موزه های آستان قدس رضوی

مشهد یكی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری در میان مسلمانان است و سفر به مشهد یكی از بهترین سفرهای زیارتی به حساب می‌آید. موزه های آستان قدس رضوی نیز یكی از پربازدیدترین و مهم‌ترین موزه های ایران هستند كه در مجموعه حرم امام رضا (ع) قرار دارند و از موزه‌های شهر مشهد به شمار می‌روند. موزه مركزی آستان قدس با داشتن مجموعه‌هایی چون گنجینه سلاح، مدال، اسكناس یكی از این موزه‌ها است كه در صحن كوثر قرار دارد. اگر شما به بازدید از موزه‌ها علاقه‌مند باشید در كنار زیارت امام هشتم می‌توانید سری به این موزه‌ها بزنید و از دیدن آثار نفیس آن‌ها لذت ببرید.

بسیاری از گردشگران در سفر به شهر مشهد صرفا حرم امام هشتم را زیارت می‌كنند. اگر شما جزو این افراد هستید، آیا در كنار زیارت امام رضا (ع) از موزه‌های حرم دیدن كردید؟ آیا اصلاً می‌دانید كه در مجموعه حرم امام رضا (ع) موزه‌های متعددی وجود دارد؟ اگر فردی باشید كه به محیط اطراف خوب دقت می‌كند بدون شك تابلوی موزه مركزی آستان قدس رضوی را در صحن كوثر دیده است

معرفی موزه مركزی آستان قدس رضوی

ارادت و احترام به اهل بیت باعث شده است عاشقان امام رضا (ع) هدایای نفیس و ارزشمندی را به حرم ایشان بدهند. این هدایا در كنار اشیا و آثار قدیمی حرم و سایر امكان متبركه كه سال‌ها در خزانه حرم نگهداری می‌شدند گنجینه باشكوهی از اشیای گران‌بها را تشكیل می‌دهند كه اولین بار در سال ۱۳۱۶ به نمایش گذاشته شدند. تا اینكه در سال ۱۳۲۴ در شرق مسجد گوهرشاد و در كنار مقبره شیخ بهایی ساختمانی سه طبقه را با مساحت ۱۰۳۴ متر مربع برای این منظور ساخته و موزه آستان قدس رضوی افتتاح شد.

در سال ۱۳۵۱ اشیای این موزه به تالار تشریفات آستان قدس رضوی منتقل شد تا مكانی جدید برای موزه در ضلع جنوبی حرم و در صحن كوثر ساخته شود. این ساختمان جدید در سال ۱۳۵۶ كار خود را آغاز كرد و در آن مجموعه‌ای بی‌نظیر از فرش‌ها، اجزای معماری حرم مطهر، وسایل روشنی و محراب و... در قاب ویترین‌های آن به در معرض نمایش قرار داده شدند. بعد از انقلاب اسلامی موزه‌ آستان قدس رضوی توسعه یافت و موزه‌ها و گنجینه‌های متعددی در آن ایجاد شد به‌گونه‌ای كه در حال حاضر ۱۶ گنجینه‌ باارزش با آثار نفیس زیر نظر موزه‌های آستان قدس فعالیت می‌كنند.

موزه مركزی آستان قدس رضوی كه یكی از مهم‌ترین دیدنی های استان خراسان رضوی در مشهد به شمار می‌آید، ۱۱ گنجینه از موزه‌های حرم را در خود جای داده است و یكی از مهم‌ترین موزه‌های این مجموعه است. ساختمان این موزه چهار طبقه دارد كه شامل زیرزمین، طبقه همكف، اول و دوم می‌شود. در ادامه با موزه مركزی حرم بیشتر آشنا می‌شوید.

