مناره‌ های دارالضیافه

مناره‌ های دارالضیافه جزو زیباترین مناره های اصفهان هستند

مناره های دارالضیافه، جاذبه ای تاریخی در اصفهان 

مناره چیست؟

در دوره های گذشته به خصوص در دوران حكومت صفویه و سلجوقی برای رهگذران و عابران مناره هایی تعبیه می شده است كه بر روی آن توسط چراغ هایی مسیر عبور و مرور را برای عابران روشن می ساختند تا از خطرات مسیر و گزند حیوانات در امان باشند.

آن ها از مناره صرفا به جهت روشنایی مسیر بهره نمی برند، بلكه بر بالای آن اذان نیز می گفتند و مردم را به نماز خواندن دعوت می كردند. 

به طور كلی اصطلاح مناره در معنی چراغ به كار می رود. اما در لغت به معنی ستون هایی است كه در ساخت آن ها از جنس سنگ و خشت استفاده شده است و در مسیر جاده و راه ها قرار دارد. 

در میان مناره های متعددی كه در استان اصفهان قرار دارد، مناره ی دارالضیافه یكی از زیباترین بناهای تاریخی این شهر است. در ساخت و طراحی این مناره از معماری بسیار ظریف و دقیقی بهره گرفته شده است كه با وجود گذر قرن ها سال از زمان ساخت آن همچنان استوار است.

شهر تاریخی اصفهان به موجب برخورداری از معماری و هنر گذشته به نصف جهان شهرت یافته است.

در سده های هفتم و هشتم یعنی در دوره ی حكومت سلطان محمد خدابنده شهر اصفهان پایتخت ایران بوده است. بنابراین اصفهان به عنوان مركز اصلی كشور از لحاظ معماری مورد توجه معماران دوره ی اسلامی  قرار گرفته است. در واقع مناره ها نمادی برای پیروزی به شمار می آیند و نشان از دوران تاریخی در ایران دارند.

در گذشته برای روشن شدن مسیر مناره هایی می ساختند و بربالای آن چراغ می گذاشتند

وجه تسمیه ی مناره ی دارالضیافه

متأسفانه به موجب فرسوده شدن كتیبه ی موجود در مناره ی دارالضیافه در گذر زمان، تاریخ و دوره ی ساخت مناره به طور قطعی مشخص نمی باشد. برخی شواهد و خصوصیات معماری دارالضیافه حاكی از تعلق مناره به دوره ی سلجوقی به ویژه دوره ی حكومت سلطان دارد.

علاوه بر این، وجود پوشش مناره با كاشی كاری و مقرنس كتیبه بیانگر تعلق بنا به دوره ی ایلخانان مغول به خصوص اولجایتو دارد. 

با این وجود اكثر باستان شناسان معتقدند قدمت تاریخی مناره ی دارالضیافه به قرن هشتم هجری قمری یعنی در دوره ی حكومت صفوی و سلجوقی باز می گردد.

نظریه های مختلفی در خصوص انتخاب نام دارالضیافه یا دارالضیاء برای مناره های اصفهان ارائه شده است. برخی باستان شناسان بر این باور هستند كه علت نام گذاری مناره ی اصفهان به دارالضیافه به موجب قرارگیری در نزدیكی مهمان سراها یا مساجد و سر پناهی برای مسافران می باشد.

برخی دیگر نیز معتقدند سازنده ی بنای مناره ها شخصی به نام ضیاء بوده است. بدین جهت این معماری به مناره ی دارالضیاء شهرت یافته است.

مناره‌ های دارالضیافه صرفا برای روشنایی نبوده و بر بالای آن اذان نیز گفته می شد

مناره ی دارالضیافه

به طور كلی مناره متشكل از 4 بخش اصلی از قبیل ساقه، پایه، رأس و سرپوش می باشد. مناره های دارالضیافه شامل دو مناره  مدوری شكل از جنس آجر می شود كه با كاشی معرق رنگین و مقرنس كاری آراسته شده است. در قسمت داخلی مقرنس های دو مناره به خط بنایی فیروزه ای نام های علی، محمد، فاطمه، حسن و حسین ذكر شده است. 

