها منطقه است.
روستای كلها
كلها روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. زبان مادری مردم روستا تاتی است.این روستا نزدیك به دریاچه سد كرج قرار دارد.این روستا در دهستان آدران قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۰۷ نفر بودهاست.
روستای كندر
كندر روستایی در ۲۴ كیلومتری شهر كرج است.این روستا از نظر موقعیت جغرافیایی و بر روی نقشه های گوگل جز استان البرز است .از این روستا در قدیم با عنوان ‘ یاد میشدهاست. براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۳۰۰ نفر بودهاست. این روستا دارای جاذبه های گردشگری فراوان است. شغل اكثر مردم روستا باغداری و دامداری است. از میوه های مشهور مبتوان به گیلاس اشاره كرد.
روستای كوشك بالا
كوشك بالا روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. این روستا در دهستان آدران قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۳۸ نفر بودهاست.
روستای كوشكك
كوشكك روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. كوشكك روستایی تاتزبان است.این روستا در دهستان نسا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۴۱ نفر بودهاست.
روستای كهنه ده
كهنه ده روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. این روستا در دهستان نسا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۶۸ نفر بودهاست.ساكنین روستای كهنه ده به زبان تاتی سخن میگویند.
روستای كیاسر
كیاسر روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. این روستا در دهستان آسارا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۲۳۶ نفر بودهاست.
روستای كیاسرلات
كیاسرلات روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. مردم روستا به زبان تاتی صحبت میكنند.این روستا در دهستان آسارا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۳ نفر بودهاست.
روستای گچسر
گچسر نام روستایی در آسارا واقع در شهرستان كرج و در مسیر جاده چالوس است. این روستا در ۶۵ كیلومتری شمال شرقی كرج واقع شده است. ارتفاع این روستا از سطح دریا ۲۲۳۰ متر است. آب و هوای گچسر در زمستان سرد و پربرف و در تابستان مطبوع و دلپذیر است. در این روستا باغات زیبایی همچون باغ لالههای گچسر وجود دارد.گویش گچسری از لحاظ نحوی فارسی است و واژگان آن مازندرانی ساده بوده و صرف افعال آن مختلط است، در حالت ماضی غالبا مازندرانی است.
پیشینه
كورههای گچپزی: در فاصله ۳ كیلومتری از جنوب گچسر كورههای گچپزی قرار دارند كه قدمتشان به دوره قاجار بازمیگردد. این كورهها در آن زمان با هیزم تا ۷۰۰ درجه سانتیگراد گرم میشدهاند و دارای یك تنه استوانهای هستند كه سنگهای گچ آن قرار میگرفته است. به سبب معادن گچ نام گچسر را بر این روستا نهادهاند و همچنان بقایای كورههای گچپزی مشاهده می شود.
آهنینراه و پل سنگی گچسر: در دو كیلومتری گچسر به سمت تونل كندوان، قدمت پل سنگی به دوره ایلخانی باز میگردد و نشانههایی از مرمت در دوره صفویه دارد. چون راه این پل با ابزار آهنی چون دیلم و كلنگ ساخته شده و یا به دلیل استحكام زیاد پل و شباهت رنگ صخرهها به آهن، نام آهنینراه را برای آن انتخاب كردهاند.
كاخ رضاشاهی گچسر: كاخ رضاشاه، بنایی متعلق به دوره پهلوی اول است كه همزمان با عملیات ساخت تونل كندوان جهت نظارت و اقامت رضاشاه ساخته شد. [۴]
غار یخ مراد كهنه ده: سرمای درون غار به حدیست كه تا خرداد ماه هم میتوان قندیلها را دید. در فصل بهار به دلیل رویش گیاهان معطر و مناظر زیبا، این غار پذیرای گردشگران بسیاری میشود.
چشمه وله: در جنوب غربی گچسر و شمال غربی روستای وله است كه آب سرد آن از گروه آبهای گوگردی است و برای درمان بیماریهای مجاری تنفسی و روماتیسم توصیه میشود.
رودخانه گچسر: از میان روستا عبور می كند.
باغ لالههای گچسر: این باغ در سال ۱۳۶۰ افتتاح شد. مجموعهای یك هكتاری با گونههای مختلفی از لالهها است. بازدید از اواسط اردیبهشت به مدت دو هفته برقرار است.
این منطقه كوهستانی سرشار از مناطق تاریخی و طبیعی سرسبز می باشد كه سبب شده قدمت آن به دوره صفوی منسوب شود. خانه های این روستا به صورتی متمركز در بافت كوهستانی و كوچه های پلكانی، پر پیچ و خم و با شیبی تند، در این منطقه استقرار یافتهاند. گفته میشود.
روستای گرمآب
گرمآب روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. این روستا در دهستان نسا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۴۵ نفر بودهاست.مردم روستای گرمآب به زبان تاتی سخن میگویند.
روستای گسیل
گَسیل روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. زبان مردم روستا تاتی است.این روستا در دهستان نسا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۴۳ نفر بودهاست.
روستای گشنادر
گشنادر روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. مردم روستای گشنادر تاتزبان هستند.این روستا در دهستان نسا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۲۰ نفر بودهاست.
روستای گلستانك
گلستانك، روستایی از توابع بخش مركزی شهرستان كرج كه در استان البرز واقع شده است.این روستا در دهستان محمدآباد قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۸۲۷ نفر بودهاست.


