گورستان ابن بابویه
آشنایی با قبرستان ابن بابویه
می خواهیم درباره آرامگاهی صحبت كنیم كه شهرت آن برای تاریخ شناسان آشناست. گورستان ابن بابویه، آرامگاهی كه بزرگان دین و دانشمندان بسیاری را در دل خود جای داده است. این گورستان تاریخی در تهران – شهرری قرار دارد. پس برای آشنایی بیشتر با آن، همراه ما باشید.
آشنایی با شهر ری:
قبل از صحبت درباره گورستان ابن بابویه بهتر است با كهن ترین شهر ایران و جهان آشنا شویم. تاریخ پیدایش شهرری به اقوام آریایی برمی گردد كه از دیگر شهرهای مادها بزرگ تر بود. همچنین ری در دوره ای از تاریخ پایتخت ایران قرار گرفت و به نام های مختلفی چون: راك، راگز، راگا، رغه، ارشكیه، رام اردشیر، امالبلاد، ری شهر، شیخ البلاد و محمدیه نیز خوانده میشد. اما چرا گفتیم یكی از شهرهای ایران و جهان؟ به دلیل اینكه اَوِستا، شهرری را سیزدهمین شهری میداند كه در جهان ساخته شده است و سابقه ای نزدیك به نه هزار سال دارد كه آن را به بزرگترین مراكز تمدن بشر تبدیل كرده است.
ری را در لغت، "شهر سلطنتی" معنی كرده اند و تنها منطقه باستانی تهران محسوب میشود كه مكان های تاریخی بسیاری در آن قرار گرفته است به طوری كه جاذبه های تاریخی آن غالب بر جاذبه های طبیعی است.
به جز گورستان این بابویه، مهم ترین آثار تاریخی شهرری عبارت است از:
• از تپه میل
• آتشكده بهرام
• چشمه علی
• باروی ری
• دژ رشكان
• بازار ری
• كاروانسرای شاهعباسی
• برج طغرل
• كوه نقارهخانه
• استودان گبرها در دامنه شمالغربی كوه بیبی شهربانو
• زندان هارون
• گنبد امیر اینانج
• كاروانسرای كنارگرد
• قلعه گبری
• قلعه كاسنیری

مكان زیبای چشمه علی
از گورستان ابن بابویه چه میدانید؟
این آرامگاه 200 ساله، مساحتی به طول 10 هكتار وسعت دارد و دومین قبرستان بزرگ تهران به شمار میرود. همانطور كه گفتیم بسیاری از بزرگان در آن قرار دارند از جمله:
• جهان پهلوان تختی
• شیخ صدوق
• دختر مظفرالدین شاه
• شهدای 30 تیر
• شیخ رجبعلی خیاط در جوار شیخ حسین زاهد استاد و معلمش
• محمد علی فروغی وزیر رضاشاه
• بانو معصومه عزیزی بروجردی
• اذانگوی پرآوازه ایران موذنزاده اردبیلی
• پرویز مافی نژاد، قهرمان بكس ایران، فرزند اسطوار رضاخان
• قبر میرزاده عشقی، شاعر نامدار ایرانی
• مقبره فرمانفرمایان
• قبر دكتر فاطمی و خواهرش در بالای قبر شهدای 7 تیر
• پهلوان سید حسن شجاعت
• علی اكبر دهخدا
• حسین بهزاد
• سرهنگ محمود ایروانی اعظم، مؤسس مدرسه موسیقی
• محمدعلی مظفری بنیانگذار یتیمخانههای مظفری
• شیخ موسی دبستانی، ادیب و عارف معاصر
• نویسنده و مترجم معاصر به نام جواد فاضل

آرامگاه جهان پهلوان تختی در ابن بابویه
اینها تنها تعدادی از كسانی بودند كه در این گورستان آرام خفته اند. ابن بابویه دارای آرامگاه های خانوادگی نیز میباشد كه یكی از آنها متعلق به پدر بنی صدر است. اما حرف های ما درباره گورستان ابن بابویه به اینجا ختم نمیشود.
نام قبرستان از كیست؟
آرامگاه ابن بابویه پیش از زمان ناصرالدین شاه باغ و كشتزار وسیعی بوده كه در سرداب زیر باغ جسد سالم فردی یافت میشود. در واقع پیكر شیخ صدوق بود كه بیش از 800 سال پیش در گذشته زندگی میكرد. به همین دلیل بعدها نام این گورستان از محمد بن بابُویه، معروف به شیخ صدوق، یكی از فقها و دانشمندان شیعه گرفته شد.

