بخش سكه در موزه مركزی آستان قدس رضوی، با نمایش مجموعه سكه‌های ایران در دوران پیش از اسلام و دوره اسلامی و همچنین سكه‌های سایر كشورهای جهان، مورد توجه بازدیدكنندگان، پژوهشگران تاریخ و باستان‌شناسی، مجموعه‌داران و علاقه‌مندان سكه‌شناسی قرار دارد. مجموعه سكه‌ها كه تا سال ۱۳۸۷ شمسی در چند ویترین در كنار آثار تاریخی حرم مطهر به نمایش درآمده بود، در خرداد سال ۱۳۸۸ شمسی، از طبقه همكف موزه مركزی به طبقه منهای یك انتقال یافت و به این ترتیب گنجینهای تخصصی و خاص برای نمایش این آثار ایجاد شد. اهمیت این آثار، توسعه روزافزون این مجموعه را به دنبال داشته است.
سكه‌های ضرب چكشی موجود در این گنجینه كه بخشی از آن مربوط به میراث آستان قدس رضوی یا حاصل كشفیات اتفاقی در اماكن متبركه و صحنها بوده و بخش اعظم آن‌ها وقفی و اهدایی است، شامل نخستین سكه‌های جهان (سكه‌های شیر و گاومیش كرزوس، پادشاه ثروتمند لیدی)، سكه‌های مقدونی، سكه‌های ایران پیش از اسلام (دوران هخامنشی، سلوكی، شاهان پارس، اشكانی، الیمایی، خاراسن و ساسانی)، سكه‌های اسلامی، شامل سكه‌های عرب ساسانی، خلفای اموی و عباسی، سكه‌های سلسله‌های مختلف ایران مانند طاهریان، صفاریان، سامانیان، آل زیار، آل بویه، غزنویان، سلجوقیان، خوارزمشاهیان را در بر می‌گیرد.
همچنین سكه‌های ایلخانان مغول، سربداران، تیموریان، صفویان، افشاریه، زندیه و قاجاریه، سكه‌های حكام و دودمان‌های محلی شامل سكه‌های اسپهبدان طبرستان، امرای طبرستان، آل جلایر، آل مظفر، آل كیا، آق قویونلو، قراقویونلو، فرمانروایان بنی‌دلف، باینجور، علویان طبرستان، بنی سعلوكی، بنیكاكویه، غوریان، اتابكان، مرعشیان طبرستان (سادات حسینی مازندران)، امرای آل مشعشعیان و همچنین سكه‌های هپتالیان، هندوسكایی، هندوپارتی، باختری، هونها، شاهان ارمنستان، شاهان باختر، كوشانیان و سكه‌های امپراتوری روم شرقی(بیزانس) نیز در این مجموعه قرار دارد. علاوه بر این مجموعه، سكه‌های ضربِ ماشینیِ ایران در دوره‌های قاجار، پهلوی و جمهوری اسلامی و سایر كشورهای جهان در این گنجینه نمایش داده شده و مورد استقبال بازدیدكنندگان خارجی قرار گرفته است.
آنچه در این گنجینه در صدر توجه زائران و بازدیدكنندگان قرار دارد، سكه‌های نقره یادبود ولایت‌عهدی امام رضا (ع) است كه در زمان حیات آن حضرت و پس از شهادت ایشان در سال‌های ۲۰۲، ۲۰۳ و ۲۰۴ هـجری‌قمری در شهرهای سمرقند، اصفهان و محمدیه (شهر ری) ضرب شده‌اند. علاوه بر سكه‌ها، البسه سكه‌دوزی شده شامل كلاه و پول جلیقه مزین به سكه‌های دوران قاجار و پهلوی، زیورآلات تزیین‌شده به سكه‌های طلا، مدالیون‌های طلا و نقره كشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و تعدادی از مدالهای نمایشگاه‌های منطقهای و بین‌المللی «تمبر و تاریخچه پستی» كه توسط مجموعه‌داران مشهور تمبر ایران به این گنجینه اهدا شده، در این گنجینه در معرض دید عموم قرار گرفته‌اند.