روستای لانیز
لانیز روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. فارسی شمیرانی گویش رایج در روستای كوچك لانیز است.این روستا در دهستان آسارا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۹۰ نفر بودهاست. مردم لانیز به گویش قصرانی زبان مازندرانی صحبت می كنند.
روستای لیلستان
لیلستان روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. این روستا در دهستان آدران قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۲۱۹ نفر بودهاست.مردم روستا به زبان تاتی سخن میگویند.
روستای محمودآباد
محمودآباد، روستایی از توابع بخش مركزی شهرستان كرج كه در استان البرز واقع شده است.این روستا در دهستان كمالآباد قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۳۸۱۷ نفر بودهاست.
روستای ملك فالیز
ملك فالیز روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. محل این روستا در كیلومتر ۶۲ جاده چالوس و روبروی پمپ بنزین نساء می باشد.این روستا در دهستان نسا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۴۳۲ نفر بودهاست.ساكنین روستای ملك فالیز مسلمان شیعه هستند و از قوم تات میباشند و زبانشان تاتی است.
روستای ملكآباد
حافظیه(چهارباغ)، ناحیه ۱ شهری از توابع بخش چهارباغ شهرستان ساوجبلاغ كه در استان البرز واقع شده است..مردم این روستا به زبان فارسی صحبت می كنند.این روستا در شهرستان ساوجبلاغ قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۰، جمعیت آن ۴۷۰۷ نفر بودهاست.
روستای مورود
مورود، روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. روستای مورود در ۳۵ كیلو متری جاده كرج_چالوس قرار دارد.این روستا با یك جاده اسفالت كه حدود ۵ كیلو متر طول دارد به جاده چالوس وصل میشود.برای رفتن به این روستا میتوان از تاكسیهای خطی كه در میدان كرج قرار دارد استفاده كرد.ارتفاع روستا مورود حدود ۲۱۰۰ متر میباشد . روستای مورود دارای چندین تایفه میباشد كه قدیمی ترین و بزرگ ترین ان فتحلیان میباشد. یكی از پر بازدید كننده ترین و زیبا ترین مكانها ابشار زیبا و بلندی،به نام ((چاه سر تندور)) به زبان محلی كه به معنی چاه بر روی تنور میباشد كه راه ورود به این ابشار بعد از ورودی به روستا و پس از نگهبانی در سمت چپ به مدت ۱۵ دقیقه كوهپیمایی خیلی خیلی سخت كه فقط ورزكاران حرفه ای كوهنوردی میتوانند عبور كنند میباشد .همچنین در نزدیكی روستا در سمت راست در كنار جاده یك چشمه وجود دارد كه به دلیل وجود نگهبانی سرسخت نمیتوان به چشمه رفت.در سمت جنوب شرقی روستا قله منار ( گله وی) با ارتفاع تقریبی ۳۵۲۰ واقع شدهاست.این قله حد فاصل بین این روستا و روستا واریان و سیجان است.در گذشته نه چنان دور راه ارتباطی این روستا با تهران از سمت شرق روستا در مجاورت كوههای لانیز(هلیورك)سیجان و سنگان بود.
این روستا در بخشداری آسارا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۲۵۸ نفر بودهاست.زبان مادری مردم روستای مورود كرجی است.

