«پوده»، روستایی از توابع شهرستان دهاقان است و در ٩٠ كیلومتری اصفهان قرار گرفته؛ منطقه‌ای كه اماكن تاریخی آن و فاصلۀ طبیعی‌اش از پارك ملی و پناهگاه حیات‌وحش كلاه قاضی اصفهان، نشان می‌دهد در برهه‌ای از دوران اسلامی، نخجیرگاه برخی شاهان و حتی حاكمان عصر صفوی تا عهد قاجار بوده است.جای تردید نیست كه با كمك گرایش انسان‌شناسی، باستان‌شناسی، شاخه‌هایی از زیست‌شناسی و علوم میان‌رشته‌ای می‌توان قدمت این منطقه و مناطق هم‌جوار آن را به دورانی كهن‌تر از آنچه گمان می‌رود نسبت داد.
نشانه‌هایی از تحركات و ساخت‌وسازهای تاریخی دوران اسلامی، نظیر ساخت و بهره‌برداری از قنات‌ها به‌منظور آب‌رسانی و آبادسازی منطقه با اسامی «شاه‌پسند» و «عباس‌آباد» در این ناحیه و روستاهای اطراف آن دیده می‌شود و متأسفانه مسجد پوده، حیاط و منبر سنگی آن، هم‌چنین قبورِ گورستان تاریخی این روستا كه همه به‌منزلۀ شناسنامۀ پوده و بخشی از تاریخ ایران‌زمین به‌حساب می‌آیند، در وضعیت مناسبی به سر نمی‌برند؛ ازجمله گورستانی كه از شواهد و قراین موجود، نظیر نحوۀ تدفین مردگان و چیدمان سنگ گورها می‌توان احتمال شكل‌گیری آن را هم‌زمان با ورود اسلام به ایران دانست و خاك‌سپاری در آن، تا به امروز تداوم داشته است.
حفاری‌های غیرمجاز كه سوای از دست رفتن اشیای باارزش تاریخی، باعث گسیخته شدن حلقه‌های متصل‌كننده تاریخ مناطق مختلف ایران است، پوده را هم طعمۀ زیادی خواهی سودجویان كرده و باعث شده كه به گورستان این منطقه آسیب‌هایی وارد شود.
نمونۀ حفاری غیر مجاز در پوده
در حال حاضر، برخی از سنگ قبرهای افراد معروف یا خوانین دورۀ صفویه، افشار و قاجار كه در این ناحیه فعالیت و حكمرانی داشته‌اند، به دلیل تزئینات جالبی كه داشته در معرض سرقت قرارگرفته و برخی از آن‌ها، توسط اهالی روستا و متصدی مسجد آن از خطر دستبرد حفظ‌شده است، اما برای جلوگیری از سرقت مجدد، حتماً باید تمهیدات بیشتری از سوی اهالی روستا و ادارۀ میراث فرهنگی اندیشیده شود.
درون مسجد روستای پوده، منبر سنگی نفیسی به همراه كتیبه‌های قرآنی حجاری‌شده بر آن وجود دارد كه تاریخ ساخت منبر با حروف ابجد روی آن درج‌شده است: «دوران زمامداری شاه‌عباس دوم، كاتب محمد امین و حجار، میرزا محمود»؛ این كتیبه‌ها پس‌زمینۀ رنگی دارند و منقش به تزئینات نفیسی هستند.
منبر سنگی مسجد پوده
از این‌دست منبرهای سنگی یكی در قلعۀ سنگی سیرجان وجود داشته كه قدمت آن به سدۀ هشتم هجری می‌رسیده و دیگری در مسجد جامع عباسی اصفهان كه مربوط به اوایل دورۀ صفوی است. شوربختانه افراد ناآگاه باعث ایجاد صدماتی در بدنه این منبر و دسته‌های نشیمن‌گاه آن شده‌اند.
مقابل منبر سنگی پوده، سنگابی ارزشمند وجود دارد كه وقف مسجد است. سقف گنبد خانۀ مسجد آن نیز دارای تزئینات مقرنس و طاق كژاوه همراه با نقاشی‌هایی از طبیعت و گیاهان است.
سنگاب مسجد پوده
آثاری از رنگ و تزئینات بر دیوارۀ گنبدخانه به چشم می‌خورد كه متأسفانه گذشت زمان آن را در معرض تهدید قرار داده و البته، آثار مرمت و تعمیر اساسی ایوان شمالی مسجد نیز كه در سال‌های گذشته توسط مدیر میراث وقت و كمك اهالی در پی حفظ و زنده نگه‌داشتن این اثر در آن انجام‌شده، هنوز مشهود است.
بر دیواره‌های گنبدخانه، نامه‌ها و اشعار و چكامه‌سرایی‌هایی از دوران گذشته به چشم می‌خورد كه قدمت آن گاه به ۲۳۵ سال پیش بازمی‌گردد. نمونۀ چنین نوشته‌هایی را در صفۀ درویش مسجد جامع عتیق اصفهان می‌توان یافت.
دیوار نوشته‌های مسجد پوده
درصورتی‌كه بررسی میدانی، كار تخصصی و كاوش‌های هدفمند در روستای پوده انجام گیرد و آثار تاریخی آن حفظ شود، این منطقه نیز می‌تواند سهمی بسزا در صنعت گردشگری استان اصفهان داشته باشد.
