مواد اولیه در دسترس و با كیفیت، تجربه تاریخی زنان روستا و البته آموزش‌های به روزِ تولید و فروش، مدتی است سبب گرمی بازار صنایع دستی دریایی و حصیر بافی در استان بوشهر شده است، طوریكه این صنعت خرد و كم هزینه بارِ اشتغال بخش بزرگی از بانوان روستایی این استان را به دوش می‌كشد.
به گزارش ایرنا، صنایع دستی با پیشینه‌ای برخاسته از حافظه تاریخی و جغرافیای هر منطقه گزینه‌ای پر مزیت برای رفع مشكل بیكاری در روستاها بویژه برای بانوان است، اینگونه تولیدات به طور معمول با سرانگشتان زنان روستایی آشنایی دیرینه دارد اما امروزه برای ایفای نقشی پررنگ در اشتغال آفرینی نیازمند افزودن عنصر خلاقیت، به روزرسانی و توسعه است.
تلاش برای مهارت افزایی و توسعه صنایع دستی متناسب با نیازهای روز بازار، در استان بوشهر بخوبی امتحان خود را پس داده است و حالا می‌رود تا نقش اصلی را در اشتغال بانوان روستایی و رفع معضل بیكاری این قشر به عهده گیرد.
معاون صنایع دستی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر می‌گوید: بیش از ۷۰ درصد تولید كنندگان صنایع دستی را بانوان تشكیل می‌دهند، بنابراین می‌توان امیدوار بود احیای صنایع دستی بومی و توسعه این صنایع در روستاها نقشی مهم در پاسخگویی به نیاز این جمعیت ۵۰ درصدی جامعه داشته باشد.
صنایع دستی دریایی و كپو (سبدی كه با پیچیدن برگ‌های جوان نخل به دور مغزی و با كامواهای رنگارنگ تزئینی بافته می‌شود) و حصیر بافی ۲ هنر صنعتی است كه به اذعان فعالان این بخش حالا در روستاهای بوشهر به عنوان شغل نخست یا پاره وقت بانوان رواج بسیاری یافته است طوریكه به گفته لیلا رحیمی تنها در امسال ۱۹۵ مورد كارت شناسایی و پروانه تولید در رشته حصیر و ۲۴ مورد در رشته صنایع دستی دریایی در این استان به ثبت رسیده است.
رونق اقتصادی روستاها از مزیت‌های مهم توسعه صنایع دستی است؛ می‌توان گفت روستاهای استان بوشهر كه طرح‌های احیا و آموزش این صنایع در آنها اجرا شده است، نمونه‌های موفقی برای تایید این گزاره هستند و بانوان روستایی بوشهر برای رسیدن به خوداتكایی بر مهارت‌آموزی، همت و مواد اولیه حاصل از جغرافیای خود تكیه كرده‌اند.
همسایگی با دریا و تنوع صدف‌های پرورشی و طبیعی و وجود ۶میلیون اصله نخل در ۳۴ هزار و ۵۰۰ هكتار نخلستان، بوشهر را در جایگاهی شاخص برای توسعه هنر صنعت‌های حصیر و كپو بافی و صنایع دستی دریایی قرار داده است.
اشتغال‌زایی با برگ‌های بلند نخل
برگزاری دوره‌های آموزشی صنایع دستی دریایی و حصیر و كپو بافی در سال‌های اخیر به اقتصاد این بخش جان بخشیده است، طوریكه معاون صنایع دستی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر می‌گوید: شمار عظیمی از بانوان در این بخش اشتغال پیدا كرده‌اند، در سال ۱۴۰۰ نزدیك به ۲۰۰ بافنده با كارت شناسایی به جمعیت بافنده‌های این استان افزوده شده است و نزدیك به یكهزار صنعتگر فعال با خانه حصیر آبپخش (شهر ملی حصیر ایران) همكاری دارند و در سال جاری بیش از ۲ هزار محصول حصیر و كپو از این مركز به كشورهای عراق و امارات صادر شده است.