گنجینه‌های موزه مركزی آستان قدس رضوی

گنجینه تاریخ حرم ضوی

گنجینه یا موزه تاریخ حرم رضوی ابتدا موزه تاریخ مشهد نام داشت كه و در سال ۱۳۷۸ افتتاح شد تا مكانی باشد برای آشنایی بازدیدگنندگان با تاریخ شهر و سیر اتفاقات و حوداثی كه در حرم مطهر روی داده بود. در سال ۱۳۹۲ نام این موزه به تاریخ حرم رضوی تغییر یافت و علت آن هم ارتباط آثار نمایشی این مكان با حرم امام رضا (ع) بود.

در این گنجینه ضریح‌های فولادی كتیبه‌های طلا، محراب‌های زرین فام، عكس‌های تاریخی، وسایل روشنایی و... در دو بخش اشیای كاربردی و اشیای مربوط به معماری حرم به نمایش گذاشته شده‌اند.

گنجینه تمبر و تاریخچه پستی

در بهمن ۱۳۶۰ در طبقه منهای یك موزه مركزی گنجینه تمبر شروع به كار كرد. آنچه كه باعث شده گنجینه تمبر حرم از جایگاه بالایی برخودار باشد، این است كه تقریبا تمامی آثار به این آستان هدیه داده‌اند. در این مجموعه صدهزار تمبر و اقلام پستی از دوره قاجار تا زمان حاضر و همچنین آثاری از ۲۴۰ كشور دنیا مانند نخستین تمبر پستی دنیا معروف به پنی سیاه وجود دارد.

گنجینه اسكناس

یكی از دیگر از مجموعه‌های موزه مركزی حرم گنجینه اسكناس است كه هم‌زمان با گنجینه تمبر افتتاح شده است. از میان ۱۰ هزار قطعه اسكناس اهدایی این موزه، اسكناس‌هایی از ایران و ۸۰ كشور برای بازدید در ویترین‌ها قرار داده شده‌اند كه با دیدن آن‌ها شما را با تاریخچه استفاده از اسكناس یا پول كاغذی در ایران، واحدهای پولی مختلف در ایران، تاریخچه بانك های مسئول چاپ و انتشار اسكناس در ایران، اسكناس‌های سایر كشورهای جهان و ... آشنا می سازد.

اسكناس‌های بانك شاهنشاهی ایران، اسكناس‌های بانك ملّی ایران در دوره پهلوی اول، سری كامل اسكناس های آلمانی سورشارژ شده با مبالغ فارسی (این اسكناس‌ها در طی جنگ جهانی اول بین سال‌های ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸، از طریق كمیته‌ای در كرمانشاه در اختیار مخالفان دولت مركزی ایران قرار می‌گرفت) از جمله اسكناس‌هایی است كه می‌توانید دیدن كنید.

گنجینه سكه

مجموعه سكه ابتدا به‌همراه مدال‌های اهدایی به نمایش گذاشته شده بودند تا اینكه در سال ۱۳۸۸ گنجینه‌ای جداگانه برای آن در نظر گرفته شد. در این گنجینه نمونه‌هایی از دوران‌ مختلف تاریخ ایران و ۵۰ كشور جهان دیده می‌شود و یكی از غنی‌ترین موزه‌های سكه در ایران و خاورمیانه است. مجموعه سكه‌های ایران پیش از اسلام، سكه‌های دوره اسلامی و سكه‌های حكومت‌های نیمه مستقل ایرانی از جمله آن‌ها است.

گنجینه آبزیان

شاید جالب باشد كه بدانید در حرم امام رضا (ع) و در موزه آستان قدس رضوی گنجینه‌ای از آبزیان وجود دارد كه می‌توانید از آن در طبقه اول دوم موزه مركزی بازدید كنید. این مجموعه شامل بخش نرمتنان و موجودات دریایی تاكسیدرمی است گونه‌های مختلف صدف و حلزون، ماهی مومیایی شده با عنوان شیطان دریا، ماهی فوگل، سفره ماهی، مارماهی، انواع كوسه ماهی از آبزیان دیدنی این قسمت هستند.