شِكلهای نقره هخامنشیان
كوروش كبیر، بنیانگذار سلسله هخامنشیان (۵۳۰-۵۵۰ پیش از میلاد مسیح) پس از شكست كرزوس (آخرین پادشاه لیدی) و تسخیر شهر سارد، متوجه ضرب سكه در این نواحی شد و این كار را ادامه داد. نخستین سكه‌های ایران باستان با نقش پادشاهان هخامنشی، در زمان داریوش اول ضرب شده است. وی سكه‌های طلا به نام دَریك یا زَریك ( به وزن تقریبی ۵/۸ گرم) و سكه‌های نقره به نام سیكل یا شِكِل (به وزن تقریبی ۵/۵ گرم) و قطر ۵/۱۵ میلی‌متر را ضرب نمود. تصویر روی این سكه‌ها، پادشاه هخامنشی را با تیر و كمان یا نیزه نشان می‌دهد و پشت سكه‌ها نیز دارای یك فرورفتگی مستطیل‌شكل است.
تِترادِراخم نقره اسكندر سوم مقدونی
اسكندر سوم مقدونی كشورگشای اهل مقدونیه كه در غرب به «اسكندر كبیر» و در ایران به «اسكندر گجسته» مشهور است، در سال ۳۳۱ قبل از میلاد، با شكست ارتش ایران به فرماندهی داریوش سوم، به سلطنت آخرین پادشاه از دودمان هخامنشیان پایان داد و ثروت و قلمرو عظیم هخامنشیان را از آن خود كرد. تصویر روی سكه نقره تترادراخمای (چهار درهمی) اسكندر سوم مقدونی، نیمرخ هركول، پهلوان اسطورهای یونان باستان را با كلاهی از پوست شیر و پشت سكه زئوس ( الهه بزرگ خدایان یونان باستان) و نام اسكندر به خط یونانی را نشان می‌دهد. این سكه با قطر ۶۵/۲۷ میلی‌متر و وزن ۸۲/۱۷ گرمی در این مجموعه قرار دارد.
دیگر تالار مرود توجه در این موزه تالار آثار اهدایی استاد محمود فرشچیان است. استاد محمود فرشچیان، هنرمند متعهد و استاد نقاشی ایرانی، در سال ۱۳۰۸ شمسی در اصفهان متولد شد. پدرش بازرگان فرش و مردی هنردوست بود و نقش مهمی در پرورش ذوق هنری او داشت. وی طی تحصیلات مقدماتی شاگرد استاد حاج میرزا آقا امامی، از جمله استادان سرآمد آن زمان در هنر تذهیب، قالی، گل و مرغ، طلااندازی و هنر بسیار اصیل و ارزشمند «سوخت و معرق» بود و با تحصیل در هنرستان هنرهای زیبای اصفهان، زیر نظر استاد عیسی بهادری، استاد نابغه و توانمند نقاشی قالی، مینیاتور، نقاشی رنگ و روغن، به فراگیری اصول و مبانی طراحی نقوش سنتی (نقشه قالی، تذهیب، مینیاتور) پرداخت.
در سال ۱۳۲۹ شمسی، پس از شش سال فعالیت، دیپلم عالی در هنر را كسب كرد. وی با جدیت تمام به مطالعه تاریخ و آثار تاریخی و هنرهای اصفهان پرداخت و حتی در طی دوره سربازی دست از خلق آثار هنری برنداشت و بسیار مورد تشویق قرار میگرفت. پس از انجام خدمت سربازی، برای بررسی و مطالعه هنر اروپا و آثار نقاشان بزرگ آن در موزهها، به اروپا سفر كرد. در بازگشت به ایران در اداره‌كل هنرهای زیبا مشغول به كار و پس از مدتی به مدیریت اداره هنرهای ملی و استادی هنر در دانشكده هنرهای زیبای دانشگاه تهران منصوب شد.
