كاخ سلیمانیه كرج به دستور فتحعلیشاه قاجار و به مناسبت تولد فرزند سی وچهارم وی سلیمان میرزا ساخته شد . این كاخ توسط محمدحسین خان نام الدوله ملقب به صدر اصفهانی و به عنوان كاخ ییلاقی . یا به گفته ی بعضی منابع مقر حكومتی كرج در سال ۱۲۲۷ ه.ق مصادف با۱۸۱۱ م و۱۱۷۲ ه.ش در آبادی كرج بنا نهاده شد. بنا های متعددی با نام های پرطمطراقی چون ساختمان های فراش آباد و كلاه فرنگی وعمارت های كلاه گلشن. درقرمز وباغ های فردوس و شاه و انگوری در اطراف و اكناف كاخ سلیمانیه ساخته شده بودند. كه امروزه متاسفانه اثری از آنها یافت نمی شود.
امروز از آن همه بناها و كاخ های مجلل تنها این بنا باقیست كه به قول دوستان بیشتر خاطره ی خانه ی درویشان را تداعی می كند تا سرای امیران. اهمیت كاخ سلیمانیه به جهت دو نقاشی دیواری های تالار اصلی آن است كه توسط عبدالله خان نقاش باشی یكی از هنرمندان اوایل دوره ی قاجار كشیده شده است.
معماری بنا
ساختمان كاخ سلیمانیه بنایی است آجری، متقارن و كشیده به نسبت پنج به یك با سقف شیروانی. دارای تمامی مشخصه ها و مولفه های سبك معماری دوران قاجار كه می توان آنرا از جمله ساده ترین، زیباترین و با احساس ترین ساختمان های دوران خود دانست. تالارها، ارسی ها، نقاشی ها، آینه كاریها، قوس های نیم دایره نما، سقف شیروانی. تناسبات نما و نقشه، دواشكوبه (طبقه) بودن آن، همگی از جمله خصوصیات بارز كاخ سلیمانیه بوده است . كه در تركیب نهایی و بسیار ساده خود و در كنار مجموعه ساختمان ها و باغ پیرامونی، منجر به شكل گیری ساختمانی مطلوب، با هویت و صمیمی شده است.
این ساختمان از آجر و خشت با تیر‌ها و مهاربند های چوبی ساخته شده است. تالارها و فضاهای داخلی از انواع تزئینات، شامل نقاشی های دیواری بزرگ و آینه كاری ها با سقف چوبی و همچنین تزئینات گچی اندود شده است . نمای بیرونی ساختمان دارای قاب های آجری، جرزها اندود گچ و خاك و اندكی نقش و نگار دارد.
ساختمان كاخ آجری است و نمای آن تزئینات ویژه ای ندارد. بنای این كاخ روی پیلوت ساخته شده كه در زمان خود نوعی نوآوری به شمار می رود. در شرق ساختمان كاخ برجی در ۵ طبقه ساخته شده بوده كه هم اكنون تنها ویرانه های طبقه همكف آن باقی مانده است.
تزیینات بنا
ساختمان كاخ دارای دو اشكوب است. طبقه همكف حدودا به صورت پیلوتی های امروزی و به منظور قرارگیری برخی از فضاهای خدماتی كاخ در نظر گرفته شده و طبقه دوم كه از طریق دو راه پله در دو سوی ساختمان قابل دسترسی است. شامل تالار مركزی بزرگ و اتاق های دو سوی آن است كه به منظور اتاق های استراحت ساخته شده است. از نكات بسیار جالب در این بنا برونگرایی محض این بنا است، به طوریكه پنجره های بسیار بزرگ و كم عرض ساختمان باعث شده فضاها از دو سو به محوطه بیرونی چشم اندازی وسیع داشته باشند. همچنین در تمام ساعات روز نورگیری كنند كه این امر خود باعث شده فضاهای داخلی مملو از نور و روشنایی شوند.
تمامی اجزا و عناصر ساختمان شامل فضاها و نما، جرزها و پله ها، نسبت به محور میانی بنا متقارن بوده و ساختار بسیار ساده ای دارد. این امر با توجه به كشیدگی و عمق كم فضاها، فضایی بسیار روشن، شفاف و سبك را در ادامه باغ های زیبای مقابل آفریده است. این مجموعه در حال حاضر جای خود را به دانشكده كشاورزی كرج داده و قسمت هایی از بقایای بنای این مجموعه در ضلع جنوبی دانشكده دیده می شود. تنها آثار باقی مانده از گیاهان این باغ قسمت هایی از درختان باقی مانده كه چنارهای كهنسالی هستند. نیز در قسمت در شمالی و غربی و در مزرعه تحقیقاتی دانشكده دیده می شود.
تاریخچه بنا
در یكی از تابلوهای نقاشی تالار اصلی كاخ، در پای تخت فتحعلی شاه تاریخ (۱۲۲۸) خوانده می شود. میتوان احتمال داد كه ساختمان بنای اولیه در سال ۱۲۲۵ آغاز شده است . و در سال ۱۲۲۷ فتحعلی شاه دستور تكمیل و گسترش این مجموعه را داده كه با این حساب در این سال بنای اصلی (كاخ ) به بنای اولیه الحاق شده است . و در سال ۱۲۲۸ ه.ق با تكمیل تزئینات داخلی به پایان رسیده است. فرهاد میرزا زمان احداث بنا را در سنهٔ یك هزار و دویست و بیست و شش دانسته و از حاجی محمد حسین خان صدر اعظم اصفهانی به عنوان سازندهٔ بنا نام برده است.
گاسپار دروویل، افسر فرانسوی كه در همان سال های ساخت این ساختمان در ایران به سر می برده، در سفرنامه خود روایت متفاوتی ارائه می كند. به گفته او محمد علی میرزا دولتشاه پسر بزرگ فتحعلی شاه كه از تعیین عباس میرزا به ولیعهدی خشمگین بود. برای اثبات لیاقت خود، با سلیمان پاشا والی بغداد وارد جنگ شد . و او را شكست داد و غرامت جنگی هنگفتی از او گرفت.
او تمام پول را برای فتحعلی شاه فرستاد تا به این ترتیب نزد او محبوبیتی كسب كند. فتحعلی شاه با پولی كه بدست آورده بود. این كاخ را بنیان گذاشت و نام آن را سلیمانیه نهاد تا خاطره شكست سلیمان پاشا را زنده نگاه دارد.
نحوه دسترسی
آدرس :كرج، بلوار امامزاده حسن، خیابان شهید كیان پور.
این بنا در حد فاصل بلوارهای شهید چمران و امامزاده حسن، در محل كنونی دانشكده كشاورزی واقع شده است. برای رسیدن به كاخ سلیمانیه ابتدا باید خود را به میدان امام حسین (ع) كرج برسانید. سپس وارد بلوار هفتم تیر شوید. پس از ورود به بلوار، ورودی كاخ در اولین كوچه از سمت راست به نام كوچه شهید كیانپور، جنب مدرسه استقلال واقع شده است.