گنجینه نجوم

در موزه مركزی آستان قدس بخشی نیز به اشیا و ادوات مرتبط با علم نجوم اختصاص داده است. انواع تلسكوپ شكستی و انعكاسی، كره سماوی، نجومی و جغرافیایی، دوربین چشمی، اپرا، تئودلیت (سمت‌یاب)، سكستانت و اكتانت، كادران وسیله اندازه‌گیری زاویه‌های عمودی، انواع مدل حركت زمین، وسایل نجوم دریایی، چندین نمونه گونیا، خط‌كش و پرگار مورد استفاده در ساخت وسایل نجومی، دستگاه مورس و زلزله‌نگار در این گجینه به نمایش گذاشته شده‌اند.

گنجینه ساعت

سیر و گذر زمان را در حرم رضوی می‌توانید در گنجینه ساعت موزه مركزی آستان قدس ببنید. از ساعت‌های شاخص و گران‌سنگ این مجموعه ساعت آفتابی با توپ خورشیدی است، این ساعت اعلام كننده ظهر محلی است، شاخص مثلثی روی یك پایه فلزی نصب شده است كه در هنگام ظهر شرعی با جمع شدن نور خورشید در یك نقطه و انعكاس آن به وسیله عدسی روی توپ ساعت، محلی كه باروت‌ها در آن جمع شده انفجار صورت می‌گیرد كه صدای آن ظهر شرعی را اعلام می‌كند. از دیگر ساعت‌های این مجموعه ساعت‏‌های آفتابی و مكانیكی مثل ساعت آفتابی و تقویم، ساعت آفتابی استوایی و قطب‏ نما است.

گنجینه سلاح

این گنجینه در طبقه دوم جای گرفته و در آن سلاح‌ها و ادات جنگی ۴۰۰ سال اخیر ایران در دو بخش سلاح‌های سرد و گرم به نمایش گذاشته شده است. قدیمی‌ترین سلاح تاریخ‌دار این گنجینه كمانی لاكی روغنی مربوط به دوره صفویه است. انواع تفنگ‌ها، تپانچه‌ها و باروت‌دان های قدیمی، كمان‌های تركیبی پارسی ساخته شده در اواخر دوره صفوی و اوایل دوره قاجار، سپرهای چرمی از پوست كرگدن و گاومیش مربوط به دوره‌های صفوی، افشار و قاجار از دیدنی‌های این بخش هستند.

گنجینه ظروف

گنجیه ظروف را در طبقه دوم می‌توانید ببینید كه هم‌زمان با گنجینه نجوم ساعت سلاح و مدال در سال ۱۳۷۸ افتتاح شده است. دیدنی‌های این مجموعه شامل اشیایی چون: ظرف‌های سفالی، چینی، بارفتن و فلزی، ظرف‌های چینی مختلف از قبیل آبی سفید، پنج رنگ و هفت رنگ، سماور زغالی مرصع، با تكنیك برجسته‏ كاری و مشبك، مربوط به دوره قاجارو بعضی از ظروف سفالی به نمایش درآمده نیز مربوط به حفاری‌های داخل حرم مطهر است كه در جریان ساخت و سازهای جدید به دست آمده است.

گنجینه مدال

ابتدا در طبقه همكف موزه مركزی مدال‌های اهدایی جهان پهلوان تختی؛ اسطوره تاریخ كشتی ایران به نمایش گذاشته شده بود. اما با استقبال ورزشكاران و قهرمان و اهدای مدال‌ها و كاپ‌های خود، در سال ۱۳۹۲ گنجینه تخصصی مدال‌ها در طبقه دوم افتتاح شد. از مدال‌های این مجموعه می‌توان به مدال‌های پهلوان سوخته سرائی، جام قهرمانی بیستمین دوره مسابقات قهرمانی تكواندوی جهان در سال ۲۰۱۱ میلادی، مدال‌های قهرمانی جانبازان و معلولان در عرصه‌های بین‌المللی اشاره كرد.

