شهر بیرم مركز بخش بیرم در ۲۷,۲۵ عرض شمالی و ۵۳,۳۵ طول شرقی در دشت وسیع قرار گرفته و از دو سمت با رشته كوه محصور شده است. این شهر از طرف شمال به ارتفاعات با لنگستان از طرف جنوب و جنوب شرقی به كوههای دجرو و ارتفاعات گاوبست و از طرف شرق به ارتفاعات طهر و از طرف غرب به نواحی علا مردشت محدود می شود و با وسعت ۲۷۵/۷كیلومتر از بخشهای پهناور لارستان است.
جمعیت این شهر طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ برابر با ۷۳۰۰ نفر بوده است .این شهر به شهر امامزادگان هم مشهور است .
تاریخچه شهر بیرم
طبق روایتی بیرم بر گرفته از كلمه تركی بایرام است. به این گونه كه پس از حمله سپاهیان ترك به فرماندهی بیگلر خان ترك به ناحیه لارستان و مقاومت چهار ساله از سوی مردم این ناحیه بیگلر خان سرانجام مو فق به تسخیر این ناحیه گردید. فرمانده ترك ، مراسم جشن و پیروزی خود را در محل تنب( تل) شهرستان بر پا كرد واز آن پس كبه به بایرام و به مرور زمان به بیرم تغییر نام داده است. درفرهنگ لغت نیز آمده است بیرم بر گرفته از كلمه تركی بایرام به معنی جشن و عید است.
در روایت دیگری كه مربوط به روند اسلام پذیری و گسترش اسلام در نواحی جنوبی ایران است. بر این اساس سال ورود سپاهیان اسلام به فرماندهی سید عفیف الدین شاه زندو به این منطقه و تلاش د رجهت گسترش اسلام به سال ۲۵۲قمری است.كه براساس ماده تاریخ بیرم خوانده می شود.آنچه از روایات و شواهد بر می اید ساكنان اولیه بیرم زرتشتی بوده اند. وجود قلاع هفت گانه در اطراف بیرم وآتشكده بزرگ آنان د رشهر تاریخی كبه در جنوب شرقی بیرم این امر به خوبی نشان می دهد بز رگترین حاكم زرتشتی این منطقه شاه سلنتور بوده كه مركز فرمانروایی او قلعه شهرستان بوده است كه به وسیله قلاع هفت گانه سزاورز،كوه پیر (كپیر)،فاریاب ،گلرخ،لیدوودیده بان محافظت می شده است.در نیمه قرن چهارم نیرو های اسلام به فرماندهی سید عفیف الدین شاه زندو و از راه بندر كنگ به این ناحیه وارد شوند . تبلیغ و مجاهدت های چهل ساله نیرو های اسلام سبب پذیرش اسلام از سوی مردم نواحی مختلف لارستان بیخه ، بیرم ، لامرد ، خنج ، لار ، و … گردید. در قرن هفتم لارستان مورد حمله نیرو های مغول به رهبری جغتای خان قرار گرفت به گونه ای كه حاكم لارستان قطب الدین موید دوم در تهاجم نیرو های مغول كشته شد و مغلان براین ناحیه مسلط شدند در این دوره بیرم با قرار گرفتن در مسیر تجاری و كاردانی لار ، بیرم ، كیش اهمیت اقتصادی ویژه ای یافت .