لیلا رحیمی با اشاره به برگزاری دوره‌های مقدماتی، پیشرفته و فروش مجازی صنایع دستی در چند روستای استان بوشهر، می‌گوید: با توجه به در دسترس بودن مواد بومی با كیفیت در زمینه حصیر ظرفیت بزرگی برای اشتغال و تولید محصولات با سطح كیفی بالا وجود دارد و نیاز بازار خواهان این محصولات است.
به گفته او حصیر و كپو در میان رشته‌های آموزش داده و احیا شده ورود به بازار بیشتری داشته است، بسیار مورد توجه قرار گرفته و بیشتر هنرآموزان به بازار متصل شده‌اند.
فوزیه مقتدرفرد طراح حصیر و كپو و مدرس دوره‌های آموزشی معاونت صنایع دستی استان بوشهر نیز معتقد است بازار حصیر بوشهر حالا “اوج گرفته است”. به بیان او حصیر بافی در بوشهر تا میانه دهه ۹۰ می‌رفت تا به فراموشی سپرده شود و تنها تولیداتی محدود مانند جا نانی و زنبیل بافته می‌شد اما امروز به حرفه‌ای اشتغال‍‌زا تبدیل شده است.
او كه راهبر شغلی كمیته امداد امام خمینی (ره) نیز هست، در قالب شركت تعاونی صنایع دستی فروش محصولات تولیدی بانوان در نزدیك به ۸۰ روستای استان را انجام می‌دهد و در هر روستا ۱۵ بافنده با این تعاونی همكاری دارد.
مقتدر فرد می‌گوید: حصیر و كپوی بوشهر بازار بسیار خوبی دارد و آموزش‌ها به شرط ایجاد اشتغال ارائه می‌شود كه با تقاضای بسیار خوبی از سوی دختران و زنان روستایی همراه بوده است.
روستای درودگاه دشتستان از روستاهایی است كه تابستان امسال میزبان دوره آموزشی مقدماتی، پیشرفته و ویژه شاغلان (بازاریابی مجازی) كپو و حصیربافی بود كه معاونت صنایع دستی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با همكاری اداره كل امور بانوان و خانواده استانداری برای یك گروه ۲۰ نفره بانوان برگزار كرد.
حالا آمنه سعیدی فرد از بانوان فعال این روستا می‌گوید: همه شركت‌كنندگان در این دوره‌های آموزشی موفق شده‌اند به بازار متصل شوند و در نمایشگاه سراسری خرما در بوشهر نیز حضور موفقی داشته و مورد استقبال قرار گرفته‌اند.
او آموزش‌های تولید و فروش در فضای مجازی را بسیار خوب و موثر می‌داند و می‌گوید: فروش بانوان در بستر فضای مجازی خوب بوده است.
به گفته سعیدی فرد بانوان نسل جوان روستای سه هزار و ۲۰۰ نفری درودگاه به سوی این اشتغال جذب شده‌اند و حالا برای راه اندازی یك كارگاه صنایع دستی اقدام كرده‌اند و قرار است بهمن ماه نیز تولیدات خود را در نمایشگاهی عرضه كنند.
این بانوی دشتستانی می‌گوید: انتظار این داریم كه با پیشرفت بانوان روستا در این حرفه، روستای درودگاه به ثبت ملی برسانیم.
صنایع دستی دریایی؛ ظرفیتی در میان صدف
علاوه بر حصیر و كپو، همسایگی با خلیج فارس و ساحل نشینی و وجود مركز پرورش صدف در استان بوشهر زمینه‌ای مساعد را برای توسعه صنایع دستی دریایی فراهم كرده است و هر جایی كه آموزش صورت گرفته، استقبال بانوان جوان و اشتغال‌زایی روستایی را نیز به دنبال داشته است.
خلق تابلوهای هنری و زیورآلات و وسایل كاربردی از پوسته‌های صدف همواره مورد توجه مسافران كرانه خلیج فارس قرار گرفته است و چنانكه معاون صنایع دستی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر بیان می‌كند همین برآمدن از دل دریا این تولیدات را مورد توجه گردشگران قرار داده است.
