خانه كبیری خوی ، در میانه بافت قدیمی شهر خوی و در ضلع شمالی كوچه امیر قرار دارد. مالك این خانه مرحوم حاج میراسماعیل كبیری بوده است و به همین مناسبت این خانه به خانه كبیری معروف شده است . در حال حاضر مالكیت بنا متعلق به سازمان میراث فرهنگی استان آذربایجان غربی است. این اثر در تاریخ ۵ اردیبهشت ۱۳۵۶، با شماره ثبت ۱۶۱۳ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. امروزه در حیاط آن سفره‌خانه‌ای برای پذیرایی از بازدیدكنندگان برقرار است.
قدمت بنا
با توجّه به فرم معماری می توان اظهار داشت كه احداث این بناء متعلّق به دوره قاجار می باشد . در وسط نقّاشی های رسم شده در سالن طبقه اوّل تاریخ ۱۲۸۲ ثبت شده است . كه بعضی از كارشناسان میراث فرهنگی را عقیده بر آن است، كه این تاریخ شمسی است و با احتساب تاریخ فوق، نقّاشی بنا در دوره مظفر الدّین شاه بوده است. ولی با توجّه به این كه تاریخ هجری شمسی از سال ۱۳۰۴ شمسی، متداول و رسمی شده، بعید به نظر می رسد كه تاریخ فوق شمسی باشد. پس قمری بودنش درست تر به نظر می آید.
عدّه ای نیز بر این عقیده اند كه نقّاش این بنا، كسی است كه كاخ باغچاجوق سردار ماكو را نقّاشی نموده است، كه به تحقیق بیشتری نیاز است . در افواه وجود دارد كه نقّاش خانه مزبور پدر آقا عكاس (مصورزاده) مرحوم بوده است. در مورد قدمت این بنا، آقای كبیری مالك قبلی، اظهار می دارند كه در زمان زندیّه احداث گردیده است. و از اینكه بعضی از ساختمان های موجود در خوی مانند ساختمان مقبره، قدمتش به دوره صفوی می رسد. به سبب مشابهتی كه در این دو بنا وجود دارد، می توان گفت كه این بنا نیز متعلّق به دوره صفوی بوده است. از قسمت های قابل توجّه آن،گچ بری های زیبای سقف های طبقه دوّم و نماهایی است كه به طاقچه ها داده شده . همچنین كانال رطوبت گیر می باشد، كه متأسّفانه به علت عدم توجّه تخریب و در حال از بین رفتن می باشند.
موزه كبیری
اولین موزه شخصی شمالغرب كشور در این بنای تاریخی دایر شده است. آثار سفالی، انواع اشیای سنگی، فلزی، شیشه ای متعلق به هزاره اول پیش از میلاد تا دوره قاجار، آثار مربوط به مردم شناسی و كتاب های خطی از آثار و اشیایی است كه در این موزه در معرض دید عموم قرار گرفته است. از قدیمی ترین اشیاء این موزه سفالهایی مربوط به تپه حسنلو است كه قدمت این آثار سفالی به سه هزار و پانصد سال پیش بر می گردد. این موزه یكی از ۶۶ موزه خصوصی در كشور است كه اشیای آن در سامانه موزه های كشور به ثبت رسیده و از سوی میراث فرهنگی نظارت می شود. قنبر اكبری كه بعنوان موزه دار برتر ایران انتخاب شده مسئولیت این موزه را به عهده دارد. در این موزه ۷۵۰ قلم اشیای ارزشمند باستانی و تاریخی نگهداری می شود و تمامی اشیاء آن به ثبت رسیده است.
نحوه دسترسی
آدرس : خوی، خیابان طالقانی، كوچه امیر، بن بست اخوان