روستای میدانك
میدانك روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. این روستا در دهستان نسا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۲۸ نفر بودهاست.اهالی روستا از مردمان تاتزبان هستند.
روستای نسا
نسا (كرج) روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. این روستا در دهستان نسا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۸۶۲ نفر بودهاست.مردم روستای نسا از قوم تات هستند. نسا نامی آشنا در بین مناطق تاتنشین ایران است.روستاهای تاتزبان دیگری با همین نام در طالقان و الموت هستند: نسا، نسا علیا و نسا سفلی.
روستای نشترود
نشترود نام یكی از روستاهای اطراف شهر كرج در استان البرز میباشد كه دارای آب و هوای بسیار خوب و مطبوع و در جوار درهایی زیبا واقع شده است. معبر فرعی منتهی به روستا در میان مردم بومی به نوشتورو تنگه معروف است، علت این نام گذاری فضای كم و باریك مابین دو كوه است كه جاده مذكور در آن واقع شده است می باشد. براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۸۸ نفر بودهاست.
اكثر مردم روستا در شهر زندگی میكنند اما در فصلهای بهار و تابستان با توجه به اینكه روستا دارای آب و هوای خوش و كم نظیری میباشد جمعیت روستا افزونتر میگردد.از قدمای روستا میتوان به كدخدا محمد جهانشیری اشاره كرد. پیشه اصلی بیشتر مردم روستا باغداری است و محصولاتی از قبیل گیلاس، آلبالو، انواع سیب، گلابی، هلو، گردو، فندق، انواع آلو و بسیاری از میوه جات متنوع و همچنین سایر فراورده های این میوه ها منجمله شیره ، لواشك و… را تولید میكنند.
نان های محلی بسیار خوشمزه ای نیز بنام لواش محلی – نان دستی و كال نونك در این روستا پخت می شود كه در نوع خود بی نظیر هستند. برای پخت نان دستی از مغز گردو فراوان و برای كال نونك از سبزیجات معطر بومی همچون گزنه پخته شده با سیر تازه استفاده می گردد كه مانند سمبوسه در داخل خمیر نان قرار می گیرد.
بعلاوه روستای نشترود دارای چشمه های آب سرد فراوانی است كه بخشی از این آبها بعنوان آب شرب و بخش عمده ای به آبیاری باغات روستا اختصاص می یابد.

روستاهای همجوار
از روستاها و آبادیهای همجوار نشترود میتوان به پل خواب، سیرا، ورزن، هرین، لیلستان، كلوان، اویزر، آیگان و از جنوب به كوههای روستای دروان اشاره كرد كه بعضاً قرابت فامیلی نیز مابین اهالی این روستا ها وجود دارد.
جاذبههای طبیعی
آبشار نشترود شهرستان كرج
آبشار نشترود واقع در كیلومتر ۳۵ جاده كرج _ چالوس و در ضلع شمال غرب روستای زیبای نشترود واقع گردیده است. این آبشار با ارتفاع ۱۱۰ متر یكی از بلندترین آبشارهای ایران می باشد. علاقه مندان زیادی در فصول بهار و تابستان برای مشاهده این آبشار به روستای توریستی نشترود سفر میكنند.آبشار نشترود واقع در ضلع شمالغرب روستای نشترود با ارتفاعی در حدود ۱۱۰ متر، یكی از بلندترین و جذاب ترین آبشارهای شناخته شده در ایران بهشمار میرود.علاقه مندان زیادی در فصول بهار و تابستان برای مشاهده این آبشار فوق العاده به روستای نشترود سفر می كنند.

قله خونكار
خونكار نام محلی قلهای در ارتفاع ۳۸۰۰ متری از سطح دریا است كه یكی از قلل مرتفع و معروف كشور برای صعود كوهنوردان است. این قله در بخش میانی سلسله جبال البرز و در جوار قله كهار قرار گرفتهاست. قله ناز در شرق آن و در شمال آن قلل هفتخوان، كرچان و كلاش ویا واقع شدهاند. دسترسی به این قله زیبا از طریق روستای نشترود برای علاقهمندان به كوهنوردی میسر است. دامنه این قله در گذشته های دور محل ییلاقی ساكنین روستا برای اسكان در چادر و چرای گله گوسفندان و دام سبك در فصول گرم سال بوده است.



روستای نصرتآباد خدایار
نصرتآباد خدایار، روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. این روستا در دهستان آدران قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن زیر سه خانوار بودهاست.
روستای نوجان
نوجان روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. مردم این روستا به زبان بومی كرج، صحبت میكنند. آتشگاه در استان البرز را می توان یكی از راههای رسیدن به این محل زیبا دانست.این روستا در دهستان آدران از بخش آسارا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۵۹ نفر بودهاست.
تاریخچه
در جلد نخست كتاب فرهنگ جغرافیایی ایران نوشته حسینعلی رزمآرا كه در تیرماه ۱۳۲۸ به چاپ رسیده است ، درباره نوجان اینگونه آمده است كه نشان دهنده وضعیت این منطقه در آن دوران است : نوجان دهی جزء دهستان ارنگه بخش كرج شهرستان تهران است. در ۲۰ كیلومتری شمال كرج و ۳ كیلومتری باختر جاده كرج به چالوس. كوهستانی و سردسیر ، دارای ۴۶۱ سكنه شیعه مذهب و فارسی زبان. دارای چشمهسار. محصولات غلات ، باغات میوه ، لبنیات و عسل . شغل مردم زراعت و گلهداری و كرباس بافی . دارای راه مالرو.