شواهد تاریخی حاكی از آن دارد كه بر بالای مناره های دارالضیافه كتیبه ای با خط ثلث به صورت حكاكی نوشته شده بوده است. لازم به ذكر است امروزه از كل نوشتار كتیبه تنها یك آیه ی كوتاه باقی مانده است. علاوه براین، در وسط مناره ها دربی قرار دارد كه بیانگر بقایای دو بنای بزرگ می باشد. به عبارتی دیگر درب وسطی نشان می دهد كه مناره ها بر جای مانده از دو بنای عظیم هستند.

ارتفاع مناره ها معادل 38 متر می باشد كه بر روی پایه های هشت ضلعی بنا شده است. در قسمت انتهایی ساقه های مناره كتیبه ای با كاشی های سفید و لاجوردی وجود دارد كه اسلامی بودن دوره ی تاریخی گذشته را تأكید می كند. 

همچنین نام های مبارك الله و پنج تن آل عبا به خطی معلق بر روی ساقه های آجری شكل مناره چشم نوازی می كند.

مناره های دارالضیافه از پایین به بالا شامل یك ساق و طوق به عنوان گلوگاه می شود. در قسمت گلوگاه مناره، منحنی به شكل چتر وجود دارد كه از آن به عنوان نعلبكی یاد می شود. به علاوه در بالاترین قسمت مناره بخشی است كه به تاج شهرت دارد.

وجود درب در میان مناره ها و بهره گیری از سبك اسلامی در آراستن آن ها احتمال تعلق مناره ها به یك مسجد را چندین برابر می كند.

مناره های دارالضیافه اصفهان در 12 اسفند 1315 به شماره ی 272 در لیست آثار ملی قرار گرفته است.

معماری مناره‌ های دارالضیافه

معماری مناره های دارالضیافه

مناره های دارالضیافه توسط معماران دوره ی اسلامی با بهره گیری از سبك معماری آذری یا مغولی ساخته شده است. علت استحكام مناره ها و برپایی آن ها تا به امروز معماری بی نظیر و منحصر به فرد آن است.

در واقع، معماری دوره ی اسلامی به گونه ای است كه از نفوذ ریزش های جوی ممانعت می كند. به عبارتی دیگر، مناره های دارالضیافه از سقف مسطح برخوردار نیستند و ریزش های جوی از قبیل برف، باران و تغییرات آب و هوایی در آن جریان ندارند. این عدم جریان پذیری در درون مناره ها از فرسایش آن ها جلوگیری می كند و باعث ماندگاری مناره ها شده است.

سبك معماری مناره‌ های دارالضیافه سبك آذری و یا مغولی است

مناسب ترین زمان برای بازدید از مناره های دارالضیافه

همان طور كه بیان كردیم مناره های دارالضیافه در استان اصفهان قرار دارند. اصفهان در مركز فلات ایران و در دشت هایی به موازی زاینده رود قرار دارد. بنابراین آب و هوایی كوهستانی دارد. 

در میان چهار فصل سال، فصل بهار مناسب ترین فصل برای مسافرت و بازدید از مناره های دارالضیافه در اصفهان است. در این فصل شكوفه های رنگارنگ زیبایی مناره ها را دو چندان جلوه می دهند و چهره ای شاداب و پر نشاط را به ارمغان می آورند.

از دیگر فصل های مناسب برای سفر به اصفهان و بازدید از دارالضیافه، تابستان است. تعداد توریست های اصفهان در این فصل از سال به گونه ای بسیار است كه برخی ارگان های دولتی و مدارس مملو از توریست ها می گردد.