در دوران صفویه با رسمی شدن مذهب تشیع روحانیون شیعه جهت تبلیغ و اجرای احكام اسلامی روانه لارستان شدند با روی كار آمدن شاه عباس پادشاه تاجر پیشه صفوی و تغییر راههای تجاری سنتی از غرب به جنوب بیرم اهمیت ویژه ای یافت چنانكه راه كاروانی تجاری كه لار از طریق بیرم با نواحی ساحلی ارتباط می یافت در سفر نامه ها و كتب تاریخی به خوبی ذكر شده است همزمان با دوره پر تلاطم حكومت نادر شاه منطقه لارستان شاهد شورش های گسترده خانه های محلی بود در نتیجه جنگ های داخلی كه بیش از بیست سال به طول انجامید سر انجام یكی از سرداران محلی به نام نصیر خان از ناحیه كال (كل ) قدرت را در این ناحیه به دست گرفت فرزند او تا سال ۱۲۶۴ هجری قمری حاكم بلامنازع این منطقه بودند.در این اواخر دوران حكومت ناصر الدین شاه قاجار قتل و ناامنی آشوب غارت كاروانمهای تجاری در منطقه شورای تجار لاری سید عبد الحسین دزفولی لاری را به لارستان دعوت كردند تا حمایت از مردم در برابر ظلم حكام و تعدیات مالیاتی برقراری شرع اسلامی در این منطقه بر عهده گردید . این روحانی مبارز با تشكیل حوزه علمیه و تربیت شاگردانی به سرعت به گروهی از هواداران و حامیانی در سراسر لارستان دست یافت كه در سالهای انقلاب مشروطه تحت عنوان بازو های نظامی – سیاسی مذهبی ، او را در رسیدن به اهدافش یاری رساندند .
بیرم از اولین نواحی لارستان بود در جریان انقلاب مشروطیت از فرمانهای سید عبد الحسین لاری اطاعت نمود و بسیاری از تفنگ چینان و فرماندهان نظامی این شهر او را در سر كوبی خوانین و اشرار لارستان یاری رساندند . برخی از امكانات ومتبركه و تاریخی :زیارتگاه سید عفیف الدین (ع): حضرت سید عفیف الدین معروف به شاه زندو نسب او به امام هفتم( امام موسی كاظم (ع)) می رسد به دنبال عدم پذیرش اسلام در بخش های مختلف (لارستان كنونی ) و روشن ماندن آتش كده های آنان حضرت سید عفیف الدین در نیمه قرن سوم هجری از راه بندركنگ وارداین ناحیه گردیدودورهای ازجنگ ودرگیری با زرتشتیان منطقه بیرم را رقم زد در نهایت در سال ۴۳۲ هجری قمری به روایتی در سال ۳۰۲ هجری قمری رحلت فرمود شرح مبارزات و تلاشهای سپاهیان اسلام در گسترش پذیری در این ناحیه در تذكره شاه زند یا غزوه نامه شاه زند و آمده است تذكره مذكور در نزد این منطقه نگهداری می شود .
جاهای دیدنی بیرم
میر ابول به (پیر بل ) : میر ابول به دختر زاده حضرت سید عفیف الدین شاه زندو است . او در راس گروهی از سپاهیان اسلام به جنگ با زرتشتیان قلاع شمالی ناحیه بیرم رفته كه در انجا به شهادت رسیده است . میرزا مصطفی مستوفی بیرمی (صدر الملك ) پس از اینكه به مستوفی دیوان اعلا و تولید آستان قدس رضوی نایل آمد گنبد و بارگاهی باشكوهی بر تربت حضرت میر ابول به به ساخت . آرامگاه او در ۲۲ كیلومتری شمال شرقی بیرم واقع شده و دارای چشمه ، نخلستان ، استراحت گاه ، آشپز خانه و … است .آرامگاه شاه ابوالفتح :حضرت شاه ابوالفتح پسرحضرت سید عفیف الدین شاه زندو است . او فرمانده سپاهیان اسلام است كه در درگیری های نخستین سپاه اسلام با زرتشتیان منطقه در ۵ كیلومتری جنوب بیرم به شهادت رسیده است . آرامگاه او در مسیر بیرم – بالاده واقع شده و دارای نخلستان ، چاه آب است و از مكانهای زیارتی و تفریحی به شمار می رود . دیگر اصحاب سید عفیف الدین (ع) عبارتند از : سعد ابن سعید – شاه ابوالحسن – شاه نور الدین و شاه جلال الدین كه بقاع متبركه آنها زیارتگاه مردم در طول سال می باشد . آسیاب فاریاب : در محل فاریاب بیرم در فاصله شش كیلو متری در شمال این شهر آسیاب آبی از دوران قبل از اسلام و احتمالاً از دوره ساسانیان باقی مانده است .