از نظر محتوا و مضمون، آثار استاد عمدتا با الهام از ادبیات عرفانی و باورهای مذهبی ساخته و پرداخته شده‌اند. درخشش استاد بر تارك هنر ایران سبب شد نام ایشان در فهرست چهره‌های ماندگار ایران ثبت شود. از هنرهای ماندگار استاد می‌توان طراحی پنجمین ضریح مرقد مطهر امام رضا(ع) و طراحی ضریح مرقد مطهر امام حسین(ع) را نام برد.
استاد محمود فرشچیان از سال ۱۳۶۹ تا ۱۳۹۷ شمسی، ۱۸ تابلو از آثار خود را به موزه آستان قدس رضوی اهدا كرده‌اند. این آثار تا سال ۱۳۸۸شمسی در بخش هنرهای تجسمی و از سال ۱۳۸۹ در ساختمان موزه قرآن و در تالاری كه برای نمایش آثار استاد اختصاص یافت، در معرض نمایش قرار گرفته است.
اثر «پنجمین روز آفرینش» در اندازه ۷۰×۱۰۰ سانتیمتر و در سال ۱۳۵۲ شمسی خلق شده است. این نقاشی با سبك نگارگری و تكنیك اكرلیك كشیده شده است كه جنس آن از مقوای بدون اسید بوده و در سال ۱۳۶۹ به موزه آستان قدس رضوی اهدا شده است.
«عصر عاشورا» از دیگر آثار معروفی است كه در سال ۱۳۵۵ شمسی طراحی و در سال ۱۳۶۹ به موزه آستان قدس رضوی اهدا شده است. این اثر با سبك نگارگری و تكنیك اكرلیك در اندازه ۹۸×۷۳ و با جنس مقوای بدون اسید خلق شده است.
موزه آستان قدس در جوار بارگاه نورانی امام رضا(ع) گنجینه و رنگین كمانی تاریخی و مذهبی است كه در آن از دست خط ائمه اطهار تا فرش هایی با قدمت ۲۵۰۰ سال به نمایش گذاشته شده است.
بارگاه نورانی امام رضا(ع) در مشهد، سالانه پذیرای زائران داخلی و خارجی بی شماری است كه به قصد زیارت رنج سفر را چه هوایی و چه زمینی نادیده می گیرند و می آیند تا دست های خالی را پر كنند، شفا بگیرند، می آیند تا به اندازه ظرف وجودی خود لبریز از مهربانی شوند و حال خود را خوب كنند.
مجموعه بارگاه هشتمین امام شیعیان علاوه بر ایجاد فرصتی برای زیارت، كتابخانه ای كم نظیر برای محققان، فضاهایی برای نشاط كودكان و نیز جاذبه های فراوانی برای سیاحت گردشگران داخلی و خارجی نیز مهیا كرده است.
یكی از جاذبه های گردشگری و تفریحی این مجموعه، موزه ها و گنجینه های قدیمی و تاریخی است كه آثار و نفایس مختلفی را در دل خود جای داده است.
موزه آستان قدس رضوی شامل گنجینه قرآن، فرش و منسوجات، نجوم و ساعت، گنجینه سلاح، گنجینه تمبر، اسكناس و مسكوكات، گنجینه مدال، تاریخ مشهد، نقاشی، گنجینه صدف و حلزون و آبزیان، گنجینه ظروف، گنجینه اشیا سنگی و سفال، هدایای مقام معظم رهبری، موزه ملی ملك و موزه مردم‌شناسی است . اولین موزه در آستان قدس رضوی در سال ۱۳۲۴ هجری شمسی در ساختمانی به مساحت ۱۰۲۴ متر مربع در صحن امام خمینی بنا شده و مجموعه موزه های فعلی آستان قدس در صحن كوثر قرار دارند.
اولین گنجینه مجموعه اشیا سنگی و سفالی است و اولین شیی كه در بازدید از موزه در مقابل دیدگان قرار می گیرد سنگ سفید رنگی است كه نظر بازدیدكنندگان را به خود جلب می كند. اولین سنگ قبر منسوب به مرقد مطهر امام رضا (ع) كه با نهایت ظرافت از سنگ سفید صابونی تراشیده و ساخته شده است. این سنگ شامل یك متن محرابی در وسط و دو كتیبه در حاشیه به خط كوفی و در قسمت محرابی شكل، نام بانی آن احمد بن علی بن احمد علوی حسینی و نام سازنده عبدالله بن احمد قره، كه بر روی آن حكاكی شده است.
