روستای مشكنان نام روستایی است كه بر شمال پایانی رودخانه زاینده رود قرار دارد .هوای تابستان گرم ،شبها بانسیم دلنشین وزمستانه سرد وملایم ،محصولات آن منحصر به گندم وجو وكمی میوه .معنی واژه مشكنان ،مشك همان عطرمخصوص است كه از آهوی ختایی می گیرند .وعالی ترین عطرها محسوب می شود و(ان) علامت نسبت وكثرت است .وروی هم یعنی محلی كه منسوب است به رایحه مشك ،شاید از این باب كه شبها نسیم شرقی بیابان ،عطر گل های بیابانی را به آنجا می آورده است .این روستا در ۴۵ كیلومتر ی نایین واقع شده است.ودر فاصله ۸۵ كیلومتری اصفهان قراردارد.این روستا قدمتی هزار ساله دارد .از سمت شرق به اصفهان ودرشمال آن كوههای جندابه می باشد.در این روستا گویش محلی خاصی هست كه ریشه در زبان فارسی دری دارد.كار مردم این روستا كشاورزی وقالی بافی بوده است .كه كما بیش ادامه دارد.
پس ارفرونشستن آب ونمایان شدن كوه هاسرزمینهائی خودنمائی كردند كه معوای زیستن انسانها شدند. پیدایش مشكنان زمانی آغازشدكه سرسبزی وآب وهوای لطیف وكوهستانی ووزش نسیمهای خنك ازنظرانسانهای وارسته دورنماند وبه همراه ترقی ومتمدن شدن آدمی این وادی نیزبی نصیب نماند. بعد ازخشك سالی كه درفلات مركزی وبالاخص منطقه یزد ،كرمان وشیراز رخ دادبسیاری ازتجارومتمكین شهرهای یادشده به قسمتهای شمالی ایران مهاجرت كردندكه تعدادی ازآنها مخصوصا تجاروصنعتگران كه شناخت ازمنطقه داشته وباتوجه به قرارگرفتن مشكنان درجوارجاده ابریشم اقدام به سكنی گزیدن دراین مكان نمودند.
سرسبزی وآب وهوای مساعد وهمچنین همجواری جاده ابریشم به رشدنمودن ورونق اقتصادی مشكنان كمك كردند. مردم ساكن شده درمشكنان پیرو دین زرتشت بوده وزبان زرتشتی رادراین منطقه گسترش دادند. تودشك كنونی وبادافشان وچندنقطه دیگرجزء منطقه چراگاه گوسفندان مشكنانیها بوده وچوب دارها وگله داران مشكنان دامها ی خود را در آن مناطق نگه میداشتند. پس از مدتی تعدادی ازاهالی اطراف نایئن جهت كارچوپانی وكشاورزی به مشكنان مهاجرت مینمایند. درقسمت غربی مشكنان محل دفن امامزاده میرمحمد باقر مشكنان میباشد كه درجوار آن تعدادی ازتجار وافراد خاص زمان مدفونندودرگذشته به باغ نور معروف بوده واینك محل دفن اهالی میباشد. جالب است بدانید مشكنان دارای هفت قلعه بوده وبصورت زیر زمینی این قلعه ها به یكدیگرارتباط داشته اند. ولی بخاطرفرسایش خاك وگذرزمان تقریبا قلعه ها ازبین رفته اندوچیز زیادی ازآنها باقی نمانده است.
كدخدامنشی شیوه مدیریتی آن بوده وصنعتهای چاقو سازی،قفل سازی،اسلحه سازی وغیره ازمشاغل صنعتی آن به حساب می آید. صنعت كیش بافی وپارچه بافی وعبابافی مشكنان دركشور زبانزد بوده وجالب این نكته است كه بخاطر نیاز مبرم این صنایع به رطوبت ونمناكی هوا تمامی كارگاه های یادشده رادرزیر زمین میساختند كه رطوبت لازم رادرطول سال داشته. كه همین الان هم نشانه هائی ازكارگاه های كش بافی قدیم بانشست كردن زمین خودرانشان میدهند كه درامیانه گوئی مشكنان به آنها زمینهای لوند گفته میشود. كشاورزی این منطقه درگذشته شامل كشت تریاك ،گندم،جو،انواع حبوبات وخربزه بوده ودرختان میوه مخصوصا اناروبادام تامین كننده نیازها وكمك به اقتصاد وفروش ویژه مشكنان بوده است.
به مرور زمان باتوجه به ازدواجهایی كه مشكنانیها با اهالی اطراف نمودند بعضی ازسكنه روستاهای اطراف مانند ورزنه وهرندساكن مشكنان میشوند. ذكراین موضوع كه درقدیم مشكنان خزانه حكومتی رادرخود داشته وباسه نقطه كوهپایه وزفره درتعامل بوده راخالی ازلطف نمیدانم.
آبیاری وحمام قدیمی مشكنان كاملامهندسی شده بوده وحمام خزینه ای جزء قدیمی ترین حمامهای ایران محسوب میشده كه متاسفانه درسال ۱۳۸۲لغایت۸۴بطوركامل تخریب شده ساختمان جدیدحسینیه بر روی آن بناگردیده است واولین مدرسه های منطقه شرق اصفهان درسه نقطه مشكنان ،كوهپایه وبرزآبادبناگردیده است.
لازم بذكراست مشكنان درگذشته دارای حوزه علیمیه بوده وشیخ حسین مشكنانی عالم زمان خودش بوده طوری كه مردم ازاطراف مخصوصا ازیزد وكرمان سئوالهای فقهی خود راازاین عالم بزرگوارمیپرسیدندومورد توجه علمای وقت نجف قرارگرفته است.
ناصرخسرودرسفرنامه خود به وضوح ازمشكنان یادنموده وهوای لطیف وسرسبزی آن رابینظیربیان كرده. نام مشكنان یاهند كوچك به دلیل رایحه گلها وعطروبووسرسبزی آن مشكنان نهاده اند. متاسفانه بعدازپیروزی انقلاب توجه زیادی به مشكنان نشده ومهجورمانده است. باتوجه به آمارسالهای ۱۳۵۳لغایت۱۳۵۷جمعیت نزدیك به ۱۰۰۰نفری مشكنان روبه كاهش یافته طوری كه هم اكنون جمعیتش به حدود۵۰۰نفربه زور میرسد.
ضعف مدیریتی گذشته وحال مشكنان این روستاباتمدن غنی وفرهنگ بالای آنرابه نابودی ونیستی كشانده ومیكشاند. بیشترنخبه هاوفرهیختگان مشكنان به تهران واصفهان وبخشی هم به خارج ازكشورمهاجرت نموده اند.
منبع : وبلاگ آقای مهدی كریمیان