گنجینه هنرهای تجسمی

در طی سال‌ها آثاری هنری و نقاشی فراوانی به موزه آستان قدس رضوی اهدا شده است كه در سال ۱۳۷۸ در گنجینه‌ای به نام هنرهای تجسمی در معرض علاقه‌مندان قرار گرفت. این گنجینه در در طبقه اول موزه مركزی آستان قدس رضوی قرار دارد.

مهم‌ترین آثاری كه كه در این گنجینه می‌توانید متعلق به استاد كمال الملك؛ نقاش بزرگ دوره قاجار است كه شامل چهار تابلوی نقاشی: اشرف البلاد، پل رودخانه تجن، منظره روستای پول كجور و رودخانه و روستای شیلات مازندران است.

ساعت و روز بازید

ساعت بازدید موزه مركزی آستان قدس همه روزه به‌جز ایام تعطیل، از ساعت ۸ صبح تا ۱۸ عصر است كه در ایام تابستان و عید نوروز از ۸ صبح تا ۲۰:۴۵ شب به روی زوار و بازدیدكنندگان باز است.

قیمت بلیط: برای بازدیدكنندگان داخلی پنج هزار تومان و برای بازدیدكنندگان خارجی ۳۰ هزار تومان.

مكان موزه مركزی آستان قدس رضوی

موزه مركزی در مجموعه حرم امام رضا (ع) و در ضلع شرقی صحن كوثر قرارد. سریع‌ترین مسیر رسیدن به این موزه ورودی خیابان شهید نواب صفوی با ورودی صحن كوثر است. اگر با خوردوی شخصی به بازدید موزه مركزی آستان قدس می‌روید، بهتر است بدانید نزدیك‌ترین پاركینگ خودرو حرم به این موزه، پاركینگ شماره یك واقع در صحن جامع رضوی است

آشنایی با سایر موزه‌های آستان قدس رضوی

غیر از موزه مركزی و گنجینه‌های تماشایی آن حرم مطهر رضوی موزه‌های دیگری نیز دارد كه در ادامه آن‌ها را معرفی می‌كنیم‌.

• موزه قرآن و نفایس: این موزه اولین گنجینه قرآن جهان با ماهیت دینی و هنری است. قرآن‌های خطی منتسب به ائمه اطهار، قرآن بابری و سایر نسخ خطی از دیدنی‌های این گنجینه است. این موزه در ضلع شرقی روضه منوره قرار دارد.
• موزه هدایای مقام معظم رهبری: آثار هنری چون خط و تذهیب، نقاشی، فرش و مدال‌ها كه درطی سال‌ها به مقام معظم رهبری هدیه داده شده است را در این محل می‌توانید ببینید. این موزه در طبقه همكف موزه قرآن و نفایس قرار دارد.
• موزه فرش: موزه فرش آستان قدس به‌لحاظ وسعت بزرگ‌ترین موزه تخصصی فرش ایران است. در این گنجینه فرش‌های نفیسی چون فرش‌های شاه عباسی، هفت شهر عشق، معراج به نمایش گذاشته شده است. از طریق صحن كوثر و موزه مركزی می‌توانید به این موزه دسترسی داشته باشید.
• تالار استاد فرشچیان: در این تالار ۱۵ تابلو از آثار اهدایی استاد فرشچیان را می‌توانید ببیند. پنجمین روز آفرینش، ضامن آهو، پناه و عصر عاشورا از جمله این تابلوهای نفیس هستند.
• موزه مردم شناسی: این موزه در سال ۱۳۸۵ در حمام تاریخی و عصر صفوی مهدی قلی بیك افتتاح شد. این حمام به نام‌های حمام شاهی و حمام رضوی نیز شناخته می‌شود تا دهه ۶۰ دایر بوده است. در این موزه آثاری چون شمعدانی‌ها، اشیای لاكی و خاتم‌كاری در معرض نمایش است. موزه مردم‌شناسی خارج از حرم در سمت راست سردر غربی صحن جامع رضوی یا باب الهادی واقع است.

پرسش‌های متداول