كویر طبقه خور یا نمك سیاه در منتهی الیه شمال شرقی استان اصفهان و در شمال استان یزد واقع شده است. كویر طبقه خور دارای نمكهای انفجاری سیاه رنگی است كه به صورت جزیره جزیره در بین پلتفرمهای نمكی سفید رنگ قرار دارند و به كویر طبقه شهرت دارند.منطقه كویر نمك سیاه واقع در موقعیت جغرافیایی N3343 E5530 تا N3342 E5544 است. نمكهای انفجاری در سرتاسر دریاچه نمك خور و بیابانك تا شمال دشت كویر گسترده شده اند. وجود این اشكال برنده نمك عبور از این عرصه نمكزار را بسیار دشوار كرده است، از این رو از مناطق مركزی آن اطلاعات چندانی در دست نیست.
این منطقه به كل فاقد پوشش گیاهی است. حتی گیاهان هالوفیت و شورپسند نیز توان رشد در این عرصه نمكی را ندارند. همچنین، به دلیل ضعف پوشش گیاهی، عدم وجود منابع آب شیرین در گستره این نمكزار، منطقه فاقد حیات جانوری است. البته در حاشیه این منطقه ممكن است حیات جانوری مشاهده گردد كه بیشتر به صورت گذری است و حیات وحشی ساكن در منطقه وجود ندارد.
این عرصه نمكی از مختصات ذكر شده به طول ۵۰ كیلومتر به سمت شمال و ۱۵۰ كیلومتر به سمت شمال شرقی تا محدوده پارك ملی توران گسترده شده است و بزرگترین عرصه نمكزاری ایران را تشكیل می دهد.
علت ایجاد اشكال تیز و انفجاری نمك سیاه كه در گویش بومی به كویر طبقه شهرت دارد به شرح زیر است:
اشعه مادون قرمز گرمایی كه ما از خورشید یا از یك محیط گرم احساس میكنیم، همان تشعشعات مادون قرمز یا به عبارتی انرژی گرمایی است. نمك سفید موجود در سطح زمین در مناطق كویری اشعه مادون قرمز خورشید را از خود عبور میدهد. بهترین سطح برای جذب این اشعه لجنهای سیاه رنگ لایه های زیرین است. این لجنها در اثر جذب این اشعه گرم شده و منبسط میشوند. این انبساط باعث ایجاد فشار بر لایه های سطحی شده كه در نهایت باعث شكسته شدن این لایه ها و خروج لجن سیاه از لایه های زیرین زمین به سطح كویر می شوند. در واقع حالت برندگی و تیزی نمك سیاه پس از خشك شدن در سطح كویر بر اثر برخورد قطرات باران همراه با مواد سیلتی باد آورده بوجود می آید. با مخلوط شدن مواد سیلتی باد آورده با لجن سیاه تا حدی شكل تیره و مات به این صفحات تیز و برنده میدهد. احتمالاً نمك سیاه قدیمی ترین نمك موجود در سطح كویر مركزی ایران است. ولی سن حقیقی آنها روشن نیست. یك چنین نمكزاری نیز در دره Death Valley در كالیفرنیا وجود دارد كه به میدان گلف شیاطین معروف است و در حدود ۲۰۰۰۰ سال از تشكیل آن میگذرد.
آدرس : استان اصفهان – كویر نمك سیاه
