روستای تاریخی حیله‌ور در فاصله ۳ كیلومتری روستای صخره‌ای كندوان قرار گرفته است. شیوه معماری این روستا منحصر به فرد می‌باشد به این صورت كه خانه‌های آن در دل زمین به صورت زاغه‌های زیبا و با سبك بسیار عالی كنده شده و از استتار كافی برخوردار می‌باشند. در واقع به این دلیل كه خانه‌های این روستا از دید رهگذران پنهان می‌باشند به نام حیله‌ور معروف شده‌اند. اهالی این روستا در زمان حمله مغول، خانه‌های خود را رها كرده و به روستای كندوان نقل مكان نمودند.
یكی از دلایل گمنامی این روستا مخفی بودن آن از دید رهگذران، مسافران و گردشگران است؛ اما اگر جزو افرادی باشید كه به محیط اطرافشان دقت زیادی می‌كنند، در حالی كه در مسیر اسكو به كندوان را پیش می‌روید، در كنار جاده چشمتان به حفره‌های متعدد در زمین خواهد خورد كه اگر كمی كنجكاوی به خرج دهید و از نزدیك آن‌ها را ببنید متوجه‌ی چیزی حیرت‌انگیز می شوید! این حفره‌ها، خانه‌های مدفون روستای تاریخی و شگفت‌انگیز حیله‌ور اهستند؛ روستایی خاموش و متروك و پر از سكوت و تنهایی.
موقعیت جغرافیایی روستا
روستای تاریخی و تماشایی حیله‌ور در ۴۴ كیلومتری جنوب غربی تبریز در استان آذربایجان شرقی و در شهرستان اسكو قرار واقع است. اسكو از مناطق دیدنی این استان است كه از سمت شمال با شهرستان شبستر، از سمت شرق با تبریز، از سمت غرب با دریاچه ارومیه و از سمت جنوب با شهرستان آذرشهر هم‌مرز است. حیله‌ور در ۱۸ كیلومتری جنوب شرقی این شهر قرار دارد. این روستا كه در پای یكی از ارتفاعات شمال غربی مجموعه آتشفشانی سهند قرار دارد، با روستای كندوان با معماری صخره‌ای باشكوه آن حدود دو كیلومتر فاصله دارد.
كندوان روستای ناشناخته با سبك معماری دست‌كند است كه سراغ آن را نه روی زمین، بلكه در زیر زمین و در دل سنگ‌ها باید بگیرید. وقتی به نزدیكی این روستا برسید نمی‌توانید آن را ببینید؛ حتی در فاصله‌ی نزدیك هم باید با دقت نگاه كنید تا بتوانید حیله‌ور را مشاهده كنید. همین مخفی بودن بر شگفتی حیله‌ور می‌افزاید. این روستا در حال حاضر متروك و خالی از سكنه است.
مردمان حیله‌ور، خانه‌هایشان را در میان رسوبات آتشفشانی و در دل زمین كنده‌‌اند و این خانه‌ها شبیه به زاغه هستند. تخمین زده می‌شود حدود ۲۰۰ خانه در این روستا وجود دارد اما متأسفانه همه‌ی آن‌ها شناسایی نشده‌اند و بسیاری از آن‌ها در زیر سیلاب‌ها مدفون شده‌اند، برای اینكه حیله‌ور در بخش پایینى دامنه بین شیب زمین و كوه قرار گرفته است. همین قرارگیری موجب شده است تا در زمان بارندگی آب وارد بخش‌های مختلف روستا شود و به مرور زمان خانه‌ها را پر از گل و لای كند. تاكنون حدود ۵۵ خانه از تخلیه شده و در معرض بازدید گردشگران قرار گرفته است.
معماری این روستا به‌گونه‌ای است كه در فصل زمستان، داخل خانه‌ها گرم و در تابستان نیز هوای داغ تابستانی از بیرون به داخل نفوذ نمی‌كند و ازاین‌رو هوای درون خانه‌ها خنك است. خانه‌ها دارای فضاهای مختلف همچون اتاق، آشپزخانه و انباری هستند و در برخی از آن‌ها تنورهایی كشف‌شده كه برای پخت‌وپز یا به‌عنوان سیستم گرمایشی استفاده می‌شده‌اند. اهالی این روستا كشاورز و دامدار بوده‌اند. در كنار خانه‌ها نیز آخورها یا آغل‌های حیوانات دیده می‌شود. فرش‌بافی، گلیم‌بافی، ورنی‌بافی نیز دیگر از هنرها و فعالیت مردمان این دیار بوده است.
روستای متروك حیله‌ور از آثار ملی استان آذربایجان شرقی است كه در مردادماه سال ۱۳۸۴ با شماره‌ی ۱۲۶۲۲ در فهرست میراث ملی كشور به ثبت رسیده است.
قدمت روستا
قدمت روستای حیله‌ور به‌طور دقیق مشخص نیست و نیازمند پژوهش‌های باستان‌شناختی است. اما بر اساس قطعه سفال‌هایی كه در اطراف این روستا پیدا شده، احتمال می‌رود از قرن هفت تا ۱۲ هجری قمری یعنی از دوره‌ی ایلخانی تا عصر صفوی زندگی در آن جریان داشته است. همچنین در شمال غربی روستا و در فاصله‌ی ۳۰۰ متری آن قبرستانی وجود دارد كه قدمت اسلامی حیله‌ور را تأیید می‌كند.
باستان شناسان بر اساس آثار و سفالینه های كشف شده در این منطقه حدس می زنند كه قدمت روستای حیله ور تبریز به قرن ۷ تا ۱۲ هجری باز گردد. اما قبرستان تاریخی كه در نزدیكی روستای حیله ور قرار دارد گویا آن است كه زندگی از سالیان طولانی تری در این منطقه جریان داشته است.
قدمت روستا
قدمت روستای حیله‌ور به‌طور دقیق مشخص نیست و نیازمند پژوهش‌های باستان‌شناختی است. اما بر اساس قطعه سفال‌هایی كه در اطراف این روستا پیدا شده، احتمال می‌رود از قرن هفت تا ۱۲ هجری قمری یعنی از دوره‌ی ایلخانی تا عصر صفوی زندگی در آن جریان داشته است. همچنین در شمال غربی روستا و در فاصله‌ی ۳۰۰ متری آن قبرستانی وجود دارد كه قدمت اسلامی حیله‌ور را تأیید می‌كند.
باستان شناسان بر اساس آثار و سفالینه های كشف شده در این منطقه حدس می زنند كه قدمت روستای حیله ور تبریز به قرن ۷ تا ۱۲ هجری باز گردد. اما قبرستان تاریخی كه در نزدیكی روستای حیله ور قرار دارد گویا آن است كه زندگی از سالیان طولانی تری در این منطقه جریان داشته است.
