شهر رونیز ،در بخش رونیز شهرستان استهبان استان فارس در جنوب ایران می باشد.این شهر در فاصله ۱۴۵ كیلومتری جنوب شرقی شیراز است و از توابع شهرستان استهبان به حساب می آید.شهر رونیز شهری است با اكثریت جامعه كشاورز و دامدار و فرهنگی و بعضا كارمند و كسبه بازاری. از محصولات معروف باغی شهر رونیز انجیر می باشد، زعفران نیز به وفور و با كیفیت بالا در این شهر كشت و برداشت می گردد، همچنین این شهر محل كشت انواع محصولات كشاورزی و سیفی جات نیز می باشد.جاذبه های تفریحی و گردشگری زیادی در شهر رونیز وجود دارد.
وجه تسمیه رونیز
قبل از اسلام «رونیگ» بعد از اسلام«رونیج» واكنون رونیز گفته می شود و در زمان آل مظفر در فارس و حكومت شبانكاره رونیز مدنطر بوده ، پدیده تاریخی دیگر این كه به هنگام حمله قاجار به شیراز لطفعلی خان زند فرار و به نقل از كتاب« كریم خان زند و جانشینان او» در سال ۱۲۰۸ مدت یك شبانه روز در قلعه رونیز مخفی شد كه با شبیخون حسین قلی خان قاجار مجبور به ترك رونیز شد و به سمت كربال فرار نمودند . رونیز دارای قدمت تاریخی زیادی بوده و در كتب گوناگون از جمله در تاریخ وصاف،فارس نامه ناصری ،تاریخ اقلیم فارس، رونیز در عهد قاجار مهد علم و كانون فرهنگ بوده است .
در آن زمان حوزه علمیه بزرگی داشته كه در قسمتی ازرونیز به نام«باغ بالا» معروف است كه به آن باغ مدسه مس هم میگفته اند كه مساحت زیادی داشته و در وسط باغ حوزه علمیه قرار داشته كه در آن طلاب دینی بسیاری جهت تحصیل علم ودانش به منطقه فوق می آمدند. از جمله طلاب معروف این حوزه ملا محمد باقر صحبت لاری در قرن ۱۳ هجری در دوره قاجار و اواخر سلطنت فتحعلی شاه به عنوان یكی از اساتید حوزه به رونیز هجرت كرد و عمر پر بركت خود را در تعلیم علوم به شاگردان در رونیز سپری نمود. سرانجام دار فانیرا در همین رونیز وداع گفت و در دماغه غربی تلی كه در شمال رونیز است او را به خاك سپردند.
صحبت لاری
اكنون به همین دلیل تل مذكور را «تل صح لاری» می نامند كه تغییر یافته صحبت لاری است. ملا محمد باقر متخلص به صحبت لاری صاحب دیوان شعر بوده و ازخیمه نشینان مردم بیرم لارستان بوده كه در اواخر عمر برای تحصیلبه رونیز آمده و شعری رونیز را چنین وصف می كند:
رونیز چه رونیز ارم خانه فاش طراحی خلد كرده بر وی نقاش
گر نغمه مرغان بهشتت هوس است رو نغمه مرغكان مرغك را باش
جاذبه های گردشگری
غار گبر
این غار غاری است بزرگ وسیع و تماشایی كه در بالای كوهی در جنوب غربی رونیز قرار گرفته است. غار گبر جزء غارهای نسبتا دهانه كوچك كشور محسوب می شود. برای رسیدن به این دهانه باید چندین متر به سمت پائین سرازیر شوید تا به ورودی غار برسید. این غار حدود ۸۰ متر طول و كمتر از ۲۰ عرض دارد و در ارتفاع ۲۱۰۶ متری از سطح دریا قرار گرفته است. جالب اینجاست كه وقتی هوای بیرون غار بسیار گرم و طاقت فرساست، داخل غار بسیار خنك و معتدل است و از جای جای آن نیز قطرات آب در حال چكه كردن هستند. استالاگتیت ها و استالاگمیت های غار گبر از زیباترین ستون ها و آویزانك های غارهای ایران هستند. اگر كمی قوه تخیل خود را به كار بگیرید، می توانید این خصیصه های طبیعی را به حیوانات و یا اشیای مختلف تشبیه كنید.
غار خمره ای
بدون شك یكی از منحصر به فرد ترین ویژگی های این غار تاریخی، خمره ای بزرگ است كه هزاران سال قبل در بخش انتهایی غار در بالای یك صخره نهاده شده است تا آب های چكه كننده، به داخل آن بریزند. امروزه رسوبات آهكی تمامی سطح این خمره را در بر گرفته و در واقع این خمره به بخشی از خود غار تبدیل شده است. لازم به ذكر است كه آب موجود در غار، آشامیدنیست و در گذشته زرتشتیان از آن استفاده می كردند. در گذشته خمره های بیشتری درون غار بوده اند كه قدمت آن ها را دوران هخامنشی و ساسانی تخمین زده اند. متاسفانه این خمره ها چند دهه قبل به یغما رفته اند.
غار گبر در منطقه ای نسبتا صعب العبور قرار گرفته و برای رسیدن به آن احتیاج به حدود یك ساعت كوه پیمایی است. فضای اطراف غار با درختان پراكنده كهكم و بنه پوشیده شده و منظره زیبایی را ایجاد كرده است. متاسفانه به دلیل محافظت كم از این بنا، برخی از بازدید كنندگان ناآگاه و كم سواد، آسیب های زیادی را به این غار طبیعی و تاریخی وارد كرده اند.
ماجرای غار گبر و زرتشتیان
پیشتر گفتیم كه این غار در منطقه ای نسبتا صعب العبور قرار دارد و برای رسیدن به آن نیاز به حدود ۱ ساعت كوه نوردی است. همچنین گفتیم كه دهانه غار كاملا از دید پنهان است و فقط از چندی متری آن می توان غار را تشخیص داد. این دو ویژگی این غار را مكانی مناسب برای پنهان شدن و دور ماندن از گزند روزگار تبدیل كرده است. داستان شنیدنی این غار هم به این دو ویژگی مربوط اند.
گویا پس از حمله اعراب مسلمان به ایران به فرماندهی شخصی به نام “ساریه ابن زنیم الدئلی الكنانی” و هنگامی كه آنان بر فارس تسلط پیدا كردند. گروهی از زرتشتیان به این غار آمدند و سال ها در آن زندگی كردند. آن ها این نقطه صعب العبور و مخفی را انتخاب كردند تا از بلواهای آن دوران در امان باشند. همچنین برای ترك اعتقاداتشان مجبور به پرداخت جزیه نباشند. البته این زرتشتیان تمامی روابط خود با دنیای بیرون را قطع نكردند. آن ها با كاروانیان عبوری از این مكان و همچنین روستاهای مجاور غار تجارت و داد و ستد می كردند. ما یحتاج مورد نیاز خود را از این طریق بدست می آوردند. اینكه در نهایت چه بر سر این زرتشتیان آمده هنوز مشخص نیست. غار گبر یا همان غار گبری نیاز به مطالعات بیشتر و دقیق ترین برای روشن كردن تاریخ دقیقش دارد.