روستای وارنگهرود
وارنگهرود روستایی است از روستاهای كرج از توابع بخش آسارا كه در استان البرز واقع شده است. مردم روستای وارنگهرود مانند اهالی روستای ولایترود به زبان تاتی صحبت میكنند.این روستا در دهستان نسا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۲۵۷ نفر بودهاست.

روستای واریان
روستای واریان از روستاهای مسیر كرج به چالوس كه در استان البرز واقع شده است. براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۳۹ نفر بودهاست. مردم واریان به زبان تاتی سخن میگویند.روستای واریان ابتدا در جایی كه اكنون بستر دریاچه سد كرج است، قرار داشت اما اهالی و ساكنان آن به مناطق بالاتر كوچ داده شدند و بدین ترتیب تنها راه ارتباطی آن راه آبی است. پس از پیریزی سد امیركبیر، تنها راه ارتباطی به ده واریان گذر از دریاچه سد كرج با قایق است.در این سوی دریاچه و كنار جاده هتلی به نام هتل واریان قرار داشت كه امكاناتی برای قایقرانی و اسكی روی آب نیز دارا بود.
از سال ۱۳۳۴ كه سنگ بنای سد كرج گذاشته شد در روستای واریان حدود ۵۰۰ خانوار زندگی میكردند و این روستا مركزیت داشت و پس از ساخت سد بخش بزرگی از روستا زیر آب رفت و برای تردد اهالی باقیمانده روستا كه با جاده اصلی فاصله داشتند، قایقی در نظر گرفتند كه عبور و مرور تا حدودی میسر شود و در سال ۵۹ نیز پس از اقدامات جهاد سازندگی طبق قرادادی مقرر شد كه سازمان آب و فاضلاب تهران برای اتصال روستا به جاده اصلی پلی بنا كند، ولی این اقدام صورت نگرفت.
این روستا، بههمراه دو روستای رزكان و كوشكبالا، ابتدا در جایی قرار داشت كه هماكنون بستر دریاچهٔ سد امیركبیر قرار دارد؛ اما در پی ساخت سد امیركبیر، یا همان سد كرج، اهالی و ساكنان آن به مناطق بالاتر كوچ داده شدند. بدین ترتیب، از آن زمان بهاین سو، تنها راه ارتباطی آن راه آبی بودهاست، گرچه بااینوجود كشاورزی و دامپروری در این روستا تا مدتها پر رونق بودهاست. زیبایی خاص واریان و زیبایی دریاچه باعث شده بود كه این روستا از موقعیت خاصی برخوردار شود. در آن سوی دریاچه و كنار جاده هتلی به نام هتل واریان قرار داشت كه امكاناتی برای قایقرانی و اسكی روی آب دارا بود. به دلیل نزدیكی به آب و دریاچه شنا اسكی و قایقرانی از ورزشهای اختصاصی بچههای واریان بود و تعدادی از آنان از قهرمانان ملی این سه رشته ورزشی بودند از جمله قهرمانان معروف بومی این منطقه مرحوم حمزه گلابی، موسی قدمی، مجید گل محمدی، منوچهر و حسین خیراللهی، سیاوش حسینی راد، حسین نادری، علیرضا مطلبی و احمدرضاعسگری واریانی و بسیاری دیگر از جوانان میباشند كه در زمره بهترین قهرمانان اسكی و قایقرانی بودند.