البته فصل پاییز نیز زیبایی های خود را دارد. در این فصل آب و هوایی خنك در اصفهان غالب است و به ندرت بارندگی هایی به شكل باران رخ می دهد.

فضای داخل مناره‌ های دارالضیافه به صورت زیبایی كاشی كاری شده است

مكان های گردشگری در نزدیكی مناره ی دارالضیافه

شهر اصفهان شهری تاریخی است كه علاوه بر مناره های دارالضیافه دارای مكان های متعددی برای گردشگران از قبیل زاینده رود، چهل ستون، میدان نقش جهان، عمارت عالی قاپو، سی و سه پل، منارجنبان، مسجد جامع اصفهان و... می باشد.

اگر قصد بازدید از مناره های دارالضیافه را دارید و به اصفهان سفر كردید، حتما از مكان های تاریخی دیگر موجود در اصفهان نیز دیدن كنید.

میدان نقش جهان از مكان های مشهور نزدیك به مناره‌ های دارالضیافه است

دو مورد از پر بازدید ترین مكان های تاریخی در نزدیكی مناره های دارالضیافه

میدان نقش جهان

میدان نقش جهان مجموعه ای تاریخی در ایران است كه در فهرست میراث جهانی یونسكو به ثبت رسیده است.

میدان نقش جهان در دوره ی صفویان به دست شاه عباس صفوی پایه گذاری شد. در طراحی و ساخت میدان نقش جهان معماران اصیلی از جمله علی اكبر اصفهانی و استاد محمدرضا نقش داشتند. آن ها در طراحی میدان از معماری اصلی ایرانی استفاده كردند.

در طول تاریخ میدان نقش جهان با نام های متعددی از قبیل میدان اصلی، میدان بزرگ، میدان قصر، سلطنتی، نو و میدان امام شناخته شده است.

پل خواجو

در قسمت شرقی سی و سه پل، پل خواجو قرار دارد. این پل به موجب استحكام، تقارن و معماری به كار رفته یكی از منحصر به فرد ترین پل های ایران به شمار می آید.

در دوره ی حكومت صفویان، در سال 1060 هجری قمری شاه دوم صفوی دستور ساخت پل خواجو را صادر كرد. 

وجود كتیبه ای در ضلع جنوبی پل بیانگر مرمت و بازسازی پل خواجو در سال 1290 هجری در دوره ی فرمانروایی ناصرالدین شاه قاجار دارد.

دسترسی به مناره های دارالضیافه اصفهان

ایران- اصفهان- چهار راه ابن سینا- خیابان كمال- محله ی قدیمی حاج كاظم- مناره های تاریخی دارالضیافه

عكس مناره‌ های دارالضیافه

سخن پایانی

همان طور كه بیان كردیم یكی از بناهای تاریخی كه نشان از اسلامی بودن ایران در دوره های گذشته دارد، مناره است. مناره ی دارالضیافه یكی از جذاب ترین مناره های ایرانی است كه در استان اصفهان قرار دارد.

در ساخت بنای معماری دارالضیافه از سنگ و خشت استفاده شده است. این دو عنصر باعث استحكام بسیار بالای مناره و برپا ماندن آن شده است.

علاوه براین، در ساخت مناره های دارالضیافه از معماری منحصر به فردی استفاده شده است. در واقع عدم بهره گیری از سقف های مسطح باعث شده است كه ریزش های جوی به داخل بنا نفوذ پیدا نكنند و در طول زمان فرسوده نگردند.

بازدید از مناره‌های دارالضیافه

در هر ساعت از شبانه‌روز می‌توانید از مناره‌های دارالضیافه دیدن كنید و بازدید از آن رایگان است. مسلما روز امكان تماشای جزئیات بیشتری را می‌دهد و عكس‌های متعددتری را می‌توانید تهیه كنید. شب‌ها نیز با نورپردازی، مناره‌های دارالضیافه جلوه‌ای متفاوت به خود می‌گیرند.