لیلا رحیمی می‌گوید: صنایع دستی دریایی از رشته‌های بومی استان بوشهر است و آموزش، احیا و توسعه این رشته بومی بویژه در روستاهای ساحلی این استان اهمیت دارد.
فعالان و تولیدكنندگان صنایع دستی دریایی می‌گویند: بازار این هنر صنعت ظرفیت اشتغال‌زایی بیشتری دارد.
زهرا ابوذری از استادكاران صنایع دستی دریایی استان معتقد است این حرفه ظرفیت اشتغال‌زایی “دوصد چندان” بیش از این دارد اگر به سمت كاربردی و به روز كردن آن حركت كنیم و در این شرایط قابلیت صادرات خوبی نیز دارد.
او اضافه می‌كند: در هنگام خرید همگان ابتدا نیازهای مصرفی خود و پس از آن فقط كالاهای تزئینی را تهیه می‌كنند؛ بنابراین لازم است به تولیدات صنایع دستی دریایی علاوه بر بعد زیبایی جنبه مصرفی داده شود كه امروز در همین راستا فعالیت می‌كنیم.
علاوه بر تابلوهای زیبای هنری، كالاهایی چون جامدادی، رومیزی، جا كلیدی جای خود را در میان تولیدات خانم ابوذری و هنر آموزان او باز كرده و مورد توجه بازار نیز قرار گرفته است.
به گفته این فعال صنایع دستی دریایی امروز در راستای حفاظت از اكوسیستم، بیشتر از صدف‌های پرورشی استفاده می‌شود كه كاربرد غذایی و داروریی دارند و پوسته آن برای خلق تولیدات صنایع دستی به كار می‌آید.
ابوذری كه از سال ۹۳ تا كنون به گفته خود بیش از ۲ هزار بانوی بوشهری را آموزش داده، معتقد است بازار و ظرفیت اشتغال‌زایی بسیار خوبی برای روستاییان استانی مانند بوشهر دارد.
روستای جزیره شمالی گناوه از روستاهایی است كه برگزاری دوره‌های آموزشی صنایع دستی با ظرفیت ۴۰ نفر، تاثیری آشكار بر اشتغال بانوان آن داشته است، طوریكه به گفته نعیمه ملاح این كلاس‌ها زمینه اشتغال بسیاری از زنان خانه‌دار، مجرد و حتی دختران با تحصیلات دانشگاهی را فراهم كرده است.
این بانوی تولید كننده صنایع دستی می‌گوید: دوره آموزش پیشرفته بسیار كاربردی و مفید بود و بیشتر شركت كنندگان اكنون فروش خوبی هم به مسافران و هم در فضای مجازی دارند.
ملاح این اشتغال‌زایی انگیزه فعالیت برای همه بانوان روستا را ایجاد كرده و ۵۴ نفر نیز خواستار برگزاری دوره آموزشی هستند كه قرار است با همكاری كمیته امداد دوره آموزشی برای آنها نیز برگزار شود.
چنانكه از گفته‌های فعالان و فضای تازه ایجاد شده در این روستاها بر می‌آید تلاش برای توسعه صنایع دستی از طریق آموزش خیلی زود به ثمر می‌نشیند و اشتغال‌زایی حاصل از آن رشدی تصاعدی را تجربه می‌كند.
لیلا رحیمی می‌گوید: تلاش معاونت صنایع دستی استان بوشهر بر این است تا بودجه محدودی كه به این آموزش‌ها اختصاص داده می‌شود روستاهای سراسر این استان را بسته به قابلیتی كه دارند تحت پوشش قرار دهد.
در شرایطی كه به دلیل خشكسالی و كاهش درآمد روستاییان شاهد مهاجرت روز افزون به شهرها هستیم، افزایش اعتبار طرح‌های توسعه صنایع دستی، نه هزینه، كه سرمایه گذاری ارزشمندی است كه نتیجه‌ای زود هنگام و به بزرگی اشتغال پایدار را دنبال دارد.