روستای تاریخی صور یكی از روستاهای بناب است. این روستا در ۲۴ كیلومتری شهر بناب قرار گرفته و علاوه بر جاذبه‌های گردشگری و طبیعت منحصر به خود، اكثریت اهالی آن از ایثارگران دوران دفاع مقدس هستند.روستای تاریخی صور با قدمتی حدود ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ سال ,۲۵ تا ۳۰ خانوار دارد كه مجموعه ای از معماری بسیار زیبا و منحصر به فرد صخره ای را در آن به وجود آورده اند.روستای صور بناب و معماری صخره‌ای آن به شماره ۳۰۸۶ در تاریخ ۱۷ بهمن ماه ۱۳۷۹ هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
آثار سنگی و صخره ای صور به سه هزار سال قبل باز می‌گردد.، این روستا به عنوان یكی از شاهكارهای معماری صخره ای ایران معروف شده است.به اعتقاد برخی كارشناسان ویژگی‌های بافت تاریخی این روستا مهم‌تر از بافت تاریخی روستای كندوان است.در حال حاضر این روستا جزو روستاهای زنده كشور محسوب می‌شود و خانه‌های اهالی آن به وسیله كلنگ و ابزار انسانی در دل كوه ساخته شده است.این خانه‌ها در دو طرف دره ای كه روستا در آن واقع شده است قرار گرفته اند و از آنجا كه مردمان این روستا به خانه هایشان و شیوه ساخت آنها بسیار علاقه مند هستند، ساخت و سازی هم در آنجا صورت نمی‌گیرد.
مشخصات خانه های روستا
افراد ساكن در این خانه‌ها با كندن كوه خانه هایشان را بدون استفاده از مصالح ساخته اند.در این خانه‌ها كه با ورودی هایی تنگ ساخته شده اند، انواع اطاق‌های بزرگ وجود دارد و زیربنای هر خانه از ۱۵۰ تا ۲۵۰ متر متغیر است.همچنین در برخی از خانه‌ها هنگام كندن دل كوه ستون هایی پدید آمده است كه از آن برای حفاظ سقف استفاده می‌شده است. برای پوشش بام این خانه‌ها از گنبد و دریچه هایی برای عبور نور آفتاب در این خانه‌ها تعبیه شده است.در زیر خانه‌های این روستا نیز مردمان صور با ایجاد دخمه هایی، انبارهایی برای نگهداری غلات ساخته اند.خانه‌های روستا در كنار هم ساخته شده است كه فاصله قانونی ۳۰ تا ۴۰ سانتی متر در آن رعایت شده است .
روستای تاریخی صور كه از آن به عنوان دهكده معماری صخره ای یاد می‌شود جزو بهترین نمونه‌های بكر معماری صخره ای در ایران محسوب می‌شود.اهالی این روستا در سالیان دور جهت فرار از دست دشمنان و پناه بردن به همسایگان از آنها استفاده می‌كردند.
منابع آبی روستا
یكی دیگر از جذابیت‌های روستای صور، قرارگیری آن در دامنه شیب‌دار كوه و ساختار پلكانی خانه‌ها به حساب می‌آید؛ به‌گونه‌ای كه پشت‌بام هر خانه، حیاط خانه بالادستی است.در حال حاضر چشمه‌ای نسبتا پر آب در مركز روستا قرار دارد كه آب شرب روستا از آن تامین می‌شود. این منطقه به‌دلیل كوهستانی بودن آب فراوانی دارد و زمستان‌های آن طولانی است. همچنین تونل زیرزمینی قنات برای آب‌رسانی به اهالی روستا از قدیم‌الایام وجود دارد.
غارهای روستا
جالب اینكه گروه غارنوردان بنابی موفق به شناسایی و كشف ۱۸ غار جدید در روستای تاریخی و صخره‌ای صور شده‌اند. در دو سمت راست و چپ رودخانه‌ای كه از وسط روستا می‌گذرد، غارها از جنوب به شمال امتداد یافته‌اند.
معماری صخره ای روستا
تشكیلات صخره‌ای صور با توجه به فرم معماری و حالت غارمانندی كه دارد، بیش از هر بنای دیگر به معابد مهری شبیه است. معابدی كه همگی در سینه كوه كنده شده‌اند و جز یك مدخل كوچك، راه ورودی دیگری ندارند. پراكندگی فضاهای مجموعه از قبیل اتاق‌ها، طاقچه‌ها، تالارها. آخورها و سكوهای ویژه هر یك از واحدها، به آن شكل معابد مهری داده است كه از هر قسمت برای مراسم خاص یا فعالیت‌های نجومی استفاده می‌شد.
از طرفی این گمان می‌رود كه امكانات امن و مخفی این نقطه دورافتاده از قرن هفت به بعد برای اجتماع صوفیان به كار می‌رفت. مهم‌ترین ویژگی تاسیسات صخره‌ای صور را می‌توان فضای زیرزمینی و تاریكی و انزوایی دانست كه در اعماق كوه‌های دوردست ایجاد شده است. جالب اینكه تمام فضاهای موجود در آن به‌وسیله معابر مخفی و زیرزمینی به یكدیگر متصل می‌شدند .و از طریق تونلی عمیق و طولانی كه از زیر دره آق‌آتلو می‌گذرد، واحدهای مختلف دو سوی دره با هم ارتباط داشتند. مسلما ایجاد چنین شبكه ارتباطی گسترده در شرایط سخت كوهستانی برای آفرینندگان آن یك شاهكار محسوب می‌شود.
چند سالی است كه منطقه صور و توتاخانه به‌عنوان منطقه نمونه گردشكری مطرح شده‌اند. اما بی‌توجه به زیرساخت‌ها مانع از رشد و رونق این مكان‌های زیبا و تاریخی شده است.
ویژگی های روستا
برخی كارشناسان معتقدند ویژگی‌های بافت تاریخی این روستا مهم‌تر از روستای كندوان است. در حال حاضر این روستا جزو روستاهای زنده كشور محسوب می‌شود. خانه‌های اهالی آن به‌وسیله كلنگ و ابزار انسانی در دل كوه ساخته شده است. موضوعی كه این غارها را برجسته و حائز اهمیت می‌كند، پیچیدگی در ساختار معماری آنها است. و از همین رو، ساختار معماری غارهای صور پیشرفته‌تر از كله‌قندهای كندوان است. در واقع، غارهای كندوان به‌شكل ساده ساخته شده‌اند. اما خاك غارهای صور به‌مرور زمان از خاك ماسه‌ای به سنگ ماسه‌ای تبدیل شده‌اند و از مقاومت و ویژگی منحصربه‌فردی برخوردار هستند.
همچنین در داخل غارهای صور گودال‌های كوچكی وجود دارد كه برای ذخیره آب استفاده می‌شدند. به احتمال زیاد تاریخ ساختاری این غارها به دوران غارنشینی می‌رسد؛ ولی از لحاظ تنوع خاك‌شناسی با خاك كندوان یكی است.
نحوه دسترسی
آدرس : استان آذربایجان شرقی، ۲۴ كیلومتری شمال شرق بناب
