منار جنبان اصفهان به صورت یك بقعه و دو مناره است كه بر روی قبر «عمو عبدالله» از زهاد و صُلحای معروف قرن هشتم هجری بنا شده است. ایوان منارجنبان یكی از نمونه های ابنیه سبك مغولی ایران است و از آن دوره كاشیكاریهایی هم دارد. مناره ها بعداً و در تاریخی كه درست معلوم نیست و احتمالاً در آخر عصر صفویه به ایوان مزبور اضافه شده و با حركت دادن یكی از آنها، نه تنها مناره دیگر به حركت درمیآید بلكه تمامی این ساختمان مرتعش میشود. منار جنبان اصفهان این جاذبه فوق العاده در ۲۰ خرداد سال ۱۳۲۱ و با شماره ثبت ۳۴۹ به فهرست آثار ملی كشور ثبت شده است .
شهرت منارجنبان اصفهان از دیرباز به این خاطر بوده است كه هر گاه یكی از منارههای طرفین ایوان بنا را می جنبانده اند. این حركت به مناره دیگر هم منتقل می شده است. چگونگی این حركت و انتقال آن به مناره دیگر – اگر چه دیرگاهی تعجب بسیاری از مردم و بازدیدكنندگان آن را بر می انگیخته است .- از دیدگاه صاحبنظران و آنان كه بر اموری چون معماری آگاهند. چندان شگفت و غیر طبیعی نیست آنان بر این باورند كه در تمام بناهایی كه چنین شكل و مناره هایی دارند. حركت هست و اگر در اینجا بسیار چشمگیرتر است دلیل آن باریكی و سبكی این مناره هاست . وگرنه جهانگردان و سیاحان به مناره ها و ساختمان هایی كه به همین طریق می جنبیده اند در نقاط دیگر جهان اشاره كرده اند.
تاریخچه بنا
منارجنبان در حقیقت بقعه ای است كه بر مزار شیخی زاهد و عابد به نام عمو عبدالله كه در ذیحجه سال ۷۱۶ هجری قمری وفات یافته، ساخته شده است. در آغاز تنها ایرانی بوده است كه بعدها دو مناره معروف منارجنبان را به ساختمان آن افزوده اند. بنابراین بی شك ساختمان ایوان و مناره ها پس از سال ۷۱۶ هجری قمری آغاز شده و به انجام رسیده است. منارجنبان بر سر راه اصفهان به نجف آباد در روستایی به نام كاردالان قرار دارد. هر یك از دو مناره این بنا ۱۷ متر بلندی دارد و ارتفاع بنا ۱۰ متر است.
كاشی های لاجوردی و فیروزهای زینت بخش این بناست و برمزار آن روحانی زاهد و عابد قطعه سنگی مرمری قرار داده اند. كه سوره یس از قرآن كریم حاشیه آن را زینت داده است. كتیبه های دیگری نیز در این آرامگاه هست كه از آن جمله است كتیبه ای بر سنگ مرمر بالای سنگ اصلی كه از عمد عبدالله به عنوان یك مرد پرهیزگار و زاهد نام می برد و تاریخ او را نیز ذكر می كند.
تزئینات كاشی كاری به شیوه مغولی در ساختمان این بنای تاریخی قابل مشاهده است. زینت دیگر این بنا كه می توان به آن اشاره كرد ایوان دوره مغول است كه با خط های ظریف و نقش های ستاره ای و كاشی های لاجوردی آراسته شده است.
ویژگی های منحصر به فرد منار جنبان
منار جنبان اصفهان در نگاه اول دو منار بلند است كه در دو طرف مقبره عارفی وارسته به نام عمو عبدالله قرار گرفته است. وجه تمایز این بنا با دیگر منارها در سایر مناطق، لرزان بودن آن ها می باشد. دو منار به ارتفاع حدود ۱۷ متر با فاصله از یكدیگر قرار گرفته اند، به طوری كه با بالا رفتن از پله های مارپیچ یكی از مناره ها و وارد كردن ضربه به آن، مناره دیگر نیز به لرزه در می آید. با تكان دادن یكی از این مناره ها به راحتی تكان خوردن مناره دیگر و حتی كل بنا قابل رویت است.
البته قابل ذكر است كه به دلیل تاریخی بودن و حفظ آثار ملی در حال حاضر بازدید كنندگان اجازه بالا رفتن تا بام این مناره ها را ندارند و در فواصل زمانی مشخص یكی از كاركنان این مكان كه آموزش لازم را برای ضربه زدن و فشار آوردن به اندازه كافی را دیده این كار را انجام می دهد و گردشگران و توریستان به راحتی می توانند این تكان و حركت زیبا كه ساخته دست بشر است را به نظاره بنشینند.
كاشی های فیروزه ای
از دیگر زیبایی های این بنا كه چشم بینندگان را به خود خیره می كند می توان كاشی كاری های زیبا و فیرزه ای رنگ سقف و دیواره های عمارت را نام برد. سقف این بنا با ارتفاعی حدود ۱۸ متر زیبایی و عظمت دو چندانی را به این مكان تاریخی داده است. كاشی كاری های سقف كه نشان از هنر اصیل ایرانی و آرامش مكان های مذهبی دارد. به مانند دیگر بنا های شهر اصفهان به راستی نشانگر شهر فیروزه ها است. اغلب كاشی كاری های این بنا با برش های هم شكل و چند ضلعی و به صورت مقارن هم هستند كه این توازن و تقارن، زیبایی بنا را دو چندان كرده است.
سایر منارجبان های جهان
در گوشه گوشه جهان منارهای بسیاری وجود دارد. در داخل و خارج از كشور ما نیز منار های جنبانی دیده شده كه البته معروف ترین آن ها منار جنبان اصفهان می باشد. اگر بخواهیم به یكی دیگر از منار جنبان های خاص و بی بدیل در جهان اشاره ای داشته باشیم، می توان به منار جنبان خرانق در نزدیكی شهر اردكان در استان یزد اشاره كرد. تنها منار جنبان تمام خشتی دنیا كه از زمان ساسانیان به جای مانده است.
ساعات بازدید
در سال های اخیر آوازه عمارت منارجنبان بیشتر به گوش جهانیان رسیده . همه ساله گردشگران زیادی برای بازدید از این بنای منحصر به فرد و تاریخی به اصفهان سفر می كنند. بازدید از عمارت یاد شده همه روزه از ساعت ۹ صبح الی ۱۶ برای گردشگران امكان پذیر است. لازم به ذكر است گردشگران داخلی و خارجی می بایست هزینه ای را تحت عنوان ورودی پرداخت كنند كه نرخ ان برای گردشگران داخلی ارزان تر است. تكان دادن مناره ها در روزهای معمولی صبح ها دو بار و بعدازظهرها نیز دو بار انجام می شود.
نحوه دسترسی
آدرس: اصفهان – روستای كارلادان در غرب شهرستان اصفهان،راه نجف آباد.