آب این آسیاب به وسیله دو رشته قنات تامین می شده است كه در حال حاضر نیز جریان دارد و در بخش كشاورزی از آن استفاده می شود . قلعه كپیر(كوه پیر) : این قلعه بر بالای تپه ای بلند در شمال شرقی بیرم واقع شده است و دارای یك ساختمان دیده بانی ، حمام و چشمه ای است كه در حال حاضر در جریان است و مربوط به دوران پیش از اسلام است .
قلعه خواجه علی : این قلعه به وسیله سید حاجی بابا بیرمی برای جلوگیری از حملات اشرار به منطقه و در دوره مشروطیت بنا شده است و دارای نخلستان وسیع ، آب انبار و حوض بزرگ آب است .ملا محمد باقر «صحبت» :آخوند محمد باقر متخلص به صحبت در سال ۱۱۶۲ هجری قمری در بیرم متولد شد .اوتحصیلات مقدماتی را در روستای رونیز فسا فرا گرفت و سپس به شیراز رفت و در آنجا به فراگیری علوم مختلف پرداخت .صحبت در جوانی در شیراز علاوه بر تسلت كامل بر ادبیات فارسی ، عربی ، شعر و شاعری در علوم فقهی و دینی نیز به درجه اجتهاد رسید . او در دوره حكومت علی خان و نصیر خان لاری می زیسته و بارها آنها را به رعایت عدالت و اجرای حق دعوت نموده است . صحبت از شعرا و سخن وران سده دوازدهم وسیزدهم هجری و معاصر با وصال وقاآنی از شعرای بزرگ دوره قاجار است . افزون بر دیوان اشعار تالیفات دیگری نیز داشته است و مانند آثار گرانبهای دانشمندان و نویسندگان این سرزمین ازبین رفته است . خود از دشتیم لیك اگر واثقی نه از فاسخندی نه از عاشقیقبیله به بیرم گروها گروه وطن كرده درویه وصحرا و كوه به دشت و كه آنان كه جا ساخته همه خیمه در خیمه افراخته به صحبت چو بسیار رغبت كنم تخلص هر آیینه صحبت كنمزین العباد درویش: زین العباد درویش مشهور به عابد شاه بیرمی صاحب دیوانی است كه در كتابخانه مشهد مقدس نگهداری می شود .
ناهمواری های بیرم
چین خوردگیهای بخش بیرم جزئی از سلسله جبال زاگرس است كه دردوره سوم زمین شناسی بوجودآمده است.هرچه از شمال به طرف جنوب حركت كنیم چین خوردگیها فشرده تر می شودحدفاصل این چین خوردگیهادره های باز ونسبتا ً وسیع قرار داردكه ازمراكزاسكان جمعیت به شمار می رود.
آب وهوا: بیرم جزو مناطق گرم و خشك استان فارس است كه میزان بارندگی در آن بین ۱۶۰تا ۲۰۰ میلیمتر در نوسان است. این بخش دارای تابستانی گرم و طولانی و زمستانی كوتاه ومعتدل است، هر چند گاهی اوقات حداقل مطلق درجه حرارت به زیر صفر می رسد. با رندگی د راین ناحیه بیشتر در فصل زمستان و منشا آن بادهای باران آور غربی است. این بخش در فصل تابستان تحت تاثیر بادهای باران آور موسمی قرار می گیرد كه با رعد و برق و سیل همراه است. مهمترین پوشش گیاهی آن درختان ، نخل خرما ،گز ، كهور و درختچه های خار دار است.