قبر شیخ صدوق در ابن بابویه
این عالم شیعه متولد قم میباشد و پدر بزگوار ایشان در زمان امام حسن عسكری میزیستند و تا زمان غیبت امام زمان، زمانی كه حسین بن روح نایب آن حضرت بوده اند نیز زندگی میكردند. جالب است بدانید كه پدر شیخ صدوق به دلیل نداشتن فرزند تا سن 50 سالگی به امام زمان خود نامه ای مینویسد و از ایشان میخواهند تا برایشان دعا كنند. آن حضرت نیز در جواب نامه، مژده متولد شدن فرزندش، شیخ صدوق را میدهد. شیخ صدوق، بیشتر سال های زندگی خود را صرف جمع آوری، نوشتن و اطلاع رسانی احادیث میكرد و از مهم ترین كتاب های ایشان میتوان به كتاب “مدینه العلم” اشاره كرد به طوری كه تا زمان پدر شیخ بهایی به عنوان مرجعی از بیان احادیث استفاده میشد كه دارای ده جلد بود.
در اینباره محمد باقر خوانساری در كتاب روضات الجنات میگوید:
حدودا در سال 1238 قمری و در زمان فتحعلی شاه قاجار، مرقد شیخ صدوق از زیادی باران خراب شد. زمانی كه برای تعمیر و اصلاح آن اطرافش را میكندند به سردابی برخورد كردند كه پیكر پاكش در آن بود.هنگام ورود به سرداب، با جسد این عالم بزرگ مواجه میشوند. زمانی كه این خبر در تهران منتشر و به حاكم وقت آن زمان رسید، او به همراه جمعی از بزرگان و اُمَنای دولت برای تشخیص صحت این خبر داخل سرداب شدند كه بعد از قطعی شدن آن، دستور داد تا بنا، مجدد تعمیر و بازسازی شود.
اعتقاد برخی از كارشناسان درباره گورستان ابن بابویه:
برخی از كارشناسان معتقدند نخستین بنای این آرامگاه به دوره ساسانیان برمیگردد كه بعدها در اثر سیل تخریب شد، با بازسازی قبر شیخ صدوق در زمان فتحعلی شاه، از آن پس افراد زیادی در اطراف ایشان به خاك سپرده شدند و مقبره های بزرگ و باشكوهی در آن احداث شد.
از جمله افرادی كه در جوار شیخ صدوق دفن شده اند، میتوان به حاج ابوالحسن جلوه (طباطبایی)، حكیم و عالم شیعه در قرن سیزدهم اشاره كرد كه بقعه ای شبیه به آرامگاه حافظ در شیراز دارد.
شناختی از نمای گورستان ابن بابویه:
بررسی سنگ نوشته های این آرامگاه نشان میدهد اكثر افرادی كه در آن هستند در زمان قاجار نیز زندگی میكرده اند. همچنین شكل، مدل و حكاكی سنگ ها نشان از زمان های گذشته دارد. فضای گورستان ابن بابویه با درختانی چون كاج و چنار نمایی زیبا به خود گرفته است و به سایه بانی برای سنگ قبرها تبدیل شده است. بهتر است برای رفتن به این اثر تاریخی، از روزهای وسط هفته كه خلوتی بیشتری دارد، استفاده كنید.

تصویری از نما داخل گورستان ابن بابویه
این بنای تاریخی با داشتن آرامگاههای بزرگ خصوصی و خانوادگی با عكسها، آیینه و شمعدانها و اشیای دیگر به موزه ای بی نظیر از تاریخ معاصر ایران تبدیل شده است و منظره خاصی را به آن بخشیده تا جایی كه در تاریخ 5 دی 1375 به عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
جمع بندی:
خب دوستان درباره گورستان ابن بابویه صحبت كردیم و سعی كردیم تمام آنچه كه برای شما دوستان جالب است را بیان كنیم. خوشحال میشویم اگر شما هم تجربیان و نظرات خود را درباره این آرامگاه با ما به اشتراك بگذارید. موفق باشید.