امامزاده «ام عبدالله» مشهور به امامزاده بی بی دختران شیراز یا در گویش محلی بی‌بی‌دخترون، در شهر شیراز، بلوار شهید دستغیب، پشت مسجد حضرت ابالفضل(ع) واقع شده است.در كتاب آثار عجم در مورد این امامزاده می خوانیم كه : «این امامزاده، نامش بی بی خدیجه و كنیه اش ام عبد الله. سیده ای است فاضله از اولاد حسین بن علی بن حسین (ع)». این بنا در زمان زندیه ساخته شده است. چون به دلیل زلزله تخریب شده، محمد قلی خان ایلخانی عمارت را تجدید و تعمیر كرد و عمارت كنونی مربوط به دوره ایلخانی است. این آرامگاه در كوچه‌ای منشعب از خیابان شهید دستغیب در پشت مسجد بیت‌العباس در نزدیكی مسجد ایلخانی قرار گرفته‌است.
تاریخچه بنا
دستور ساخت آرامگاه بی بی دخترون را همسر موسس سسله آل مظفر یعنی قتلان (قتلغ خان) بیك خاتون مادر شاه شجاع داده بود. ولی در پی زلزله این بنا تخریب شد و محمد قلی خان ایلخانی كسی كه به هنر و فرهنگ علاقه خاصی داشته تصمیم به تعمیر این بنا می گیرد. به همین خاطر بنای كنونی منصوب به دوره ایلخانی است. حتی گفته می شود كه در اطراف این بقعه قبرستانی بوده كه امروزه سنگ قبرهایش روی ازاره ها و دیواره های كار گذاشته شده است . بخشی از فضای مخروبه آرامگاه نیز تبدیل به یك دبستان شده است. گفتنی است كه آرامگاه بی بی دختران در سال ۱۳۴۷ به ثبت ملی رسید.
معماری بنا
این بقعه معماری و تزئینات ساده و منحصر به فردی دارد كه در حین سادگی آرامش خاصی را به بازدیدكنندگان القا می كند. بنای چندوجهی كه دارای گنبد بلندی است و حتی روی این گنبد نیز كاشی كاری نفیسی دیده نمی شود. البته منبت كاری، كاشی كاری و سنگ نوشته های داخل بقعه دیدنی هستند. این آرامگاه در ۲ طبقه و با آجر ساخته شده و در احاطه باغچه و درختان تنومندی قرار گرفته كه زیبایی خاصی به آن بخشیده اند.
با اینكه بیش تر بازدیدكننده ها برای زیارت به این بقعه سر می زنند ولی مشخصه های معماری و تاریخی این بنا برای بسیاری از علاقه مندان منحصر به فرد به حساب می آید. از این گذشته فضای اطراف آرامگاه بی بی دختران مكان خوبی برای پیاده روی و فرار از شلوغی شهر است. برای ورود به داخل امامزاده بی بی خدیجه می توانید از درهای متعددی كه در چهار طرف بنای مربعی شكل تعبیه شده وارد شوید. ایوان های كوچك مشرف به درها را در هر سمت بنا می بینید كه با طاق های زیبایی تزیین شده اند.
تزیینات بنا
در فضای داخلی امامزاده كتیبه ای به خط نسخ، كاشی كاری ها، گچ بری ها و منبت كاری هایی دیده می شود. در وسط صحن نیز محفظه ای چوبی قرار گرفته است .ولی قبر ام عبدالله در زیرزمین این ساختمان قرار دارد و درِ آن به روی عموم مردم بسته است. اگر سرتان را به سمت بالا بچرخانید پنجره های مشبكی را روی گنبد می بینید كه در واقع روشنایی داخل ساختمان از آنجا تامین می شود.
طبقه دوم آرامگاه بی بی دختران بالكن های متعددی دارد كه با نرده های مشبك چوبی آراسته شده اند. علاوه بر آن مقرنس های گچ بری به شكل ماهرانه ای بر روی آن ها نقش بسته است. از این بالكن ها می توانید فضای اطراف امامزاده را ببینید و عكس های زیبایی از آن ثبت كنید. ضمنا در نزدیكی بقعه بی بی خدیجه اتاق آیینه كاری قرار گرفته كه آرامگاه برخی از مشاهیر شهر به شمار می رود.
نحوه دسترسی
آرامگاه بی بی دختران در یكی از محله های قدیمی و بسیار معروف شیراز به اسم محله سنگ سیاه واقع شده كه بناهای تاریخی متعددی را در خود جای داده است. برای رفتن به این آرامگاه باید به بلوار شهید دستغیب بروید كه ایستگاه اتوبوس احمدی در نزدیكی این بنا قرار دارد و نزدیك ترین ایستگاه مترو یعنی ایستگاه زندیه نیز حدود ۱ كیلومتر از آرامگاه بی بی دختران فاصله دارد.