چون رفتوآمد با قایق از مشكلات و خطرات خاص خود برخوردار بود بررسیهایی جهت ایجاد راه و یك پل ارتباطی برای اهالی و بومیان این روستا انجام شد ولی به دلایل گوناگون این كار عملی نشد. اكنون از واریان مانند بسیاری از روستاهای دیگر تنها به صورت منطقهای ییلاقی استفاده میشود و آخرین بازماندهها از ساكنان دائمی آن كه یك زوج كهنسال به نامهای حاج كربلایی غلامحسین بهرامی و مشهدی سكینه صیاد معروف به كبلایی و مشسكینه بودند نیز در مهر ماه سال ۱۳۸۶ به كرج مهاجرت نمودند. به تازگی نام روستای واریان در لیست مناطق گردشگری استان البرز جای گرفته.
بازیها و سرگرمیهای واریان
به دلیل مجاورت واریان با سد كرج وآشنایی كودكان و نوجوانان واریان با ورزشهای آبی نظیر: شنا، قایقرانی، اسكی و ماهیگیری بازیهای رایج در دیگر روستاها آنچنان در واریان جایگاهی نداشت اما برخی از بازیها كه معمولاً در پاییز و زمستان انجام میگرفت عبارتند از:توپ كاش. الك دلك. آقا زنجیر باف. اكر دكر. لی لی. سنگ كنارو. اشتر اشترن. درزن بپرك؛ كه در طالقان به ان دو قز بپرك میگویند – كه هر كدام شكل خاص و در برخی موارد و ترانههای مخصوص به خود دارند شنا اسكی و قایقرانی از ورزشهای اختصاصی بچههای واریان بود و تعدادی از آنان قهرمانان ملی این سه رشته ورزشی بودند. مرحوم حمزه. موسی. مجید گل محمدی. از جمله بهترین قهرمانان اسكی بودند. اسكی رشتههای مختلفی داشت از جمله آنها:اسلا لوم. مارپیچ. پرش. تریك برموت. اسكی بدون چو ب و اسكی با پای برهنه.
بیشتر اهالی واریان اكنون در كرج زندگی میكنند، اما با وجود زندگی شهرنشینی، هر از چند گاهی به مناسبتهای مختلف در حسینیه فرهنگی مذهبی واریان واقع در میدان توحید كرج كه به همت و تلاش خود ایجاد نمودهاند، جمع میشوند.
از آداب و رسوم به خصوص واریانیها میتوان به عیادت از خانوادههای داغدار در نخستین روز سال اشاره نمود كه به آن نوعید میگویند. بدین صورت كه اهالی واریان در روز اول سال، و حتی بعضاً پیش از دیدار آشنایان و خانواده نزدیك، به عیادت از خانوادههایی كه در طول سال گذشته كسی از عزیزان خود را از دست داده و داغدار میباشند، یا در اصطلاح نو عید دارند، میروند. البته اكنون این رسم به نوعی تغییر شكل یافته و جامعه بزرگ واریانیها در نخستین روز سال، در محل حسینیه واریان حضور یافته تا ضمن پاسداری از آداب و رسوم گذشته، با هم بودن، صمیمیت و لحظات دوستی را به نمایش بگذارند. برگزاری بیریای مراسم محرم توسط اهالی واریان نیز زبانزد است.

واریان در فرهنگ دهخدا
واریان. نام دهی است از دهستان ارنگه كرج از شهرستان تهران واقع در ۲۵ هزارگزی شمال شرقی كرج و كنار جادهٔ كرج به چالوس در درهٔ رود كرج. ناحیهای است سردسیر و دارای ۱۰۶۸ تن سكنه است. آب آن از رود كرج و چشمه سار تأمین میشود و محصول آن غلات و میوه و لبنیات و عسل و دارای باغهای میوه است. شغل اهالی زراعت و گله داری و كرباس بافی و گیوهسازی است دارای دبستان و راه ماشین رو است.۳۹ نفر

روستای ورزن
روستایی است از توابع بخش آسارا شهرستان كرج كه در استان البرز واقع شده است. از روستاهای جاده چالوس است.احتمالاً به معنی در كنار زر میباشد.رودخانه این روستا از كوه كاهار سرچشمه میگیرد.این روستا بعد از روستای نشترود قرار دارد.این روستا هم جوار با روستاهای نشترود، كلوان، لیلستان، آیگان، كلها، اویزر و سیرا است.این روستا در دهستان آدران قرار داشته و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۲۸۷ نفر بودهاست.

روستای ولایترود
ولایترود یا ولاترو روستایی از توابع بخش آسارا شهرستان كرج كه در استان البرز واقع شده است. مردم این روستا به گویش ولاترویی زبان مازندرانی (طبری) سخن میگویند.این روستا در دهستان نسا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۳۸۲ نفر بودهاست.
روستای وله
روستایی از توابع بخش آسارا شهرستان كرج كه در استان البرز واقع شده است.این روستا در دهستان نسا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۳۰۰ نفر بودهاست.مردم روستای وله به زبان تاتی صحبت میكنند.
روستای ونش
ونش، روستایی از توابع بخش آسارا شهرستان كرج كه در استان البرز واقع شده است.این روستا در دهستان آدران قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن زیر سه خانوار بودهاست.
روستای وینه
وینه روستایی از توابع بخش آسارا شهرستان كرج كه در استان البرز واقع شده است.مردم این روستا به گویش كرجی سخن می گویند. همچنین در الموت روستای تاتزبان هم نام با این روستا وجود دارد.این روستا در دهستان آدران قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۴۳ نفر بودهاست.