بیشتر آثار این موزه مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته‌اند در این بین آثاری مربوط به قرن هفتم و هشتم، و به خصوص آثاری از دوران صفوی و قاجار به چشم می‌آید.
از جمله كتیبه های موجود، كتیبه‌های طلاكاری حرم با خط استاد علیرضا عباسی خوشنویس به نام دوران صفوی است كه بسیار چشم نواز است. شاهان صفوی بهترین مكان‌ها را به خط استاد عباسی مزین می‌كرده‌اند كه البته چه مكانی بهتر از حرم امام هشتم (ع) برای نمایش آثار شاخص هنری هنرمندان.
در گنجینه نقاشی و هنرهای تجسمی اولین تابلویی كه توجه هر بیننده ای را جلب می كند، منظره روستایی است بكر و سرسبز كه برای لحظاتی علاقمندان به هنر نقاشی رنگ و روغن را به روستای قدیمی «پول كجور مازندران» می برد. از ویژگی های منحصر به فرد این اثر می توان به طبیعی و زنده بودن آن و خلق فضایی صمیمی و دیر آشنا برای دوستداران طبیعت اشاره كرد. ناگفته نماند كه این اثر هنرمند چیره دست استاد كمال الملك در تاریخ ۱۲۹۲ قمری است
در گنجینه نقاشی و هنرهای تجسمی اولین تابلویی كه توجه هر بیننده ای را جلب می كند، منظره روستایی است بكر و سرسبز كه برای لحظاتی علاقمندان به هنر نقاشی رنگ و روغن را به روستای قدیمی «پول كجور مازندران» می برد. از ویژگی های منحصر به فرد این اثر می توان به طبیعی و زنده بودن آن و خلق فضایی صمیمی و دیر آشنا برای دوستداران طبیعت اشاره كرد. ناگفته نماند كه این اثر هنرمند چیره دست استاد كمال الملك در تاریخ ۱۲۹۲ قمری است
از منحصر به فردترین آثار موجود در موزه آستان قدس رضوی دو عدد سكه نقره مربوط به ولایت‌عهدی امام رضا (ع) است. پس از اینكه آن حضرت در رمضان سال ۲۰۱ هجری قمری مجبور به پذیرش ولایت عهدی مأمون شدند، به دستور وی این سكه‌ها در سال ۲۰۲ هجری قمری در سمرقند و در سال ۲۰۳ هجری قمری در اصفهان ضرب شد.
بر روی سكه ضرب اصفهان حك شده است: «الله محمد رسول الله المأمون خلیفه الله مما امر به الامیر الرضا ولی عهد المسلمین علی بن موسی بن علی بن ابی طالب ذوالریاستین» و در حاشیه آن نوشته شده «محمد رسول الله ارسله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین كله و لو كره المشركون». در پشت سكه عبارت «لا اله الا الله وحده لا شریك له المشرق» دیده می‌شود.
در حاشیه داخلی پشت سكه نیز عبارت «بسم الله ضرب هذا الدرهم ... اصفهان سنه ثلث و مأتین» و در حاشیه بیرونی آن عبارت«الله الامور من قبل و من بعد و یومئذ یفرح المؤمنون بنصر الله» دیده می شود.
ارادت پهلوانان و قهرمانان به هشتمین خورشید
در بخشی از این موزه مدال های اهدایی جهان پهلوان تختی به موزه آستان قدس رضوی خودنمایی می كند. از دیگر مدال های تقدیمی به گنجینه مدال می توان از مدال های تقدیمی جبار فعلی قهرمان بوكس، علیرضا نصرآزادانی قهرمان بین المللی تكواندو، مدالها و تقدیرنامه های شادروان رضا صادقی كه در المپیادهای ریاضی و كامپیوتر در شهر تورنتو كانادا در سال ۱۹۹۵ میلادی كسب كرده بود، یاد كرد.
