شاید دیدن خانه ای دلباز و قدیمی با تزئینات خاص بتواند شما را به دنیایی ببرد كه از زندگی كنونی و ماشینی امروزی ما حسابی دور است و حالتان را حسابی خوب كند.جایی كه شما را برای لحظه ای جای صاحب خانه قدیمی قرار دهد و شما را در لذتی وصف ناشدنی غرق كند. مخصوصا اگر آنجا بتوانید انواع صنایع دستی سرزمین ایران را هم ببینید كه دیگر چه بهتر.
خانه تاریخی شیخ الاسلام به مساحت 1455 مترمربع در زمان صفویه ساخته شده و هدیه شاه عباس به دخترش « سرو قد خانوم » و دامادش « محقق سبزواری » از علمای بزرگ دوره صفوی است و بعدا منزل شیخ الاسلام كه یكی از علمای بزرگ زنجان و از بزرگان دینی زمان قاجار بود و محل سكونت و تدریس آن مرحوم گردید این خانه در زمان قاجار به عنوان مركزی جهت انجام كارهای مدعی العموم و مركزی شبیه دادگستری ودر زمان رضا شاه توسط شیخ الاسلام تبدیل به شهرداری شد؛ ولی از دوره صفویه سالی دوماه مراسم عزاداری امام حسین در آن برگزار می شد.
دو باغچه كنونی در حیاط را محل نگهداری اسب و احشام تعزیه خوانی آن زمان و سكوهای اطراف حیاط نیز مخصوص تماشای افراد عامه و اتاقهای گوشواره در قسمت تالار نیز محل تماشای خواص بوده است. برپایی عزاداری امام حسین(ع) در این ساختمان تا زمان رضاشاه ادامه داشت و پس از منع عزاداری امام حسین در آن زمان، مردم بصورت مخفیانه در قسمت پشت ساختمان عزاداری می كردند.
در سالهای قبل از انقلاب به دلیل جلوگیری از تخریب و انهدام بنا، این ساختمان در اختیار وزارت فرهنگ و هنر وقت قرار گرفت.در سال 1365 این خانه مورد بمباران قرار گرفت و قسمت جنوب شرقی آن آسیب های جدی دید كه عملیات بازسازی و مرمت آن به سرعت انجام گرفت.
خانه شیخ الاسلام در چهارباغ پایین ، چهار راه تختی و در كوچه ای به همین نام (شیخ الاسلام) بر روی یك شیب ملایم قرار گرفته است. بنا در ضلع شمالی به خیابان امام و در جنوب به كمربندی خیام می رسد .این بنا در مجموعه حریم بازار واقع گردیده كه در ضلع شرقی آن خیابان فردوسی و در ضلع شمالی مجموعه بازار تاریخی و خیابان ضیائی می باشد در ضلع غرب كوچه شیخ الاسلام و در جنوب نیز به بافت قدیمی و كوچه حسینیه منتهی می گردد .
در حال حاضر این خانه از خانه های زیبای اصفهان به شمار می رود كه واحدهای صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی در آن مستقر هستند و به موزه ای ازهنرهای سنتی از جمله ترمه، زری بافی، گلابتون سازی، چادر شب بافی، شعر و مخمل بافی، رنگ رزی، عبابافی، ریسندگی، رنگرزی و حلاجی تبدیل شد تا علاقه مندان هنرهای سنتی در آن از نزدیك با صنایع دستی آشنا شوند.
منزل شیخ الاسلام به سبك خانه های قدیمی زنجان و با مصالح سنگ ، آجر و ملاط در یك طبقه كار شده است.ورودی در ضلع غربی و اتاقها برگرد حیاطی مشجر واقع گردیده اند.تالار اصلی در ضلع شمالی بنا با تزئینات گچبری و سقف لمبه كاری شده خود نمائی می كند. در ضلع جنوبی حیاط تالاری موجود است كه متاسفانه در حال حاضر بصورت انباری مورد استفاده قرار گرفته است. این تالار نیز دارای گچبری بسیار زیبا با نقوش گیاهی و حیوانی و مقرنس بنا بصورت مسطح با تیرهای چوبی و پوشش ملاط كاه گل بوده كه در سالهای اخیر با پوششی از آسفالت ایزولاسیون شده است .
این خانه زیبا شامل دو بخش اندرونی و بیرونی است. بنای بخش جنوبی این خانه كه مهمترین بخش آن به شمار می رود، دارای یك ایوان بزرگ با تزئینات مقرنس كاری و نقاشی گل و بوته در سقف و همچنین دو ستون بزرگ و یك حوض زیبا در مركز ایوان است.ایوان این بخش از تزئینات مقرنس كاری منحصر به فردی برخوردار است. در این ایوان 2 عدد پنجره مشبك چوبی بسیار زیبا با شیشه های رنگی و دیوارهائی كه با نقاشی و گچبری تزئین شده اند به زیبائی خانه می افزایند. اتاق كوچكی كه در عقب این ایوان وجود دارد با مجموعه ای از هنر گچبری و مقرنس كاری یكی دیگر از قسمت های بسیار جالب خانه می باشد. سایر بخش های این خانه نیز دارای پنجره های مشبك و گره چینی است.
